Samenvatting Algemene didactiek

Hoofdstuk 2: Het didactisch model




1 Wat is didactiek ?
- Doelen:
1. De studenten definiëren wat didactiek inhoudt.
2. De studenten lichten aan de hand van een voorbeeld de vier onderwijsniveaus toe.
3. De studenten geven een overzicht van de handvatten van de didactiek.

1.1 Wat is didactiek
 Wetenschap van het onderwijzen
 Geeft handvatten tijdens lesgeven
 Geven antwoord op vragen die leerkracht stelt voor lesgeven

- Lesgeven  micro- en macroniveau van onderwijs
o Nanoniveau = individuele leerling

o Microniveau !  volledige klasgebeuren = klasniveau
 Bv. Interactie tussen lkr. en lln.

o Mesoniveau = concrete organisatie van school
 Bv. Participatiemogelijkheden, eigen gebruiken + tradities

o Macroniveau = algemene structuur van onderwijs, wetgeving, inspectie, eindtermen,
ontwikkelingsdoelen = overheid
 Onderwijs = Vlaamse bevoegdheid

o Supra niveau = globale maatschappij
 Bv. Klimaatverandering, globalisering, …

1.1.1 Macroniveau: de structuur van het secundair onderwijs anno 2020

- Onderwijs = Vlaamse bevoegdheid
 Minister = Ben Weyts
 Functioneren over partijgrenzen heen

- Vlaams onderwijs
o Officieel onderwijs 2 netten:
1. Het gemeenschapsonderwijs: het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.
2. Het gesubsidieerd officieel onderwijs: de scholen van het stedelijk, gemeentelijk en
provinciaal onderwijs. De schoolbesturen zijn verenigd in

2 koepels:
 OVSG: Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten
 POV: Provinciaal Onderwijs Vlaanderen, het vroegere CVPO




o Gesubsidieerd Vrij onderwijs 1 net:


1

,  Katholiek onderwijs = grootste groep
 Protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische, niet-confessionele scholen,
methodescholen. Er zijn verschillende koepels:
 Katholiek Onderwijs Vlaanderen (veruit de grootste koepel)
 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen
(FOPEM)
 Federatie Steinerscholen
 Raad van Inrichtende Machten van het Protestants-Christelijk Onderwijs (IPCO)
 Vlaams Onderwijs Overleg Platform (VOOP)
 Sommige scholen van het vrij onderwijs zijn niet aangesloten bij een koepel

1.2 Welke zijn de handvatten van de didactiek

1.2.1 Didactische beginsituatie

- Doel achterhalen beginsituatie
 Aansluiting vinden bij stand van zaken: kennis, vaardigheden, attitudes
 Cognitief, psychomotorisch, dynamisch-affectief
 Niveau te hoog/laag  gevolg = afhaken

- Hoe achterhalen?
1. Observeren  via waarneembare gedragingen + observatieschalen
2. Vragen aan mentor/ouder/zorgondersteuners
3. Gesprek met leerlingen

4. Evaluaties met rapporten
o Individuele voortgang
 Intra-individuele verschillen = verschillen binnen in het kind (aanleg, motivatie en
leertempo)
 Inter-individuele verschillen = verschillen tussen kinderen (socio-economische status,
cultuur-pedagogisch klimaat in het gezin)

o Diagnostische toetsen
 Op systematische wijze ingaan op deelaspecten en specifieke moeilijkheden van
bepaalde leerinhoud
 Bv. Rekenbewerkingen: per deelaspect oefeningen + weet waar fout is

- 2 soorten:
o Algemene beginsituatie = van toepassing op alle lessituaties
o Specifieke beginsituatie = zaken die specifiek van toepassing zijn voor deze les
 Sterk veranderlijk

- Beïnvloedende factoren bij lesvoorbereiding en les = didactische beginsituatie
 4 groepen beginsituatiekenmerken : leerlingengegevens + onderwijsgegevens +
situationele gegevens + beginsituatie leerkracht

1.2.2 Onderwijsdoelen

- Leerkracht

, o Duidelijk informeren over bedoelingen + inhoud van les
o Geschikt leer- en oefenmateriaal
o a.h.v. vooropgestelde doelen nagaan of lln. doel bereikt heeft + bijsturen waar nodig

- Leerling
o Door concrete doelen op duidelijke + ondubbelzinnige wijze lezen wat verwacht wordt
o Doelen = belangrijk middel tot zelfevaluatie + bijdragen tot goede studiemethode

1.2.3 Didactische principes
 richtlijnen, tips om les aantrekkelijker te maken

1.2.4 Didactische werkvormen
 Manier om leerstof aan leerlingen aan te bieden om je vooropgestelde doelen te bereiken

1.2.5 Leerstrategieën

- Scholen hebben eigen pedagogisch – didactisch concept
 Brengt visie op onderwijs & studenten + heersende student gecentreerde visie op leren
samen in een concrete aanpak van het onderwijs in de opleiding

- Elke school heeft zijn onderwijs vorm gegeven
 Gebaseerd op diverse pedagogische, didactische leerstrategieën en -stromingen

- Scholen stellen onderwijsaanbod af op werkelijke instroom, vraag ouders en rekening houden
met eisen van de overheid
 resulteert in allerlei vormen van leer- en onderwijsstromingen

1.2.6 Leerinhoud

- Leerstof = bepaald door maatschappij
 Door voortdurende evolutie van complexe maatschappij = goede selectie van
leerinhouden noodzakelijk
- Selectie leerinhouden gebeurt in functie van vooropgestelde eindtermen

1.2.7 Leermiddelen

- Didactische materialen = materiaal dat gebruikt wordt om les te ondersteunen
 Bv. Boeken, ppts, schoolbord, internet, …
 Les verbeteren + lln. helpen les te verwerken + ondersteunt leerkracht

- Gebruikte leermiddelen moeten aansluiten bij de leefwereld van lln.
 Bv. Nieuwe media




1.2.8 Evaluatie

- Einde les = noodzakelijk om nagaan of lln. les begrijpen
o Toets of examen  toetst meestal enkel cognitieve vaardigheden

,  Evalueren lesdoelen = meer dan examen

o Controlelijsten, gedragsobservaties, beoordelingsschalen
 Vaardigheden evalueren

- Examen = summatief evalueren  slagen/ niet slagen
- Formatief evalueren = op regelmatige tijdstippen feedback geven/ bijsturen

1.2.9 Lesvoorbereiding

- Lesvoorbereidingsformulier = formulier om les voor te bereiden
 Niet verplicht vanuit inspectie
 Vragen naar doelen + verwijzing van eindtermen/leerplannen