ZSO15: Vertering van eiwitten en nucleïnezuren, absorptie en
transport van aminozuren
Vertering van proteïnen uit voeding
Eiwitten zijn meestal te groot om geabsorbeerd te worden door darmen
uitz: pasgeborene kan maternale Ab’s opnemen uit borstmelk
Eiwitten moeten gehydrolyseerd worden di -en tripeptides en AZ kunnen
geabsorbeerd worden
Proteolytische enzymen voor degradatie van eiwitten gemaakt in maag, pancreas en
dunne darm
A. Vertering door maagsecretie
Vertering eiwitten begint in maag.
Secretie maagsap HCl en pepsinogeen (proenzyme)
- HCl:
o Te verdund (pH 2-3) om eiwitten te hydrolyseren
Zuur gesecreteerd door pariëtale cellen van maag dood bacteriën en
denatureert eiwitten
Eiwitten meer vatbaar voor hydrolyse door proteases
- Pepsine
o = zuur-stabiel endopeptidase secretie door hoofdcellen van maag
o Secretie als inactief zymogeen (proenzym) = pepsinogeen
Bevatten extra AZ die voorkomen dat ze katalytisch actief zijn
o In aanw van HCl conformatieverandering v pepsinogeen autokatalyse (kan
zichzelf splitsen) actieve vorm = pepsine
Vrijlating polypeptides en aantal AZ
B. Vertering door pancreasenzymen FIG 19.5 p 248
Polypeptides (uit maag) w verder gesplitst oligopeptides en AZ
- Door proteases
o Endopeptidases splitsten binnenin
o Exopeptides zorgen voor splitsing op een einde
HCO-3-secretie in respons op secretine en zorgt voor hogere intestinale pH
1. Specificiteit
Elk enzym heeft andere specificiteit voor AZ R-groepen aan peptidebinding
Gemaakt en gesecreteerd als inactieve zymogenen
Bv:
- Trypsine splitst alleen als carbonyl groep van peptidebinding + arginine of lysine
- Pepsine
, 2. Vrijlating zymogeen
Vrijlating en activatie gemedieerd door secretie van cholecystokinine
= polypeptide hormoon van dunne darm
3. Activatie van zymogeen FIG 19.5 p 248!!!
Enteropeptidases = enterokinases (serine protease)
Gemaakt door en gepresenteerd op luminale (apicale) opp van intestinale mucosale- cellen
(enterocyten) van brush border
Zorgen voor conversie van trypsinogeen naar trypsine door verwijdering van hexapeptide van N-
terminus
Conversie van andere trypsinogeen moleculen naar trypsine door trypsine moleculen door
splitsing van aantal peptidebindingen
Trypsine zorgt voor activatie van bijna alle pancreas zymogenen
4. Abnormaliteiten in vertering
Deficiëntie in pancreas secretie (bv. Chr pancreatitis, CF of geen pancreas)
Incomplete absorptive en vertering van vet en eiwitten
Lipiden in ontlasting = steatorrhea
C. Vertering van oligopeptides door dunne darm enzymen
Luminaal opp van enterocyten bevat aminopeptidases
= exopeptidase die herhaaldelijk de N-terminal splitst
Productie kleinere peptides en vrije AZ
D. Intestinale absorptie van AZ en kleine peptides
Meeste vrije AZ w opgenomen door enterocyten via Na-afh secundair actief transport door solute
carrier (SLC) proteïnen van het apicale membraan
Di-en tripeptides w opgenomen door proton-linked peptide transporter (PepT1) hydrolyse tot
vrije AZ vrijlating vrije AZ in portaal systeem door Na +-onafh transporters van basolateraal
membraan
DUS: alleen vrije AZ w gevonden in portal vein na maaltijd met eiwitten
o AZ w gemetaboliseerd door lever of vrijgelaten in generale circulatie
o Branched-chain amino acids (BCAA) w niet gemetab door lever, maar w van lever
naar spieren gestuurd via bloed
transport van aminozuren
Vertering van proteïnen uit voeding
Eiwitten zijn meestal te groot om geabsorbeerd te worden door darmen
uitz: pasgeborene kan maternale Ab’s opnemen uit borstmelk
Eiwitten moeten gehydrolyseerd worden di -en tripeptides en AZ kunnen
geabsorbeerd worden
Proteolytische enzymen voor degradatie van eiwitten gemaakt in maag, pancreas en
dunne darm
A. Vertering door maagsecretie
Vertering eiwitten begint in maag.
