Argumentatieleer
Hst1: basisbegrippen....................................................................................3
Wat is argumentatie .......................................................................................................................................... 3
Argumenteren als taalhandeling/speech act ................................................................................................. 4
Overtuigen mbv ethos, pathos en logos .......................................................................................................... 7
Argumentatieleer VS logica ............................................................................................................................. 8
Argumentatieleer VS redeneren ..................................................................................................................... 8
Argumenteren VS verklaren............................................................................................................................. 8
Verklaren VS begrijpen .................................................................................................................................. 10
Hst 2: indicatoren en structuren..................................................................... 11
Argumentatieve indicatoren ............................................................................................................................ 11
Argumentatiestructuren................................................................................................................................. 13
Hst 3: het categorisch syllogisme.................................................................... 16
Basisbegrippen predicaatlogica ..................................................................................................................... 16
Het categorisch syllogisme ............................................................................................................................ 21
Het quasi-categorisch syllogisme .................................................................................................................. 23
Redeneerfouten................................................................................................................................................ 24
Hst 4: het propositioneel syllogisme ................................................................. 25
Basisbegrippen propositielogica..................................................................................................................... 25
Modus Ponens .................................................................................................................................................... 27
Modus tollens & reductio ad absurdum ........................................................................................................ 28
Het hypothetisch en disjunctief syllogisme ................................................................................................ 30
Redeneerfouten................................................................................................................................................ 31
Hst 5: redeneren met logische operatoren in natuurlijke taal ..................................... 33
Contradictie ...................................................................................................................................................... 33
Transitiviteit .................................................................................................................................................... 33
‘en’ VS conjunctie ............................................................................................................................................. 33
‘of’ VS disjunctie .............................................................................................................................................. 34
“ als…dan” VS materiele implicatie ................................................................................................................ 35
Hst 6: deductie, inductie en abductie ............................................................... 38
Deductie ............................................................................................................................................................ 38
inductie .............................................................................................................................................................. 39
Abductie ............................................................................................................................................................ 40
Hst 7: enthymeem, epicheireem en model van Toulmin ............................................. 43
Het enthymeem: deductie met ontbrekende premissen ............................................................................ 43
Problemen met ontbrekende premissen ....................................................................................................... 44
1
, Het emicheireem: deductie en ondersteunende premissen ...................................................................... 45
Het model van Toulmin .................................................................................................................................... 46
Hst 8: argumentatie door associatie: opeenvolging en co-existentie .............................. 48
Argumentatie obv opeenvolgingsrelaties (na elkaar).................................................................................. 48
Argumentatie obv co-existentierelaties (tegelijk) .................................................................................... 50
Persoon-gedrag................................................................................................................................................. 50
Persoon-groep ................................................................................................................................................... 50
Wezen-symptoom ............................................................................................................................................. 50
Hst 9: argumentatie door associatie: inductie/analogie ............................................ 51
Argumentatie obv inductie/generalisatie .................................................................................................... 51
Argumentatie obv analogie/vergelijking....................................................................................................... 51
hst 10: argumentatie door dissociatie ............................................................... 53
grondleggers ..................................................................................................................................................... 53
Problemen .......................................................................................................................................................... 53
hst 11: drogredenen mbt zender en ontvanger ..................................................... 53
argumentum ad hominem ................................................................................................................................. 53
Argumentum ad populum (bandwagon argument) ........................................................................................ 53
Argumentum ad verecundiam ......................................................................................................................... 54
Argumentum ad misericordiam ...................................................................................................................... 54
Argumentum ad baculum ................................................................................................................................. 54
Hst 12: drogredenen mbt de boodschap ............................................................. 55
