1 ORTHOPEDIE & TRAUMATOLOGIE
1.1 GEWRICHTPROTESEN
1.1.1 ARTROSE
= een degeneratieve aandoening van het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot.
➔ Als deze schade te groot wordt, plaats met een prothese
1. Risicofactoren:
leeftijd, overbelasting, overgewicht , eerdere fracturen, langdurige gebruik corticosteroiden en houdingsafwijkingen
2. Symptomen
bewegingspijn, startpijn, latere fase nachtelijke pijn, ’s morgens gewrichtsstijfheid, bewegingsbeperking,
3. Diagnose
anamnese, klinisch onderzoek, röntgenonderzoek en artroscopie
1.1.2 KNIEPROTHESE 1.1.3 SCHOUDERPROTHESE 1.1.4 HEUPPROTHESE
Verschillende soorten prothese: Verschillende soorten: Verschillende soorten prothese:
- Voor 1 deel van de knie - Totale schouderprothese - gecementeerde en niet-
- Voor de totale knie (artrose) gecementeerde
Complicaties: - Reverse shoulder (bij scheur in - totale heupartroplastieken of
- Infecties de rotator cutt of pezen) –prothesen
- Extra botvorming rond de - Voor 1 deel van de schouder - een combinatie van beide
kunstknie (gewrichtstijfheid) Complicaties:
- Lange termijn: loskomen - Infectie (verijderen prohese)
- DVT - Extra botvorming
Na de operatie: - 1ste week na OP: ontwrichting
Er mag zo goed als direct gestapt o Pijn en korter
worden met hulpmiddel geworden been
o Onder narcose terug
in de kom plaatsen
- DVT
- Lange termijn: loskomen
,1.2 FRACTUREN
1.2.1 TYPES
1. Eenvoudige fracturen of fracturen met meerdere delen (comminutieve of verbrijzelingsfracturen)
2. Gesloten fracturen of open fracturen (gecompliceerde fracturen)
3. Verplaatste of niet-verplaatste fracturen
4. Naar lokalisatie: metafysair, diafysair, intra-articulair
Specifieke fracturen bij kinderen zijn:
1. Greenstick fractuur waarbij er aan één zijde van het bot wat buiging is;
2. Torusfractuur (buckle fractuur) of een incomplete fractuur waarbij een ‘buckle’ (gesp) van de cortex ontstaat;
3. Epifysiolysis of groeischijfbreuk.
1.2.2 SYMPTOMEN
Waarschijnlijkheidstekenen van een fractuur: Zekerheidstekenen van een fractuur:
1. Ecchymose (klein vlekkige bloeding in de huid 1. Abnormale stand
of slijmvlies) 2. Crepitatie ( kraakgeluid overelkaar schurende
2. Zwelling botten)
3. Functio laesa ( gestoorde werking) 3. Abnormale beweeglijkheid
4. Lokale drukpijn 4. abnormale onbeweeglijkheid bij luxatie
5. Bot doorheen wond
1.2.3 FRACTUURHELING
Voor de botheling moet voldaan zijn aan drie voorwaarden:
1. De vascularisatie van de fragmenten moet voldoende zijn
2. Er moeten cellen aanwezig zijn die bot kunnen vormen
3. Er moet voldoende mechanische stabiliteit zijn
1 DIRECTE BOTHELING
- Er is hier geen callusvorming ( vorming van nieuw botweefsel)
- Voorwaarden zijn een perfect anatomische repositie en absolute stabiliteit ( OP vast zetten met platen , schroeven , pennen
= ostheo synthese , … )
- niet zichtbaar op RX
- verloopt trager dan indirecte heling
2 INDIRECTE BOTHELING
1. Hematoomvorming:
a. Na een fractuur zijn de regionale bloedvaten beschadigd en er ontstaat een hematoom.
