à gebruik ppts bij studeren voor structuur!
Les 1: werkgeluk
1. Geschiedenis van werk(geluk)
Prehistorie
Werk = (over)leven, dus geen onderscheid en geen verwachtingen à geen onderscheid tussen werk en privé =
1 geheel: hierdoor geen verwachtingen
Landbouwrevolutie
- Sedentair + domesticeren, opslag voor winter…
- Biologisch succes <> Psychologische nederlaag (plannen, vrezen… daling QOL)
- Werk = straf of vernedering
o Werk en geluk worden gescheiden à kan niet samen voorkomen: mensen die werken zijn
niet gelukkig
o Wel geluk: buiten werken, oogst zien groeien, planten en dieren verzorgen
- Morele en religieuze geboden
o 7e verbod: gemakzucht – traagheid – luiheid à dit mag je niet doen, je moet doorzetten
Steden en ambachten
- Naar de stad
o Gilden = mensen die zich gaan verenigen (vb. gilden van de slachters)
o Werken voor geld blijft een vorm van straf of slavernij
o Waarschijnlijk wel vorm van trots, tevredenheid, bestaanszekerheid
- Karl Marx (19e E)
o Verlichtingsfilosoof: uit werk waardigheid en geluk halen à maar enkele voorwaarden
o Randvoorwaarden:
• Goede arbeidsomstandigheden
• Eerlijk loon
• Afwisselend werk
• Werk dat betekenis heeft doordat ze het leed van anderen verzacht of hun genot
vergroot
• Hoop op gelukkig werkleven sijpelt door
Industriële revolutie (1800-1920)
- Opdeling in kleine stapjes, iedereen is radartje in groot geheel
o Eindproduct niet zichtbaar
o Weinig ambachtelijke kennis of vaardigheden, saai, repetitief, gespecialiseerd, hoge tijdsdruk
- 6 op 7, shiften van 10 à 14u, geen vakantie
o Privé bestaat dus niet (zondag = kerk)
, - Gevaarlijke omstandigheden
Tijdperk van tevredenheid (1950-1995)
- Veiliger, minder werkuren, vakanties, hogere lonen
- Diensteneconomie vanaf ‘70
- Werk én privé gescheiden van elkaar (thuis was het werk afgelopen)
- Hoge tevredenheid op werk: door de betere werkomstandigheden
- LABOR en OPUS à niet alleen hard werken (labor) maar er zit iets meer in, namelijk zelfontplooing
(opus)
Latente deprivatie model (Marie Jahoda - 1982) à dingen die je kan verliezen als je stopt met werken
(onderhuids):
1. Structuur in tijd
2. Opportuniteiten tot sociaal contact
3. Gedeeld doel, bijdrage tot de gemeenschap
4. Sociale identiteit (hoe je naar jezelf kijkt) / sociale status (hoe anderen naar je kijken)
5. Zelfrealisatie, betekenisvolle activiteiten
+ Inkomen en andere materiële voordelen (manifest)
- Tegenkanting bij latente deprivatiemodel:
o Werk is geen conditio sine qua non voor een goede (mentale) gezondheid à het is niet zo dat
als je werkt hebt, je gelukkig bent
o Niet alle werk is fijn of goed: stress, overbelasting, onzekerheid, stigma…
- Bandarbeider in ploegensysteem kan ongelukkiger zijn dan de werkloze maar meestal niet:
o Levenstevredenheid ongewild werkloos 4,9/10 <> werkend 6,6/10 (20% hoger):
o Angst, woede, onmacht wordt 30% vaker gerapporteerd door werklozen
- Voordeel van werkgeluk voor bedrijf en individu
o Blijven gemiddeld 2j langer bij bedrijf
o Minder absenteïsme = thuis blijven door ziekte
o Broaden-and-build effect (Fredrickson, 2001)
• Productiever en creatiever, breder blikveld/gedachten, meer oplossingen, beter
