SOCIALE PSYCHOLOGIE
Table of Contents
sociale psychologie....................................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1: “sociaal”...............................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: groepsnormen.....................................................................................................................................7
2.1 hoe normen ontstaan......................................................................................................................................8
2.1.2 normen die ontstaan binnen de groep....................................................................................................8
2.2 impact van een groepsnorm op een individu.................................................................................................9
2.2.1 automatische sociale invloed...................................................................................................................9
2.2.2 conformeren aan een groepsnorm (volgende puntjes zien als geheel)..................................................9
Inwerkende factoren (die vooral door Asch onderzocht zijn, als we bepaalde onafhankelijke variabele
toevoegen aan het experiment is er dan meer of minder normatieve invloed?)..........................................10
2.2.3 inwilligen van een onderzoek.................................................................................................................12
2.2.4 gehoorzamen aan een bevel..................................................................................................................12
hoofdstuk 3: prosociaal gedrag...............................................................................................................................15
Belangrijke begrippen:........................................................................................................................................15
3.1 onderliggende motieven voor prosociaal gedrag.........................................................................................16
genetische verwantschap................................................................................................................................16
dienst en wederdienst (link h2).......................................................................................................................16
ondeberekende dienstbaarheid (wat is empathie?).......................................................................................16
3.2 hulp bieden in noodsituaties.........................................................................................................................18
3.2.1 5 stappen naar het bieden van hulp......................................................................................................18
3.2.2 nuancering..............................................................................................................................................20
kenmerken van de situatie..............................................................................................................................21
individuele verschillen.....................................................................................................................................23
hoofdstuk 4: interpersoonlijke processen (processen tussen personen)...............................................................24
4.1 als de individuele prestaties identificeerbaar zijn.........................................................................................24
sociale facilitatie..............................................................................................................................................24
sociale belemmering.......................................................................................................................................25
, sociale activeringshypothese (Zajonc) (heel goed kennen) link h2.3.7).........................................................26
verdere theoretische uitwerkingen.................................................................................................................28
persoonlijkheidsverschillen.............................................................................................................................29
4.2 als de prestaties niet individueel herkenbaar zijn........................................................................................30
4.2.1 sociaal parasiteren.................................................................................................................................30
4.3 de impact van anonimiteit............................................................................................................................30
4.3.1 een verlaagde drempel voor antisociaal gedrag....................................................................................30
4.3.2 het faciliteren van sociaal gedrag..........................................................................................................31
4.3.3 mogelijke verklaringen (liink h6)............................................................................................................31
hoofdstuk 5: sociale waarneming / perceptie........................................................................................................32
5.1 het materiaal waarop we ons baseren.........................................................................................................32
het fysieke / uiterlijk (link h3).........................................................................................................................32
het gedrag.......................................................................................................................................................33
het non-verbaal...............................................................................................................................................33
5.2 attributieproces (vervolg op quick en dirty)..................................................................................................34
interne of externe oorzaken van het gedrag..................................................................................................34
fundamentele attributiefout (is aangeleerd, typisch westers).......................................................................35
actor-observatoreffect....................................................................................................................................36
impact van de gevolgen van het gedrag (zijn ook van invloed op dat we sneller dat we een attributiefout
gaan maken)....................................................................................................................................................36
motivationele vertekeningen..........................................................................................................................37
5.3 uitwerking tot een globaal beeld..................................................................................................................37
kenmerken van de binnenkomende informatie.............................................................................................37
kenmerken van de beoordelaar......................................................................................................................39
hoe we omgaan met nieuwe informatie.........................................................................................................40
selectief uitlokken van informatie...................................................................................................................41
5.4 (on)nauwkeurigheid van de sociale waarneming.........................................................................................41
hoofdstuk 6: groepsperceptie.................................................................................................................................42
woord vooraf.......................................................................................................................................................42
6.1 sociale categorisering....................................................................................................................................42
, het indelen van mensen in sociale categorieËn..............................................................................................43
ik, wij en de anderen (link h2 en link h4)........................................................................................................43
6.2 stereotypering...............................................................................................................................................44
kenmerken van stereotypen...........................................................................................................................44
herkomst van stereotypen..............................................................................................................................45
waarom stereotypen zo moeilijk te veranderen zijn (link h5)........................................................................46
6.3 vooroordelen en discriminatie......................................................................................................................46
het activeren van stereotypen........................................................................................................................47
van stereotype naar discriminatie (link h5)....................................................................................................47
6.4 discriminatie meten......................................................................................................................................47
6.5 ingaan tegen vooroordelen en discriminatie................................................................................................48
rechtstreeks inwerken op de vooroordelen....................................................................................................48
inwerken op de categorisering........................................................................................................................49
hoofdstuk 7: attitudes.............................................................................................................................................49
7.1 ontstaan van attitudes..................................................................................................................................50
aangeboren gevoeligheden.............................................................................................................................50
beredeneerde afwegingen..............................................................................................................................50
sociale invloeden.............................................................................................................................................50
conditioneren..................................................................................................................................................52
het effect van herhaalde blootstelling (Zajonc)..............................................................................................52
effectieve beïnvloedingsstrategieën...................................................................................................................53
klassieke benaderingswijze.............................................................................................................................54
zich teweerstellen tegen beïnvloeding...........................................................................................................55
attitudes en gedrag !!!!!!!!!.................................................................................................................................56
invloed van de attitudes op het gedrag..........................................................................................................56
invloed van het gedrag op de attitudes (omgekeerd).....................................................................................57
, SOCIALE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: “SOCIAAL”
INLEIDING… “SOCIAAL”
OBSESSIEF SOCIAAL (LEWIS THOMAS) / “SOCIAAL”:
- mensen willen op elk moment in contact zijn met anderen, we hebben dit nodig.
