inhoudstafel
● het immuunsysteem
● organen en cellen van het immuunsysteem
● de ontstekingsreacties
● antigeenherkenning + presentatie
● complementsysteem
● immunoglobuline en humorale immuniteit
● histologie
,HET IMMUUNSYSTEEM
Het immuunsysteem heeft verschillende functies:
● Verdediging/ afweer
● >< pathogenen (ziekteverwekkers), schadelijke stoffen
● “Pathogenen & schadelijke stoffen”
○ Virussen, bacteriën, schimmels, parasieten
○ Toxines: UV straling,...
○ Tumoren (kwaadaardige cellen) [Tumorsurveillantie]- Afgestorven weefsel
(homeostase)
● Onderscheid “schadelijk – onschadelijk” (tolerantie)
● opruimen van afgestorven weefsel
Eerste zaak wat het IS doet is nadenken of het lichaam eigenlijk is of niet lichaamseigen is.
Het IS mag lichaamseigen niet aanvallen, anders krijg je een immuunziekte. Ten tweede
moet het IS nadenken of de stoffen schadelijk zijn voor het lichaam of niet. Het lichaam zal
bijvoorbeeld melk als lichaamseigen ervaren, maar dit is niet schadelijk en er zal dus niks
gebeuren. Bij mensen met een melkallergie zal het lichaam dit wel als schadelijk
beschouwen.
Een uitdaging van het lichaam is om verschillende manieren te zoeken om pathogenen te
doden, want er is een grote diversiteit aan pathogenen:
→ eosinofielen: gaan
tegen parasiet leggen (is
veel kleiner dan
parasiet) en gaan
toxische stoffen
uitscheiden waardoor er
gaten komen in de
pathogeen en leeg loopt
De grootte van het pathogeen gaat al bepalen hoe het lichaam gaat reageren. Een groot
pathogeen kan niet in een cel en kan dus kan er een bepaald immuunreactie al niet
gebeuren. Het lichaam zal dus een ander mechanisme moeten vinden om deze pathogeen
te kunnen aanvallen. De plaats zal ook belangrijk zijn. Sommige pathogenen gaan IC gaan
en kan het IS al moeilijker aan het pathogeen om het te doden. Hier is dan maar 1 methode
mogelijk om deze pathogeen te doden door apoptose van de cel met het pathogeen.
⇒ er zullen dus andere spelers in het spel zijn om de pathogenen te doden door de
verschillende grootte en plaatsen
⇒ NOOD aan “snel” “verspreid” “efficiënt” “complex” systeem
,Het eerste waar we rekening mee moeten houden is waar het
pathogeen zit. Dit kan op twee manieren:
1. Extracellulair pathogenen (buiten gastheercel)
- >> bacteriën, parasieten
- Bereikbaar voor humorale verdediging
- Aangeboren: Complement, collectinen,defensinen
- Verworven: Ig (B cellen), Th2, Th17
2. Intracellulaire pathogenen (binnen gastheercel)
- >> virussen, mycobacteriën
- Onbereikbaar voor humorale verdediging
- Cellulair immuunantwoord
- Aangeboren: NK
- Verworven: Th1 & CD8+ CTL
HUMORALE VS CELLULAIRE IMMUNITEIT
Humorale immuniteit:
deel IS dat aangeboren of
verworven is dat vooral met
eiwitten (antilichamen) met
specifieke functie werken.
Deze eiwitten gaan rond
circuleren met enzymatische
functies.
→ IS dat werkt met eiwitten
Bij cellulaire immuniteit heb je te maken met cellen en niet met eiwitten. De T lymfocyten
gaan cytotoxische,... activeren om de pathogeen aan te vallen.
Het immuunsysteem is goed uitgebouwd zodanig dat de pathogeen drie barrière heeft die
die moet verslagen om zijn werking te kunnen doen:
1. barrière: huid,...
2. aangeboren
3. verworven
Als het pathogeen eenmaal binnendringt door de barrière (1) zal niet altijd eerst 2 werken
maar na een paar keer besmet te zijn door hetzelfde pathogeen zal ook 3 direct beginnen
werken.