Secretie maagsap HCl en pepsinogeen (proenzyme)
- HCl:
o Te verdund (pH 2-3) om eiwitten te hydrolyseren
Zuur gesecreteerd door pariëtale cellen van maag dood bacteriën en
denatureert eiwitten
Eiwitten meer vatbaar voor hydrolyse door proteases
- Pepsine
o = zuur-stabiel endopeptidase secretie door hoofdcellen van maag
o Secretie als inactief zymogeen (proenzym) = pepsinogeen
Bevatten extra AZ die voorkomen dat ze katalytisch actief zijn
o In aanw van HCl conformatieverandering v pepsinogeen autokatalyse (kan
zichzelf splitsen) actieve vorm = pepsine
Vrijlating polypeptides en aantal AZ
B. Vertering door pancreasenzymen FIG 19.5 p 248
Polypeptides (uit maag) w verder gesplitst oligopeptides en AZ
- Door proteases
o Endopeptidases splitsten binnenin
o Exopeptides zorgen voor splitsing op een einde
HCO-3-secretie in respons op secretine en zorgt voor hogere intestinale pH
1. Specificiteit
Elk enzym heeft andere specificiteit voor AZ R-groepen aan peptidebinding
Gemaakt en gesecreteerd als inactieve zymogenen
Bv:
- Trypsine splitst alleen als carbonyl groep van peptidebinding + arginine of lysine
- Pepsine
, 2. Vrijlating zymogeen
Vrijlating en activatie gemedieerd door secretie van cholecystokinine
= polypeptide hormoon van dunne darm
3. Activatie van zymogeen FIG 19.5 p 248!!!
Enteropeptidases = enterokinases (serine protease)
Gemaakt door en gepresenteerd op luminale (apicale) opp van intestinale mucosale- cellen
(enterocyten) van brush border
Zorgen voor conversie van trypsinogeen naar trypsine door verwijdering van hexapeptide van N-
terminus
Conversie van andere trypsinogeen moleculen naar trypsine door trypsine moleculen door
splitsing van aantal peptidebindingen
Trypsine zorgt voor activatie van bijna alle pancreas zymogenen
4. Abnormaliteiten in vertering
Deficiëntie in pancreas secretie (bv. Chr pancreatitis, CF of geen pancreas)
Incomplete absorptive en vertering van vet en eiwitten
Lipiden in ontlasting = steatorrhea
C. Vertering van oligopeptides door dunne darm enzymen
Luminaal opp van enterocyten bevat aminopeptidases
= exopeptidase die herhaaldelijk de N-terminal splitst
Productie kleinere peptides en vrije AZ
D. Intestinale absorptie van AZ en kleine peptides
Meeste vrije AZ w opgenomen door enterocyten via Na-afh secundair actief transport door solute
carrier (SLC) proteïnen van het apicale membraan
Di-en tripeptides w opgenomen door proton-linked peptide transporter (PepT1) hydrolyse tot
vrije AZ vrijlating vrije AZ in portaal systeem door Na +-onafh transporters van basolateraal
membraan
DUS: alleen vrije AZ w gevonden in portal vein na maaltijd met eiwitten
o AZ w gemetaboliseerd door lever of vrijgelaten in generale circulatie
o Branched-chain amino acids (BCAA) w niet gemetab door lever, maar w van lever
naar spieren gestuurd via bloed
