MICTIE
13.1 URINEWEGEN
13.1 URINEWEGEN
Bestaat uit:
Nieren
Ureters
Blaas
Urethra
Nieren produceren urine via peristaltische bewegingen + druk + zwaartekracht stuwt
urine door ureters
Blaas = reservoir voor urine tot urinelozing plaatsvind
Blaas ligt achter symfysis pubis
13.1.1 URINEPRODUCTIE
Nefronen produceren urine
Nefron bestaat uit: nierlichaampje (kapsel vn Bowman en glomerulus) en
distale+proximale tubulus omringd door net van haarvaatjes
In nierbuisjes gevormde urine -> in verzamelbuizen -> nierkelken -> nierbekken -> blaas
1. Bloed uit arteria renalis, via afferente arteriolen nr de glomerulus (kluwen vn
cappilairen i/h kapsel vn Bowman
2. Hebben dunne permeabele wand: door bloeddruk wordt plasma door glomerules
in tubulus geperst
3. Gefilterde bloed v/d glomerulus door efferente arteriole nr haarvaatjes systeem
(omringt tubuli)
4. Plasma na filtratie in proximale tubulus, bevat: water, glucose, elektrolyten en
stikstofafbraakproducten
- wordt aangepast als het de tubulisysteem passeert
- deel vn plasmavloeistof en elektrolyten opnieuw geabsorbeerd in bloedsomloop
door peritubulaire haarvaten
- overtollige vloeistof, elektrolyten, afvalstoffen (ureum, creatinine,
waterstofionen) in vorm vn urine verwijderd
Nieren houden vloeistoffen, elektrolyten en zuren en basen in evenwicht
Nieren filteren 140l bloed, produceren 1.5l urine.
Bloeddruk daalt -> minder productie urine
Nieren zorgt voor behoud bloeddruk (door renine)
Renine zorgt voor: vit D activatie, absorptie vn calcium te vergemakkelijken, productie
rbc stimulren (erytropoëtine)
Van voorurine naar urine
1
, Nierlichaampje Filtratie van bloedplasma op basis van
bloeddruk. Hier wordt voorurine gevormd
Proximale tubulus Terugresorptie vn water 80%, ionen,
organische moleculen en vitaminen.
Osmotische druk van het filtraat blijft
onveranderd
Lis van Henle Dalende tak: terugresorptie van water uit
de voorurine
Stijgende tak: terugresorptie van ionen,
voorurine wordt geconcentreerd
Distale tubulus Terugresorptie van natriumionen. Afgifte
van zuren, ammoniak en medicijnen
Verzamelbuis Terugresorptie van water en natrium- en
bicarbonaationen. De urine wordt naar de
nierkelken getransporteerd
13.1.2 MICTIE
Mictie = willekeurige reactie op veranderingen in de druk in blaas
Spierwand blaas is ontspannen -> urine verzamelt in blaas -> 300ml urine in blaas ->
spant spierwand op -> druk neemt toe
Deze druk -> stimuleert receptoren in blaaswand -> zenden signalen nr ruggenmerg
400-500ml urine -> blaaswand trekt samen -> inwendige kringspier ontspant -> je wilt
urineren
Mictie kan eerder optreden, spanning van blaas toegenomen als gevolg vn:
o Emotionele stress
o Infectie
Mictie uitstellen door, willekeurige contractie v/d uitwendige
kringspier/bekkenbodemspieren
700ml urine -> verlies vermogen urine op te houden
Te hoge druk in blaas-> bekleding + bloedvaten beschadigen gevolgen:
- Pijn
- Rusteloosheid
- Angst
- Opvliegingen
- Hoofdpijn
- Diaforese
- Verhoogd bloeddruk
Klinisch aandachtspunt!
Bij geriatrische (dementerende) zorgvragers of zorgvragers met verstandelijke beperking
kan urineretentie leiden tot een delier, of hiertoe een uitlokkende factor zijn.