- we zijn betrokken, observeren en kijken welk gedrag het juiste is.
Hebben we dit niet? Gebeurt er iets in je hersenen. toch voelen velen zich eenzaam.
Toep. “zelfmoordbrug”: staan positieve quotes op -> deze helpen niet => toxische positiviteit (bv. “alles komt
wel goed”)
Mensen moeten op alle vlakken gezien worden (ook verdriet, boosheid,..)
Warm sociaal netwerk -> stijgt het welzijn
SOCIALE DEPRIVATIE (Er word iets ontnomen gedurende bepaalde tijd)
Bv. Gedepriveerd aan sociaal contact
Experiment: mensen uit sociale omgeving halen -> gaan bv. Hallucineren (=> hersenen zijn gericht op sociaal
contact ( = lijden aan soc. deprivatie)
Experiment: kinderen uit weeshuis vergeleken; degene die een thuis kregen – degene die geen thuis kregen =>
in hersenen zichtbaar: met thuis = beter ontwikkeld tov kinderen zonder thuis (gevolg: angst,..)
SOCIALE PARADOX (=TEGENSTELLING)
Zijn zo sociaal en hebben het nodig om ons gedrag af te meten toch vermijden we het (bv. we laten plaats
tussen in wachtzaal)
INVLOED (= KERN VAN SOC. PSYCH)
Anderen zijn nodig -> gaan ze ook beïnvloeden en w beïnvloed
We staan onder elk moment onder invloed (zelf iemand beïnvloeden of beïnvloed w)
- Expliciet: wordt letterlijk uitgesproken (bv. Doe dat, blijf nog even,…)
- Impliciet: “subtieler”, wordt niet letterlijk gezegd (bv. Corona: wc papier
opeens op -> mensen bang om geen wc papier te nemen -> ga je sneller
wc papier halen uit die angst ; bv. Iem komt te dicht staan -> je gaat weg
(zie afb dia 6 – amygdala)
Table of Contents
sociale psychologie....................................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1: “sociaal”...............................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: groepsnormen.....................................................................................................................................7
2.1 hoe normen ontstaan......................................................................................................................................8
2.1.2 normen die ontstaan binnen de groep....................................................................................................8
2.2 impact van een groepsnorm op een individu.................................................................................................9
2.2.1 automatische sociale invloed...................................................................................................................9
2.2.2 conformeren aan een groepsnorm (volgende puntjes zien als geheel)..................................................9
Inwerkende factoren (die vooral door Asch onderzocht zijn, als we bepaalde onafhankelijke variabele
toevoegen aan het experiment is er dan meer of minder normatieve invloed?)..........................................10
2.2.3 inwilligen van een onderzoek.................................................................................................................12
2.2.4 gehoorzamen aan een bevel..................................................................................................................12
hoofdstuk 3: prosociaal gedrag...............................................................................................................................15
Belangrijke begrippen:........................................................................................................................................15
3.1 onderliggende motieven voor prosociaal gedrag.........................................................................................16
genetische verwantschap................................................................................................................................16
dienst en wederdienst (link h2).......................................................................................................................16
ondeberekende dienstbaarheid (wat is empathie?).......................................................................................16
3.2 hulp bieden in noodsituaties.........................................................................................................................18
3.2.1 5 stappen naar het bieden van hulp......................................................................................................18
3.2.2 nuancering..............................................................................................................................................20
kenmerken van de situatie..............................................................................................................................21
individuele verschillen.....................................................................................................................................23
hoofdstuk 4: interpersoonlijke processen (processen tussen personen)...............................................................24
4.1 als de individuele prestaties identificeerbaar zijn.........................................................................................24
sociale facilitatie..............................................................................................................................................24
sociale belemmering.......................................................................................................................................25
, sociale activeringshypothese (Zajonc) (heel goed kennen) link h2.3.7).........................................................26
verdere theoretische uitwerkingen.................................................................................................................28
persoonlijkheidsverschillen.............................................................................................................................29
4.2 als de prestaties niet individueel herkenbaar zijn........................................................................................30
4.2.1 sociaal parasiteren.................................................................................................................................30
4.3 de impact van anonimiteit............................................................................................................................30
4.3.1 een verlaagde drempel voor antisociaal gedrag....................................................................................30
4.3.2 het faciliteren van sociaal gedrag..........................................................................................................31
4.3.3 mogelijke verklaringen (liink h6)............................................................................................................31
hoofdstuk 5: sociale waarneming / perceptie........................................................................................................32
5.1 het materiaal waarop we ons baseren.........................................................................................................32
het fysieke / uiterlijk (link h3).........................................................................................................................32
het gedrag.......................................................................................................................................................33
het non-verbaal...............................................................................................................................................33
5.2 attributieproces (vervolg op quick en dirty)..................................................................................................34
interne of externe oorzaken van het gedrag..................................................................................................34