Verschuiven van de bewijslast (burden of proof) ....................................................................................... 55
Standpunt van tegenstander vertekenen (de stroman) ............................................................................. 55
Argumentum ad ignorantiam........................................................................................................................... 55
Cirkelredenering (petitio principii/ begging the question) ........................................................................ 55
Post hoc ergo propter hoc .............................................................................................................................. 56
Argumentum ad consequentam....................................................................................................................... 56
Hellend vlak (slippery slope) argument ......................................................................................................... 56
Divisio................................................................................................................................................................. 56
Composition/sexundum quid ........................................................................................................................... 56
2
,Deel 1: inleiding
Hst1: basisbegrippen
Wat is argumentatie
Argumentatie: je wilt iemand overtuigen
Je kan een onderscheid maken tussen een standpunt en de rechtvaardiging ervan
In vb: - standpunt: jij gaat niet alleen op vakantie
- rechtvaardiging: ‘toen je zus 14 was lieten we haar ook niet gaan’
In vb: - standpunt: de eerste zin
- rechtvaardiging: 2de zin van Tom en zin 3 van Tom is rechtvaardiging van tweede zin
Voorbeeld 4, 5, 6 en 7 tonen aan dat argumentatie subjectief is
Kenmerken
argumentatie is een verbale activiteit
argumentatie is sociale activiteit
o itt puur logisch redeneren
o je hebt een spreker (zender) en toehoorder (ontvanger) nodig om te argumenteren
o willen mensen overtuigen in een conflict
argumentatie is een verstandelijke activiteit
o je gaat gebruik maken van rationele argumenten (in ideale geval)
o in praktijk komt daar toch vaak een emotionele kant bij kijken
argumentatie draait om een standpunt, mening
o heeft subjectieve component
argumentatie dient ter rechtvaardiging van een standpunt
argumentatie bestaat uit een constellatie van uitspraken met rechtvaardigingspretentie
o er zit wel degelijk een (hiërarchische) structuur in je moet dit in een geheel
interpreteren
argumentatie is gericht op verkrijgen van instemming van een rationeel oordelend publiek
o poging om publiek iets te laten doen
3
, want & dus zijn connectoren
dus = duid rechtvaardiging aan
volgorde van standpunt en rechtvaardiging ligt dus niet vast
evaluatie van argumentaties
zowel afzonderlijke delen bekijken als de gehele structuur
onderscheid tussen deugdelijke en ondeugdelijke vertrekpunten van argumentaties
onderscheid tussen deugdelijke en ondeugdelijke argumentatieschema’s
systematische beschrijving van normen/criteria bij beoordeling van deugdelijkheid (in 1. en 2.)
Argumenteren als taalhandeling/speech act
Speech act John Langshaw Austin
Basiscomponenten van de taalha ndeling
1. locutieve handeling / locutie
spreken
o utterance act = materiele/fysische handeling (spraakklanken uiten)
manier waarop/hoe je spreekt
o propositional act = meer naar inhoud kijken (achtergrond, verwijzen naar fictieve, reële
wereld)
waarover je spreekt
2. illocatieve handeling / illocutie
= manier waarop de preferentiële situatie wordt benaderd
taalhandeling in enge zin
conventionele waarde van een zin in bepaalde communicatieve interactie
wat heb je gedaan door te spreken / actie
3. perlocutieve handeling / perlocutie
o perlofuctief doel = doel dat spreker nastreeft met taalhandeling
o perlocutionair effect = effect dat een taalhandeling teweegbrengt
wat zijn de gevolgen van spreken / reactie
4
Hst1: basisbegrippen....................................................................................3
Wat is argumentatie .......................................................................................................................................... 3
Argumenteren als taalhandeling/speech act ................................................................................................. 4
Overtuigen mbv ethos, pathos en logos .......................................................................................................... 7
Argumentatieleer VS logica ............................................................................................................................. 8
Argumentatieleer VS redeneren ..................................................................................................................... 8
Argumenteren VS verklaren............................................................................................................................. 8
Verklaren VS begrijpen .................................................................................................................................. 10
Hst 2: indicatoren en structuren..................................................................... 11
Argumentatieve indicatoren ............................................................................................................................ 11
Argumentatiestructuren................................................................................................................................. 13
Hst 3: het categorisch syllogisme.................................................................... 16
Basisbegrippen predicaatlogica ..................................................................................................................... 16
Het categorisch syllogisme ............................................................................................................................ 21
Het quasi-categorisch syllogisme .................................................................................................................. 23
Redeneerfouten................................................................................................................................................ 24
Hst 4: het propositioneel syllogisme ................................................................. 25
Basisbegrippen propositielogica..................................................................................................................... 25
Modus Ponens .................................................................................................................................................... 27
Modus tollens & reductio ad absurdum ........................................................................................................ 28
Het hypothetisch en disjunctief syllogisme ................................................................................................ 30
Redeneerfouten................................................................................................................................................ 31
Hst 5: redeneren met logische operatoren in natuurlijke taal ..................................... 33
Contradictie ...................................................................................................................................................... 33
Transitiviteit .................................................................................................................................................... 33
‘en’ VS conjunctie ............................................................................................................................................. 33
‘of’ VS disjunctie .............................................................................................................................................. 34