2
, 13.2 AFWIJKINGEN IN DE UITSCHEIDING VAN URINE
13.2 AFWIJKINGEN IN DE UITSCHEIDING VAN URINE
Gevolg van:
incontinentie
verandering inname en uitscheiding vn vloeistoffen
blokkades in urinestroom
verandering in afscheiding vn ADH
verandering in bloedvolume, bloeddruk
13.2.1 URINE-INCONTINENTIE
Verschillende vormen ongewild urineverlies
- stressincontinentie
- verhoging druk in buik (hoesten, tillen, vrijen, sporten, lachten
stressincontinentie:
werken kringspier/bekkenbodemspieren niet goed
oorzaak: -> aanleg, zwangerschap, hormonale veranderingen
behandelingen:
- verstevigen bekkenbodemspieren
- TVT-ingreep: tensionfree vaginal tape
Urge-incintinetie (aandrangincontinentie):
Urine komt zodra je aandrang voelt
Blaas is overactief
Lichamelijke oorzaken: blaasontsteking, TVT-operatie, psychische
Klinisch aandachtspunt!
Overloopincontinentie: wordt gekenmerkt door het ongewild druppelsgewijs verliezen
van urine. De oorzaak kan een vergroting van de prostaat zijn, waarbij een obstructie is
van de urinebuis. Reflexicontinentie: treedt op bij neurologische stoornissen. Er is
hierbij sprake van een stoornis aan het zenuwstelsel, waardoor de controle over de
blaasspieren totaal kan zijn verdwenen. De blaas zal zich zonder vooraankondiging
ledigen.
Functionele incontinentie: is het urinewegsysteem intact, en treedt de incontinentie
op door immobiliteit of cognitieve stoornissen v/d pt. pt kunnen (vanuit hun rolstoel of
bed) niet bij het toilet komen, of ze beseffen niet dat ze naar het toilet moeten.
13.2.2 AFWIJKINGEN GERELATEERD AAN VOCHTOPNAMEN
2,75l vocht: 1,5l water, 900ml vocht in voeding, 350 ml vertering vn voedsel
Gezonde mensen scheiden evenveel urine uit als ze vocht innemen als ze dorst hebben
Zieke mensen minder urine omdat ze niet instaat zijn op dorst te reageren
Vocht gaat verloren via: urine, ademhaling, zweten, ontlasting
Vochtverlies kan ook door: braken, bloeden, wondvocht, toegenomen transpiratie bij
koorts
3
13.1 URINEWEGEN
13.1 URINEWEGEN
Bestaat uit:
Nieren
Ureters
Blaas
Urethra
Nieren produceren urine via peristaltische bewegingen + druk + zwaartekracht stuwt
urine door ureters
Blaas = reservoir voor urine tot urinelozing plaatsvind
Blaas ligt achter symfysis pubis
13.1.1 URINEPRODUCTIE
Nefronen produceren urine
Nefron bestaat uit: nierlichaampje (kapsel vn Bowman en glomerulus) en
distale+proximale tubulus omringd door net van haarvaatjes
In nierbuisjes gevormde urine -> in verzamelbuizen -> nierkelken -> nierbekken -> blaas
1. Bloed uit arteria renalis, via afferente arteriolen nr de glomerulus (kluwen vn
cappilairen i/h kapsel vn Bowman
2. Hebben dunne permeabele wand: door bloeddruk wordt plasma door glomerules
in tubulus geperst
3. Gefilterde bloed v/d glomerulus door efferente arteriole nr haarvaatjes systeem
(omringt tubuli)
4. Plasma na filtratie in proximale tubulus, bevat: water, glucose, elektrolyten en
stikstofafbraakproducten
- wordt aangepast als het de tubulisysteem passeert
- deel vn plasmavloeistof en elektrolyten opnieuw geabsorbeerd in bloedsomloop
door peritubulaire haarvaten
- overtollige vloeistof, elektrolyten, afvalstoffen (ureum, creatinine,
waterstofionen) in vorm vn urine verwijderd
Nieren houden vloeistoffen, elektrolyten en zuren en basen in evenwicht
Nieren filteren 140l bloed, produceren 1.5l urine.
Bloeddruk daalt -> minder productie urine
Nieren zorgt voor behoud bloeddruk (door renine)
Renine zorgt voor: vit D activatie, absorptie vn calcium te vergemakkelijken, productie
rbc stimulren (erytropoëtine)
Van voorurine naar urine
1
, Nierlichaampje Filtratie van bloedplasma op basis van
bloeddruk. Hier wordt voorurine gevormd
Proximale tubulus Terugresorptie vn water 80%, ionen,
organische moleculen en vitaminen.