samenwerken => opbouw van mentale reserve/veerkracht voor mindere momenten
• Gelukkiger zijn op het werk kan dus een positieve ‘loop’ creëren
o Emotional spill-over (rechtstreeks effect) à als mensen gelukkiger zijn op het werk, kunnen
ze bijdragen tot een algemene positievere SML
Tijdperk van hoge verwachtingen (1955 - …)
- Werk biedt potentieel veel levensgeluk
- Verwachtingen:
o Goed loon, extralegale voordelen (auto, maaltijdcheques, ecocheques, fiets…) voldoende
vakantie, leuke collega’s, toffe job, promotie, bijleren, zinvolle job, weinig pendelen,
inspraak…
,2. Werkgeluk: het concept
2.1 Wat ervaren we? Onderzoek
Genot (hedonistisch):
- Gericht op wat er zich nu aandient en op prettig werk
- Maximaliseren van plezier & minimaliseren van pijn
o Geen grootse projecten of grote inspanningen waarvoor je
moet zwoegen om een levensdoel te bereiken
- Tijdelijk effect & minder effectief op termijn
Goede geest (eudemonisch):
- Verwezenlijking van je inherent potentieel via zinvolle activiteiten,
betekenisgeving
- Streven en ijveren, tijd en energie, zelfs pijn leiden om deze te
bereiken, beter worden vb. bijscholen
- Niet altijd haalbaar in werkdomein, en niet iedereen heeft evenveel
behoefte
Welzijn op het werk – wergeluk:
Hedonistisch wergeluk: tevredenheid
Ben je alles bij elkaar genomen tevreden over je werk? (ja/nee)
Hoe tevreden ben je in het algemeen over je werk op een schaal van 1-10?
à Antwoordtijd: gemiddeld 3 sec
- Evaluatief proces: nadenken en oordelen
- Vereist een helikopterperspectief (niet voor iedereen eenvoudig)
- Stabiel over jaren heen, niet afhankelijk van affect op moment van vraag
Fundament, maar ook:
- Aanvaardend en lage verwachtingsgraad (‘goed genoeg’, dat je werk hebt)
Cijfer dat je geeft = afhankelijk van:
, - Omgevingsfactoren: 5 factoren
o Loon
o Evenwicht werk-privé
o Veiligheid en gezondheid op werk
o Relatie met baas en collega’s
o Interessant werk
- Zelfbedrog: handig overlevingssysteem
- Genen: onderlinge verschillen tussen mensen in algehele TV voor 30%
Wie wel?
- 91% indien vraag binair werd gesteld (ja/nee) à zeggen dus “ja”
- Op een schaal van 1-10:
o 8-9-10: 43%
o 6-7: 29% (gewoon tevreden) à 75% van de Belgen (heel) tevreden
o <5: 28%
- Mensen lezen de vraag eerder als: ‘Bent u tevreden DAT u een baan hebt?’
- Geestelijke, fysiotherapeuten, psychologen > dakdekker, ober, fabrieksarbeider, kassière (US, 2007)
Hedonistisch werkgeluk: plezier
Hoe vaak heb je goede gevoelens terwijl je werkt en hoe vaak slechte?
Als je honderd voorbijgaande gevoelens zou hebben op een typische werkdag, hoeveel daarvan zijn er positief
en hoeveel negatief?
- Gevoelens hebben een functie (zie les ‘Emotioneel werk’)
- Toestand van voorbijgaande aard (seconden of minuten)
o Gelijktijdig goede en slechte affecten ervaren kan, meestal één de bovenhand
• Onderzoek: r(positieve en negatieve ervaren gevoelens) = ⊝
• 2 dimensies: activerend/prikkelend en prettigheid
PA (positieve affecten) > NA (negatieve affecten)
- Hoe PA?
o Lachen, erkenning, fijne werkomgeving (ramen, groen)
o Let op! Freq > intensiteit
- Hoeveel PA?