VERDEDIGINGSLINIES
Het lichaam heeft dus een goede barrière tegen indringers. Deze barrière bestaat uit
verschillende delen die elks op een andere manier werken:
1. Niet immunologische
2. Immunologische: humoraal & cellulair
, a. Aangeboren (innate)
→ niet klonale, niet speciefieke IS
b. Verworve (adaptieve)
→ klonale, specifieke IS
De twee delen hebben een nauwe reciproke samenwerking, namelijk via dendritische
cellen!!
Casus 1.1: tuinman
- Snijdt in vinger (vuil snoeimes)
- ‘s avonds: kloppende pijnlijke rode gezwollen vinger (RCTDFL*)
- Dag nadien: nog meer zwelling, okselklieropzetting (LN) enkoorts (systeemreactie)•
- Huisarts: etter (puncteren) + AB
- Onmiddellijk minder pijn, ontzwellen klier, koorts wijk
⇒ Door snoeimes is de bacterie door de barriere geraakt en kon die binnenglippen
NIET IMMUNOLOGISCHE BARRIÈRE
De niet immunologische barrière is de eerste barrière die een pathogeen tegen komt. Overal
in het lichaam waar de binnenkant in contact staat met de buitenwereld is deze van
toepassing:
● Fysisch = mechanische basis als obstructie is voor een pathogeen
○ Huid (meerlagige acellulaire hoornlaag = heel moeilijke laag voor een
pathogeen om hier door te geraken), epitheel (vaak éénlagig tenzij mond en
vagina)
○ Flow & turbulentie (speeksel, urine, lucht, ...) ⇒ pathogenen blijven plakken
aan de slijmen
○ Desquamatie (afschilfering)
○ Trilharen ⇒ maken een slagbeweging naar de richting van de uitgang en
zullen de pathogenen mee naar deze kant komen
● Chemisch- pH (maag, urine)
○ Vetzuren (huid), proteasen (lyzozyme: traanvocht)
● Biologisch
○ Normale flora
(kolonisatieresistentie)
PROBLEEM gebruik
antibiotica (soms niet
selectief genoeg voor
alleen de slechte
bacteriën) ! ⇒
commensale bacteriën
die scheppen een
conditie waardoor een
pathogeen moeilijk
binnen kunnen
○ Scheppen anaërobe of
zure toestand
● het immuunsysteem
● organen en cellen van het immuunsysteem
● de ontstekingsreacties
● antigeenherkenning + presentatie
● complementsysteem
● immunoglobuline en humorale immuniteit
● histologie
,HET IMMUUNSYSTEEM
Het immuunsysteem heeft verschillende functies:
● Verdediging/ afweer
● >< pathogenen (ziekteverwekkers), schadelijke stoffen
● “Pathogenen & schadelijke stoffen”
○ Virussen, bacteriën, schimmels, parasieten
○ Toxines: UV straling,...
○ Tumoren (kwaadaardige cellen) [Tumorsurveillantie]- Afgestorven weefsel
(homeostase)
● Onderscheid “schadelijk – onschadelijk” (tolerantie)
● opruimen van afgestorven weefsel
Eerste zaak wat het IS doet is nadenken of het lichaam eigenlijk is of niet lichaamseigen is.
Het IS mag lichaamseigen niet aanvallen, anders krijg je een immuunziekte. Ten tweede
moet het IS nadenken of de stoffen schadelijk zijn voor het lichaam of niet. Het lichaam zal
bijvoorbeeld melk als lichaamseigen ervaren, maar dit is niet schadelijk en er zal dus niks
gebeuren. Bij mensen met een melkallergie zal het lichaam dit wel als schadelijk
beschouwen.
Een uitdaging van het lichaam is om verschillende manieren te zoeken om pathogenen te
doden, want er is een grote diversiteit aan pathogenen:
→ eosinofielen: gaan
tegen parasiet leggen (is
veel kleiner dan
parasiet) en gaan
toxische stoffen
uitscheiden waardoor er
gaten komen in de
pathogeen en leeg loopt
De grootte van het pathogeen gaat al bepalen hoe het lichaam gaat reageren. Een groot
pathogeen kan niet in een cel en kan dus kan er een bepaald immuunreactie al niet
gebeuren. Het lichaam zal dus een ander mechanisme moeten vinden om deze pathogeen
te kunnen aanvallen. De plaats zal ook belangrijk zijn. Sommige pathogenen gaan IC gaan
en kan het IS al moeilijker aan het pathogeen om het te doden. Hier is dan maar 1 methode
mogelijk om deze pathogeen te doden door apoptose van de cel met het pathogeen.