Osmotische druk van het filtraat blijft
onveranderd
Lis van Henle Dalende tak: terugresorptie van water uit
de voorurine
Stijgende tak: terugresorptie van ionen,
voorurine wordt geconcentreerd
Distale tubulus Terugresorptie van natriumionen. Afgifte
van zuren, ammoniak en medicijnen
Verzamelbuis Terugresorptie van water en natrium- en
bicarbonaationen. De urine wordt naar de
nierkelken getransporteerd
13.1.2 MICTIE
Mictie = willekeurige reactie op veranderingen in de druk in blaas
Spierwand blaas is ontspannen -> urine verzamelt in blaas -> 300ml urine in blaas ->
spant spierwand op -> druk neemt toe
Deze druk -> stimuleert receptoren in blaaswand -> zenden signalen nr ruggenmerg
400-500ml urine -> blaaswand trekt samen -> inwendige kringspier ontspant -> je wilt
urineren
Mictie kan eerder optreden, spanning van blaas toegenomen als gevolg vn:
o Emotionele stress
o Infectie
Mictie uitstellen door, willekeurige contractie v/d uitwendige
kringspier/bekkenbodemspieren
700ml urine -> verlies vermogen urine op te houden
Te hoge druk in blaas-> bekleding + bloedvaten beschadigen gevolgen:
- Pijn
- Rusteloosheid
- Angst
- Opvliegingen
- Hoofdpijn
- Diaforese
- Verhoogd bloeddruk
Klinisch aandachtspunt!
Bij geriatrische (dementerende) zorgvragers of zorgvragers met verstandelijke beperking
kan urineretentie leiden tot een delier, of hiertoe een uitlokkende factor zijn.
2
, 13.2 AFWIJKINGEN IN DE UITSCHEIDING VAN URINE
13.2 AFWIJKINGEN IN DE UITSCHEIDING VAN URINE
Gevolg van:
incontinentie
verandering inname en uitscheiding vn vloeistoffen
blokkades in urinestroom
verandering in afscheiding vn ADH
verandering in bloedvolume, bloeddruk
13.2.1 URINE-INCONTINENTIE
Verschillende vormen ongewild urineverlies
- stressincontinentie
- verhoging druk in buik (hoesten, tillen, vrijen, sporten, lachten
stressincontinentie:
werken kringspier/bekkenbodemspieren niet goed
oorzaak: -> aanleg, zwangerschap, hormonale veranderingen
behandelingen:
- verstevigen bekkenbodemspieren
- TVT-ingreep: tensionfree vaginal tape
Urge-incintinetie (aandrangincontinentie):
Urine komt zodra je aandrang voelt
Blaas is overactief
Lichamelijke oorzaken: blaasontsteking, TVT-operatie, psychische
Klinisch aandachtspunt!
Overloopincontinentie: wordt gekenmerkt door het ongewild druppelsgewijs verliezen
van urine. De oorzaak kan een vergroting van de prostaat zijn, waarbij een obstructie is
van de urinebuis. Reflexicontinentie: treedt op bij neurologische stoornissen. Er is
hierbij sprake van een stoornis aan het zenuwstelsel, waardoor de controle over de
blaasspieren totaal kan zijn verdwenen. De blaas zal zich zonder vooraankondiging
ledigen.
Functionele incontinentie: is het urinewegsysteem intact, en treedt de incontinentie
op door immobiliteit of cognitieve stoornissen v/d pt. pt kunnen (vanuit hun rolstoel of
bed) niet bij het toilet komen, of ze beseffen niet dat ze naar het toilet moeten.
13.2.2 AFWIJKINGEN GERELATEERD AAN VOCHTOPNAMEN
2,75l vocht: 1,5l water, 900ml vocht in voeding, 350 ml vertering vn voedsel
Gezonde mensen scheiden evenveel urine uit als ze vocht innemen als ze dorst hebben
Zieke mensen minder urine omdat ze niet instaat zijn op dorst te reageren
Vocht gaat verloren via: urine, ademhaling, zweten, ontlasting
Vochtverlies kan ook door: braken, bloeden, wondvocht, toegenomen transpiratie bij
koorts
3