2. Ontstaan van zachte callus:
a. Fagocyten beginnen met de opruiming van het hematoom en er ontstaat granulatieweefsel
b. Fibroblasten en osteoblasten migreren in het fractuurgebied uit het nabijgelegen periost.
c. Revascularisatie zorgt voor de vorming van een fibreuze callus die de fractuur overbrugt.
d. Spongieus bot vormen
3. Ontstaan van harde callus:
a. Osteoblasten en osteoclasten migreren naar de fractuurplaats en delen zich snel.
b. Er ontstaat nu harde, benige callus.
c. Ter hoogte van de (voormalige) fractuur is een overmatige hoeveelheid callus aanwezig.
4. De laatste fase wordt gekenmerkt door remodellering van het bot en duurt een paar jaar.
a. De overtollige callus wordt afgebroken
b. Het bot neemt zijn oorspronkelijke vorm weer aan
,1.2.4 BEHANDELING VAN FRACTUREN
1. Reductie bij verplaatste fracturen (zo snel en zo anatomisch mogelijk)
2. Immobilisatie
a. Conservatief (CAVE knellende gips!)
b. Tractie om te reduceren en reductie te behouden
c. Open reductie met interne fixatie (snellere belasting mogelijk, maar infectiegevaar)
3. Open fractuur = urgentie!
1.2.5 COMPLICATIES
1. Infecties
2. Vaat/ zenuw letsels
3. Compartimenten syndroom
a. Als de druk binnen een compartiment hoger wordt dan de capillaire perfusiedruk, dan ontstaat er lokaal ischemie.
b. Wanneer deze voldoende lang aangehouden blijft, dan treedt er onherstelbare weefselbeschadiging op.
c. Indien een compartimentsyndroom meer dan 6 uur aanwezig is, dan zijn spieren en zenuwen lokaal onherroepelijk
beschadigd.
d. Oorzaken: strakke verbanden, gipsverband, bloeding, oedeem, enz.
e. Symptomen: pijn , paresthesieën, parese(dropvoet), paarse kleur,
4. ARDS= acute respiratiore distress syndroom
a. Bij niet-gestabiliseerde lange pijpbeenfracturen, maar ook bij het inbrengen van een intramedullair fixatiemiddel,
worden er vetpartikels in de veneuze circulatie gedrukt
b. Kunnen neerslaan in de capilairen van de longen , hersenen en andere organen.
i. → mechanisch effect ( stoppen van de doorbloeding door blokkade)
ii. → inflamatoir effect
c. Leidt tot verminderde orgaan functie
5. Possttraumatische dystrofie
a. een abnormale reactie van het autonome zenuwstelsel op een (post)traumatische pijnprikkel
b. acute symptomen
i. sterk aanhoudende pijn
ii. hyperesthesie van de huid
iii. zwelling
iv. functie beperking
v. typtisch rontgonbeeld van vlekkige skelet ontkalking
c. symptomen in vergevorderd stadium
i. dunne atrofische huid
ii. axcessieve haargroei
iii. afbrokkelende nagels
iv. huidverkleuring ( blauw of rood)
v. abnormaal zweterige huid
vi. veranderde huid temperatuur
, 1.3 LETSELS TER HOOGTE VAN DE GEWRICHTEN
1.3.1 HEUP FRACTUUR
Symptomen Behandeling Prognose
- Voet ligt naar buiten (exorotatie) - Zo snel mogelijk terug op beide benen kunnen staan - Groot gezondheidsprobleem
- Het been lijkt korter - Eerste fase tractie: fractuur segmenten aligneren - Treft vaak ouderen (Co morbiditeit)
- Steunen is niet meer mogelijk - Na enkele uren/ dagen operatie - Slecht ¼ volledige genezing
o Ostheo synthese
o Totale heupprothese
→ Keuze afhankelijk van type en plaats breuk, leeftijd en
kwaliteit van het bot
1.3.2 ANTERIEURE SCHOUDERLUXATIE
Symptomen Behandeling Prognose
- Pijn - na uitsluiting van geassocieerde fracturen terug - Na een eerste luxatie verhoogd risico
- Functiebeperking gereduceerd → Recidiverende anterieure schouderluxatie