⇒ er zullen dus andere spelers in het spel zijn om de pathogenen te doden door de
verschillende grootte en plaatsen
⇒ NOOD aan “snel” “verspreid” “efficiënt” “complex” systeem
,Het eerste waar we rekening mee moeten houden is waar het
pathogeen zit. Dit kan op twee manieren:
1. Extracellulair pathogenen (buiten gastheercel)
- >> bacteriën, parasieten
- Bereikbaar voor humorale verdediging
- Aangeboren: Complement, collectinen,defensinen
- Verworven: Ig (B cellen), Th2, Th17
2. Intracellulaire pathogenen (binnen gastheercel)
- >> virussen, mycobacteriën
- Onbereikbaar voor humorale verdediging
- Cellulair immuunantwoord
- Aangeboren: NK
- Verworven: Th1 & CD8+ CTL
HUMORALE VS CELLULAIRE IMMUNITEIT
Humorale immuniteit:
deel IS dat aangeboren of
verworven is dat vooral met
eiwitten (antilichamen) met
specifieke functie werken.
Deze eiwitten gaan rond
circuleren met enzymatische
functies.
→ IS dat werkt met eiwitten
Bij cellulaire immuniteit heb je te maken met cellen en niet met eiwitten. De T lymfocyten
gaan cytotoxische,... activeren om de pathogeen aan te vallen.
Het immuunsysteem is goed uitgebouwd zodanig dat de pathogeen drie barrière heeft die
die moet verslagen om zijn werking te kunnen doen:
1. barrière: huid,...
2. aangeboren
3. verworven
Als het pathogeen eenmaal binnendringt door de barrière (1) zal niet altijd eerst 2 werken
maar na een paar keer besmet te zijn door hetzelfde pathogeen zal ook 3 direct beginnen
werken.
VERDEDIGINGSLINIES
Het lichaam heeft dus een goede barrière tegen indringers. Deze barrière bestaat uit
verschillende delen die elks op een andere manier werken:
1. Niet immunologische
2. Immunologische: humoraal & cellulair
, a. Aangeboren (innate)
→ niet klonale, niet speciefieke IS
b. Verworve (adaptieve)
→ klonale, specifieke IS
De twee delen hebben een nauwe reciproke samenwerking, namelijk via dendritische
cellen!!
Casus 1.1: tuinman
- Snijdt in vinger (vuil snoeimes)
- ‘s avonds: kloppende pijnlijke rode gezwollen vinger (RCTDFL*)
- Dag nadien: nog meer zwelling, okselklieropzetting (LN) enkoorts (systeemreactie)•
- Huisarts: etter (puncteren) + AB
- Onmiddellijk minder pijn, ontzwellen klier, koorts wijk
⇒ Door snoeimes is de bacterie door de barriere geraakt en kon die binnenglippen
NIET IMMUNOLOGISCHE BARRIÈRE
De niet immunologische barrière is de eerste barrière die een pathogeen tegen komt. Overal
in het lichaam waar de binnenkant in contact staat met de buitenwereld is deze van
toepassing:
● Fysisch = mechanische basis als obstructie is voor een pathogeen
○ Huid (meerlagige acellulaire hoornlaag = heel moeilijke laag voor een
pathogeen om hier door te geraken), epitheel (vaak éénlagig tenzij mond en
vagina)
○ Flow & turbulentie (speeksel, urine, lucht, ...) ⇒ pathogenen blijven plakken
aan de slijmen
○ Desquamatie (afschilfering)
○ Trilharen ⇒ maken een slagbeweging naar de richting van de uitgang en
zullen de pathogenen mee naar deze kant komen
● Chemisch- pH (maag, urine)
○ Vetzuren (huid), proteasen (lyzozyme: traanvocht)
● Biologisch
○ Normale flora
(kolonisatieresistentie)
PROBLEEM gebruik
antibiotica (soms niet
selectief genoeg voor
alleen de slechte
bacteriën) ! ⇒
commensale bacteriën
die scheppen een
conditie waardoor een
pathogeen moeilijk
binnen kunnen
○ Scheppen anaërobe of
zure toestand
