Samenvatting Ethiek (Inleiding tot)

Samenvatting inleiding in de ethiek
- Algemeen
De tijd van de ethiek -> eerst tijd investeren om dan tijd te winnen

1. Wat is ethiek?
= begrip afkomstig uit griekse “Ethos” (betekent oorspronkelijk woning, woonplaats)
 2 betekenissen
- de gezindheid of het karakter
- de gewoonte: de gezindheid op gedragsvormen (verworven door praktische
oefening

Begrip ethymogisch
- etos -> huis
- mos-mores -> zeden en gewoonten van de samenleving

Begrip moraal vs moraliteit
- moraal= kenmerkend voor de samenleving
- moraliteit= compleet individueel
=> moraal en moraliteit kunnen in conflict liggen als deze niet overeenkomen

Studieveld van de moraal
- historisch (vb: verschil tussen grieken en romeinen)
- sociologisch (vb: verschillen tussen europese en afrikaanse cultuur)
- culturele en sociale antropologie (vb: open zin voor eigenheid van culturen en hun
moraal)
- de sociale psychologie (vb: groeipatronen naar wederzijdse erkenning van
individuen in de
sociale contecten van de industriële cultuur)

Moraal en zijn relatie met wetenschap
= monologisch-deductieve verklaring
moraliteit/het morele= het menselijk ervaren en handelen = A
wetenschappelijke gebeurtenis= het feit = B

!! Een gebeurtenis A is de oorzaak van een gebeurtenis B
= bvb: valbeweging van een voorwerp A is de oorzaak van een voorwerp in positie B

 Bij verandering van A en B:
= Bij verandering van A en B is A de oorzaak van B enkel en alleen als A volgens een wet en
gegeven bepaalde condities heeft geleid naar B

1

, => sprake van causaal verband = waarschijnlijkheidsverklaring




Ethiek en zijn regels
Voorwaardelijke regels= bevorderen een praktijk die afhankelijk is van algemeen
menselijke behoeften of bijzondere belangen
- technische regels: regels die algemene menselijke activiteiten mogelijk maken – ze
definiëren de gedragsvorm
- instrumentele regels: voorschriften/middelen die door welbepaald persoon/groep
gebruikt worden om een duidelijk doel te bereiken – de middel/doel-overweging is
de inzet van de behoeften of belangen van deze personen

Onvoorwaardelijke regels= leiden naar praktijken met een intrinsieke waarde – de
handelingen hebben hun doel in zichzelf
- onvoorwaardelijk: onafhankelijk van aspiraties, behoeften en belangen - indien
deze
praktijk moet worden verantwoord, dan wordt verwezen naar de praktijk zelf en niet
naar iets dat er buiten ligt bvb: gehandicaptenzorg
- moreel: het verzorgen van gehandicapten heeft een intrinsieke waarde (de zorg
voor
de zwakken is fundamenteel voor de moraliteit)
- pragmatisch: het verplegen van gehandicapten leidt naar meer sociale integratie
van
verschillende groepen in de samenleving
- technisch: de gehandicaptenzorg veronderstelt een institutionele
spelregelsstructuur
van verpleegtehuizen met dokters, verpleegkundige, ..

Ethiek en waarden
= Een waarde bevat een activiteit die als zodanig de moeite is om na te streven – een waarde
moet m.a.w. nastrevenswaardig zijn

Hebben alle “waarden” een morele inhoud?
-> waarden vervullen de ‘diepere’ behoeften van de mens – waarheid, schoonheid,
rechtvaardigheid, bewustzijn,.. hebben een universeel karakter en funderen en oriënteren
de gedragspatronen van een cultuur –
bvb waardebewustzijn van de moraal is het streven naar integratie van alle menselijke
handelingen

2