PATHOLOGIE – FARMACOLOGIE
ACUTE PIJN
Inleiding
Pijn
= een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend met
actuele of potentiële weefselbeschadiging.
= datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig
wanneer hij zegt dat het aanwezig is. Dit benadrukt de subjectieve ervaring van
de patiënt als een belangrijk uitgangspunt.
Indeling en vormen van pijn
Nociceptieve vs. neuropathische pijn vs. nociplastische pijn
Nociceptieve pijn
= pijn veroorzaakt door weefselbeschadiging.
Prostaglandines spelen een belangrijke rol: stoffen die vrijgezet worden
door weefsels en zorgen voor fysiologische processen zoals ontsteking,
koorts, bloedstolling enz.
Meestal goed behandelbaar: paracetamol, NSAID’s en/ of opioïden.
Neuropathische pijn
= pijn ten gevolge van beschadiging van het perifere of centrale zenuwstelsel
door compressie of ingroei door tumor, bestraling of na operatieve ingrepen.
Centrale pijn: neuropathische pijn die veroorzaakt wordt door
beschadiging van het centrale zenuwstelsel. Bv. na CVA of bij MS.
Eigenschappen van neuropathische pijn.
o Brandend, schietend en/ of stekend.
o Vaak gepaard met sensibiliteitsstoornissen
Hyperalgesie: versterkte pijngewaarwording.
Allodynie: pijnklachten door een prikkel die normaal gezien
niet tot pijnsensatie leidt.
Hyperesthesie: huidaanraking pijnlijk ervaren.
o Plaats waar de pijn wordt gevoeld hangt af van de plaats waar de
zenuwbeschadiging is opgetreden.
o Medicatie: antidepressiva (Redomex, Lyrica, Neurontin) en anti-
epileptica, want: neuropathische pijn is minder gevoelig voor
paracetamol, NSAID’s en opioïden.
Nociplastische pijn (dynamisch)
= pijn door veranderingen in nociceptieve processen zonder dat er nog bewijs is
van actuele schade van weefsel of zonder bewijs van schade of ziekte van het
zenuwstelsel.
Letsel heeft zich ingenesteld
Pijn is er, maar is niet altijd constant.
, Somatische pijn vs. viscerale pijn
Somatische pijn
= nociceptieve pijn die uitgaat van huid, bindweefsel, spierweefsel of bot.
Kan meestal duidelijk gelokaliseerd kan worden
Is scherp, stekend of kloppend van karakter.
Viscerale pijn
= nociceptieve pijn die uitgaat van de ingewanden van de borst of buik. Viscerale
pijn wordt soms gevoeld in een dermatoom dat op hetzelfde ruggenmergniveau
projecteert.
Kan meestal niet duidelijk gelokaliseerd worden
Vaak drukkend of krampend van karakter.
Voorbeeld: myocardinfarct uitstralingspijn naar linkerarm.
Viscerale pijn wordt soms gevoeld in een dermatoom dat op hetzelfde
ruggenmergniveau projecteert.
o Dan spreken we over referred pain: bv. pijn in schouder door
levermetastasen met ingroei in leverkapsel en diafragma, nierkoliek
enz.
Doorbraakpijn
= plotseling optredende, tijdelijke, vaak hevige toename van pijn die optreedt bij
bestaande chronische pijnklachten.
Kenmerken
o 50-65% van kankerpatiënten hebben doorbraakpijn.
o Het duurt 30 gemiddeld minuten.
o Het treed 4x per dag op
Gevolgen: invaliditeit, stemmingsstoornissen en angst.
Medicatie die gebruikt wordt, wordt ook wel doorbraakmedicatie genoemd.
o 3g paracetamol/ dag om de 8 uur.
o Zo nodig extra tramadol 50mg/ dag.
3 types van doorbraakpijn
o Incidentele pijn: doorbraakpijn die uitsluitend optreedt bij
bepaalde bewegingen of houdingen en is voorspelbaar.
o End of dose pain: doorbraakpijn die optreedt kort voor de
volgende gift van het analgeticum.
o Spontane doorbraakpijn: doorbraakpijn zonder aanwijsbare
aanleiding, niet voorspelbaar.
Opioïd-geïnduceerde hyperalgesie
= pijn die ontstaat indien toediening van opioïden leidt tot hyperalgesie en
toename van pijn.
Dit kan zowel bij zeer hoge doseringen of snelle dosisverhogingen.
Totale pijn of primair somatische pijn
= beïnvloeding door psychosociale en/ of levensbeschouwelijke factoren.