Les 1: werkgeluk
1. Geschiedenis van werk(geluk)
Prehistorie
Werk = (over)leven, dus geen onderscheid en geen verwachtingen à geen onderscheid tussen werk en privé =
1 geheel: hierdoor geen verwachtingen
Landbouwrevolutie
- Sedentair + domesticeren, opslag voor winter…
- Biologisch succes <> Psychologische nederlaag (plannen, vrezen… daling QOL)
- Werk = straf of vernedering
o Werk en geluk worden gescheiden à kan niet samen voorkomen: mensen die werken zijn
niet gelukkig
o Wel geluk: buiten werken, oogst zien groeien, planten en dieren verzorgen
- Morele en religieuze geboden
o 7e verbod: gemakzucht – traagheid – luiheid à dit mag je niet doen, je moet doorzetten
Steden en ambachten
- Naar de stad
o Gilden = mensen die zich gaan verenigen (vb. gilden van de slachters)
o Werken voor geld blijft een vorm van straf of slavernij
o Waarschijnlijk wel vorm van trots, tevredenheid, bestaanszekerheid
- Karl Marx (19e E)
o Verlichtingsfilosoof: uit werk waardigheid en geluk halen à maar enkele voorwaarden
o Randvoorwaarden:
• Goede arbeidsomstandigheden
• Eerlijk loon
• Afwisselend werk
• Werk dat betekenis heeft doordat ze het leed van anderen verzacht of hun genot
vergroot
• Hoop op gelukkig werkleven sijpelt door
Industriële revolutie (1800-1920)
- Opdeling in kleine stapjes, iedereen is radartje in groot geheel
o Eindproduct niet zichtbaar
o Weinig ambachtelijke kennis of vaardigheden, saai, repetitief, gespecialiseerd, hoge tijdsdruk
- 6 op 7, shiften van 10 à 14u, geen vakantie
o Privé bestaat dus niet (zondag = kerk)
, - Gevaarlijke omstandigheden
Tijdperk van tevredenheid (1950-1995)
- Veiliger, minder werkuren, vakanties, hogere lonen
- Diensteneconomie vanaf ‘70
- Werk én privé gescheiden van elkaar (thuis was het werk afgelopen)
- Hoge tevredenheid op werk: door de betere werkomstandigheden
- LABOR en OPUS à niet alleen hard werken (labor) maar er zit iets meer in, namelijk zelfontplooing
(opus)
Latente deprivatie model (Marie Jahoda - 1982) à dingen die je kan verliezen als je stopt met werken
(onderhuids):
1. Structuur in tijd
2. Opportuniteiten tot sociaal contact
3. Gedeeld doel, bijdrage tot de gemeenschap
4. Sociale identiteit (hoe je naar jezelf kijkt) / sociale status (hoe anderen naar je kijken)
5. Zelfrealisatie, betekenisvolle activiteiten
+ Inkomen en andere materiële voordelen (manifest)
- Tegenkanting bij latente deprivatiemodel:
o Werk is geen conditio sine qua non voor een goede (mentale) gezondheid à het is niet zo dat
als je werkt hebt, je gelukkig bent
o Niet alle werk is fijn of goed: stress, overbelasting, onzekerheid, stigma…
- Bandarbeider in ploegensysteem kan ongelukkiger zijn dan de werkloze maar meestal niet:
o Levenstevredenheid ongewild werkloos 4,9/10 <> werkend 6,6/10 (20% hoger):
o Angst, woede, onmacht wordt 30% vaker gerapporteerd door werklozen
- Voordeel van werkgeluk voor bedrijf en individu
o Blijven gemiddeld 2j langer bij bedrijf
o Minder absenteïsme = thuis blijven door ziekte
o Broaden-and-build effect (Fredrickson, 2001)
• Productiever en creatiever, breder blikveld/gedachten, meer oplossingen, beter