“ als…dan” VS materiele implicatie ................................................................................................................ 35
Hst 6: deductie, inductie en abductie ............................................................... 38
Deductie ............................................................................................................................................................ 38
inductie .............................................................................................................................................................. 39
Abductie ............................................................................................................................................................ 40
Hst 7: enthymeem, epicheireem en model van Toulmin ............................................. 43
Het enthymeem: deductie met ontbrekende premissen ............................................................................ 43
Problemen met ontbrekende premissen ....................................................................................................... 44
1
, Het emicheireem: deductie en ondersteunende premissen ...................................................................... 45
Het model van Toulmin .................................................................................................................................... 46
Hst 8: argumentatie door associatie: opeenvolging en co-existentie .............................. 48
Argumentatie obv opeenvolgingsrelaties (na elkaar).................................................................................. 48
Argumentatie obv co-existentierelaties (tegelijk) .................................................................................... 50
Persoon-gedrag................................................................................................................................................. 50
Persoon-groep ................................................................................................................................................... 50
Wezen-symptoom ............................................................................................................................................. 50
Hst 9: argumentatie door associatie: inductie/analogie ............................................ 51
Argumentatie obv inductie/generalisatie .................................................................................................... 51
Argumentatie obv analogie/vergelijking....................................................................................................... 51
hst 10: argumentatie door dissociatie ............................................................... 53
grondleggers ..................................................................................................................................................... 53
Problemen .......................................................................................................................................................... 53
hst 11: drogredenen mbt zender en ontvanger ..................................................... 53
argumentum ad hominem ................................................................................................................................. 53
Argumentum ad populum (bandwagon argument) ........................................................................................ 53
Argumentum ad verecundiam ......................................................................................................................... 54
Argumentum ad misericordiam ...................................................................................................................... 54
Argumentum ad baculum ................................................................................................................................. 54
Hst 12: drogredenen mbt de boodschap ............................................................. 55
Verschuiven van de bewijslast (burden of proof) ....................................................................................... 55
Standpunt van tegenstander vertekenen (de stroman) ............................................................................. 55
Argumentum ad ignorantiam........................................................................................................................... 55
Cirkelredenering (petitio principii/ begging the question) ........................................................................ 55
Post hoc ergo propter hoc .............................................................................................................................. 56
Argumentum ad consequentam....................................................................................................................... 56
Hellend vlak (slippery slope) argument ......................................................................................................... 56
Divisio................................................................................................................................................................. 56
Composition/sexundum quid ........................................................................................................................... 56
2
,Deel 1: inleiding
Hst1: basisbegrippen
Wat is argumentatie
Argumentatie: je wilt iemand overtuigen
Je kan een onderscheid maken tussen een standpunt en de rechtvaardiging ervan
In vb: - standpunt: jij gaat niet alleen op vakantie
- rechtvaardiging: ‘toen je zus 14 was lieten we haar ook niet gaan’
In vb: - standpunt: de eerste zin
- rechtvaardiging: 2de zin van Tom en zin 3 van Tom is rechtvaardiging van tweede zin
Voorbeeld 4, 5, 6 en 7 tonen aan dat argumentatie subjectief is
Kenmerken
argumentatie is een verbale activiteit
argumentatie is sociale activiteit
o itt puur logisch redeneren
o je hebt een spreker (zender) en toehoorder (ontvanger) nodig om te argumenteren
o willen mensen overtuigen in een conflict
argumentatie is een verstandelijke activiteit
o je gaat gebruik maken van rationele argumenten (in ideale geval)
o in praktijk komt daar toch vaak een emotionele kant bij kijken
argumentatie draait om een standpunt, mening
o heeft subjectieve component
argumentatie dient ter rechtvaardiging van een standpunt
argumentatie bestaat uit een constellatie van uitspraken met rechtvaardigingspretentie
o er zit wel degelijk een (hiërarchische) structuur in je moet dit in een geheel
interpreteren
argumentatie is gericht op verkrijgen van instemming van een rationeel oordelend publiek
o poging om publiek iets te laten doen
3
, want & dus zijn connectoren
dus = duid rechtvaardiging aan
volgorde van standpunt en rechtvaardiging ligt dus niet vast
evaluatie van argumentaties
zowel afzonderlijke delen bekijken als de gehele structuur
onderscheid tussen deugdelijke en ondeugdelijke vertrekpunten van argumentaties
onderscheid tussen deugdelijke en ondeugdelijke argumentatieschema’s
systematische beschrijving van normen/criteria bij beoordeling van deugdelijkheid (in 1. en 2.)
Argumenteren als taalhandeling/speech act
Speech act John Langshaw Austin
Basiscomponenten van de taalha ndeling
1. locutieve handeling / locutie
spreken
o utterance act = materiele/fysische handeling (spraakklanken uiten)
manier waarop/hoe je spreekt
o propositional act = meer naar inhoud kijken (achtergrond, verwijzen naar fictieve, reële
wereld)
waarover je spreekt
2. illocatieve handeling / illocutie
= manier waarop de preferentiële situatie wordt benaderd
taalhandeling in enge zin
conventionele waarde van een zin in bepaalde communicatieve interactie
wat heb je gedaan door te spreken / actie
3. perlocutieve handeling / perlocutie
o perlofuctief doel = doel dat spreker nastreeft met taalhandeling
o perlocutionair effect = effect dat een taalhandeling teweegbrengt
wat zijn de gevolgen van spreken / reactie
4