ACUTE PIJN
Inleiding
Pijn
= een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend met
actuele of potentiële weefselbeschadiging.
= datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig
wanneer hij zegt dat het aanwezig is. Dit benadrukt de subjectieve ervaring van
de patiënt als een belangrijk uitgangspunt.
Indeling en vormen van pijn
Nociceptieve vs. neuropathische pijn vs. nociplastische pijn
Nociceptieve pijn
= pijn veroorzaakt door weefselbeschadiging.
Prostaglandines spelen een belangrijke rol: stoffen die vrijgezet worden
door weefsels en zorgen voor fysiologische processen zoals ontsteking,
koorts, bloedstolling enz.
Meestal goed behandelbaar: paracetamol, NSAID’s en/ of opioïden.
Neuropathische pijn
= pijn ten gevolge van beschadiging van het perifere of centrale zenuwstelsel
door compressie of ingroei door tumor, bestraling of na operatieve ingrepen.
Centrale pijn: neuropathische pijn die veroorzaakt wordt door
beschadiging van het centrale zenuwstelsel. Bv. na CVA of bij MS.
Eigenschappen van neuropathische pijn.
o Brandend, schietend en/ of stekend.
o Vaak gepaard met sensibiliteitsstoornissen
Hyperalgesie: versterkte pijngewaarwording.
Allodynie: pijnklachten door een prikkel die normaal gezien
niet tot pijnsensatie leidt.
Hyperesthesie: huidaanraking pijnlijk ervaren.
o Plaats waar de pijn wordt gevoeld hangt af van de plaats waar de
zenuwbeschadiging is opgetreden.
o Medicatie: antidepressiva (Redomex, Lyrica, Neurontin) en anti-
epileptica, want: neuropathische pijn is minder gevoelig voor
paracetamol, NSAID’s en opioïden.
Nociplastische pijn (dynamisch)
= pijn door veranderingen in nociceptieve processen zonder dat er nog bewijs is
van actuele schade van weefsel of zonder bewijs van schade of ziekte van het
zenuwstelsel.
Letsel heeft zich ingenesteld
Pijn is er, maar is niet altijd constant.
, Somatische pijn vs. viscerale pijn
Somatische pijn
= nociceptieve pijn die uitgaat van huid, bindweefsel, spierweefsel of bot.
Kan meestal duidelijk gelokaliseerd kan worden
Is scherp, stekend of kloppend van karakter.
Viscerale pijn
= nociceptieve pijn die uitgaat van de ingewanden van de borst of buik. Viscerale
pijn wordt soms gevoeld in een dermatoom dat op hetzelfde ruggenmergniveau
projecteert.
Kan meestal niet duidelijk gelokaliseerd worden
Vaak drukkend of krampend van karakter.
Voorbeeld: myocardinfarct uitstralingspijn naar linkerarm.
Viscerale pijn wordt soms gevoeld in een dermatoom dat op hetzelfde
ruggenmergniveau projecteert.
o Dan spreken we over referred pain: bv. pijn in schouder door
levermetastasen met ingroei in leverkapsel en diafragma, nierkoliek
enz.
Doorbraakpijn
= plotseling optredende, tijdelijke, vaak hevige toename van pijn die optreedt bij
bestaande chronische pijnklachten.
Kenmerken
o 50-65% van kankerpatiënten hebben doorbraakpijn.
o Het duurt 30 gemiddeld minuten.
o Het treed 4x per dag op
Gevolgen: invaliditeit, stemmingsstoornissen en angst.
Medicatie die gebruikt wordt, wordt ook wel doorbraakmedicatie genoemd.
o 3g paracetamol/ dag om de 8 uur.
o Zo nodig extra tramadol 50mg/ dag.
3 types van doorbraakpijn
o Incidentele pijn: doorbraakpijn die uitsluitend optreedt bij
bepaalde bewegingen of houdingen en is voorspelbaar.
o End of dose pain: doorbraakpijn die optreedt kort voor de
volgende gift van het analgeticum.
o Spontane doorbraakpijn: doorbraakpijn zonder aanwijsbare
aanleiding, niet voorspelbaar.
Opioïd-geïnduceerde hyperalgesie
= pijn die ontstaat indien toediening van opioïden leidt tot hyperalgesie en
toename van pijn.
Dit kan zowel bij zeer hoge doseringen of snelle dosisverhogingen.
Totale pijn of primair somatische pijn
= beïnvloeding door psychosociale en/ of levensbeschouwelijke factoren.