samenwerken => opbouw van mentale reserve/veerkracht voor mindere momenten
• Gelukkiger zijn op het werk kan dus een positieve ‘loop’ creëren
o Emotional spill-over (rechtstreeks effect) à als mensen gelukkiger zijn op het werk, kunnen
ze bijdragen tot een algemene positievere SML
Tijdperk van hoge verwachtingen (1955 - …)
- Werk biedt potentieel veel levensgeluk
- Verwachtingen:
o Goed loon, extralegale voordelen (auto, maaltijdcheques, ecocheques, fiets…) voldoende
vakantie, leuke collega’s, toffe job, promotie, bijleren, zinvolle job, weinig pendelen,
inspraak…
,2. Werkgeluk: het concept
2.1 Wat ervaren we? Onderzoek
Genot (hedonistisch):
- Gericht op wat er zich nu aandient en op prettig werk
- Maximaliseren van plezier & minimaliseren van pijn
o Geen grootse projecten of grote inspanningen waarvoor je
moet zwoegen om een levensdoel te bereiken
- Tijdelijk effect & minder effectief op termijn
Goede geest (eudemonisch):
- Verwezenlijking van je inherent potentieel via zinvolle activiteiten,
betekenisgeving
- Streven en ijveren, tijd en energie, zelfs pijn leiden om deze te
bereiken, beter worden vb. bijscholen
- Niet altijd haalbaar in werkdomein, en niet iedereen heeft evenveel
behoefte
Welzijn op het werk – wergeluk:
Hedonistisch wergeluk: tevredenheid
Ben je alles bij elkaar genomen tevreden over je werk? (ja/nee)
Hoe tevreden ben je in het algemeen over je werk op een schaal van 1-10?
à Antwoordtijd: gemiddeld 3 sec
- Evaluatief proces: nadenken en oordelen
- Vereist een helikopterperspectief (niet voor iedereen eenvoudig)
- Stabiel over jaren heen, niet afhankelijk van affect op moment van vraag
Fundament, maar ook:
- Aanvaardend en lage verwachtingsgraad (‘goed genoeg’, dat je werk hebt)
Cijfer dat je geeft = afhankelijk van:
, - Omgevingsfactoren: 5 factoren
o Loon
o Evenwicht werk-privé
o Veiligheid en gezondheid op werk
o Relatie met baas en collega’s
o Interessant werk
- Zelfbedrog: handig overlevingssysteem
- Genen: onderlinge verschillen tussen mensen in algehele TV voor 30%
Wie wel?
- 91% indien vraag binair werd gesteld (ja/nee) à zeggen dus “ja”
- Op een schaal van 1-10:
o 8-9-10: 43%
o 6-7: 29% (gewoon tevreden) à 75% van de Belgen (heel) tevreden
o <5: 28%
- Mensen lezen de vraag eerder als: ‘Bent u tevreden DAT u een baan hebt?’
- Geestelijke, fysiotherapeuten, psychologen > dakdekker, ober, fabrieksarbeider, kassière (US, 2007)
Hedonistisch werkgeluk: plezier
Hoe vaak heb je goede gevoelens terwijl je werkt en hoe vaak slechte?
Als je honderd voorbijgaande gevoelens zou hebben op een typische werkdag, hoeveel daarvan zijn er positief
en hoeveel negatief?
- Gevoelens hebben een functie (zie les ‘Emotioneel werk’)
- Toestand van voorbijgaande aard (seconden of minuten)
o Gelijktijdig goede en slechte affecten ervaren kan, meestal één de bovenhand
• Onderzoek: r(positieve en negatieve ervaren gevoelens) = ⊝
• 2 dimensies: activerend/prikkelend en prettigheid
PA (positieve affecten) > NA (negatieve affecten)
- Hoe PA?
o Lachen, erkenning, fijne werkomgeving (ramen, groen)
o Let op! Freq > intensiteit
- Hoeveel PA?