fundamentele attributiefout (is aangeleerd, typisch westers).......................................................................35
actor-observatoreffect....................................................................................................................................36
impact van de gevolgen van het gedrag (zijn ook van invloed op dat we sneller dat we een attributiefout
gaan maken)....................................................................................................................................................36
motivationele vertekeningen..........................................................................................................................37
5.3 uitwerking tot een globaal beeld..................................................................................................................37
kenmerken van de binnenkomende informatie.............................................................................................37
kenmerken van de beoordelaar......................................................................................................................39
hoe we omgaan met nieuwe informatie.........................................................................................................40
selectief uitlokken van informatie...................................................................................................................41
5.4 (on)nauwkeurigheid van de sociale waarneming.........................................................................................41
hoofdstuk 6: groepsperceptie.................................................................................................................................42
woord vooraf.......................................................................................................................................................42
6.1 sociale categorisering....................................................................................................................................42
, het indelen van mensen in sociale categorieËn..............................................................................................43
ik, wij en de anderen (link h2 en link h4)........................................................................................................43
6.2 stereotypering...............................................................................................................................................44
kenmerken van stereotypen...........................................................................................................................44
herkomst van stereotypen..............................................................................................................................45
waarom stereotypen zo moeilijk te veranderen zijn (link h5)........................................................................46
6.3 vooroordelen en discriminatie......................................................................................................................46
het activeren van stereotypen........................................................................................................................47
van stereotype naar discriminatie (link h5)....................................................................................................47
6.4 discriminatie meten......................................................................................................................................47
6.5 ingaan tegen vooroordelen en discriminatie................................................................................................48
rechtstreeks inwerken op de vooroordelen....................................................................................................48
inwerken op de categorisering........................................................................................................................49
hoofdstuk 7: attitudes.............................................................................................................................................49
7.1 ontstaan van attitudes..................................................................................................................................50
aangeboren gevoeligheden.............................................................................................................................50
beredeneerde afwegingen..............................................................................................................................50
sociale invloeden.............................................................................................................................................50
conditioneren..................................................................................................................................................52
het effect van herhaalde blootstelling (Zajonc)..............................................................................................52
effectieve beïnvloedingsstrategieën...................................................................................................................53
klassieke benaderingswijze.............................................................................................................................54
zich teweerstellen tegen beïnvloeding...........................................................................................................55
attitudes en gedrag !!!!!!!!!.................................................................................................................................56
invloed van de attitudes op het gedrag..........................................................................................................56
invloed van het gedrag op de attitudes (omgekeerd).....................................................................................57
, SOCIALE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: “SOCIAAL”
INLEIDING… “SOCIAAL”
OBSESSIEF SOCIAAL (LEWIS THOMAS) / “SOCIAAL”:
- mensen willen op elk moment in contact zijn met anderen, we hebben dit nodig.
- we zijn betrokken, observeren en kijken welk gedrag het juiste is.
Hebben we dit niet? Gebeurt er iets in je hersenen. toch voelen velen zich eenzaam.
Toep. “zelfmoordbrug”: staan positieve quotes op -> deze helpen niet => toxische positiviteit (bv. “alles komt
wel goed”)
Mensen moeten op alle vlakken gezien worden (ook verdriet, boosheid,..)
Warm sociaal netwerk -> stijgt het welzijn
SOCIALE DEPRIVATIE (Er word iets ontnomen gedurende bepaalde tijd)
Bv. Gedepriveerd aan sociaal contact
Experiment: mensen uit sociale omgeving halen -> gaan bv. Hallucineren (=> hersenen zijn gericht op sociaal
contact ( = lijden aan soc. deprivatie)
Experiment: kinderen uit weeshuis vergeleken; degene die een thuis kregen – degene die geen thuis kregen =>
in hersenen zichtbaar: met thuis = beter ontwikkeld tov kinderen zonder thuis (gevolg: angst,..)
SOCIALE PARADOX (=TEGENSTELLING)
Zijn zo sociaal en hebben het nodig om ons gedrag af te meten toch vermijden we het (bv. we laten plaats
tussen in wachtzaal)
INVLOED (= KERN VAN SOC. PSYCH)
Anderen zijn nodig -> gaan ze ook beïnvloeden en w beïnvloed
We staan onder elk moment onder invloed (zelf iemand beïnvloeden of beïnvloed w)
- Expliciet: wordt letterlijk uitgesproken (bv. Doe dat, blijf nog even,…)
- Impliciet: “subtieler”, wordt niet letterlijk gezegd (bv. Corona: wc papier
opeens op -> mensen bang om geen wc papier te nemen -> ga je sneller
wc papier halen uit die angst ; bv. Iem komt te dicht staan -> je gaat weg
(zie afb dia 6 – amygdala)