- hebben vaak geacosieerde letsels: fracturen , Is afhankelijk van:
zenuwlestels, rotator cuff scheuren - Geslacht, leeftijd eerste luxatie, activiteitsgraad
1.3.3 VOORSTE KRUISBANDLETSEL
symptomen behandeling prognose
- Door het scheuren van de kruisband -> bloeding - Afwachtend: pijn verdwijnt na enkele weken en knie mag - 1/3 ondervindt na acute fase geen klachten meer en
- Binnen enkele uren dik en pijnlijke knie voorzichtig terug belast worden. (indien bloed 6 weken kunnen activiteiten hervatten
- Vaak hoort met een knap bij het scheuren last) - 1/3 zakt te vaak door de knie en wordt er artroscopisch
- Onmogelijk strekken van de knie een nieuwe voorste kruisband geplaatst
- Nauwelijks lopen op aangedane been - 1/3 enkel klacht bij sport : stoppen of kniebrace
1.3.4 MENISCUS LETSTEL
symptomen behandeling soorten
- Mediale meniscus: pijn binnenzijde - Bij vermoeden: artroscopie Traumatische scheur
- Laterale meniscus: pijn buitenzijde - Bij loskomen kapot deel en vastraken: draaien met knie door een draailetsel bij een gebogen knie terwijl het
- Pijn ganse dag aanwezig en versterkt bij lopen op tot het terug op zijn plaats schiet onderbeen het gewicht draagt
oneffen terrein - Kapot los deel verwijderen Degeneratieve scheur
- Bij loskomen deel kapotte meniscus kan dit vast - Bij jonge mensen hechting meniscus Door langzame slijtage en vermindering van de elasticiteit van
raken tussen het gewricht -> strekken lukt niet meer de meniscus kan op oudere leeftijd zelfs zonder voorafgaand
draailetsel van de knie een scheur in de meniscus ontstaan
1.3.5 ENKEL DISTORTIE OF VERZWIKKING ( LETSTEL VAN DE BUITENSE ENKELBANDEN)
Symptomen Behandeling
- Onmiddellijk na ongeval eivormige zwelling aan - Zo snel mogelijk ijs op leggen Direct na het ongeval is het moeilijk om onderscheid te
buitenzijde enkel - Erna drukverband maken tussen een verstuiking, een kapotte buitenband van
- Toename pijn bij het naar binnentrekken van de voet - Been omhooghouden de enkel en een botbreuk.
- Pijn bij staan op het aangedane been (wel mogelijk)
- Bij scheur: 5 weken steunkous
1.1 GEWRICHTPROTESEN
1.1.1 ARTROSE
= een degeneratieve aandoening van het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot.
➔ Als deze schade te groot wordt, plaats met een prothese
1. Risicofactoren:
leeftijd, overbelasting, overgewicht , eerdere fracturen, langdurige gebruik corticosteroiden en houdingsafwijkingen
2. Symptomen
bewegingspijn, startpijn, latere fase nachtelijke pijn, ’s morgens gewrichtsstijfheid, bewegingsbeperking,
3. Diagnose
anamnese, klinisch onderzoek, röntgenonderzoek en artroscopie
1.1.2 KNIEPROTHESE 1.1.3 SCHOUDERPROTHESE 1.1.4 HEUPPROTHESE
Verschillende soorten prothese: Verschillende soorten: Verschillende soorten prothese:
- Voor 1 deel van de knie - Totale schouderprothese - gecementeerde en niet-
- Voor de totale knie (artrose) gecementeerde
Complicaties: - Reverse shoulder (bij scheur in - totale heupartroplastieken of
- Infecties de rotator cutt of pezen) –prothesen
- Extra botvorming rond de - Voor 1 deel van de schouder - een combinatie van beide
kunstknie (gewrichtstijfheid) Complicaties:
- Lange termijn: loskomen - Infectie (verijderen prohese)
- DVT - Extra botvorming
Na de operatie: - 1ste week na OP: ontwrichting
Er mag zo goed als direct gestapt o Pijn en korter
worden met hulpmiddel geworden been
o Onder narcose terug
in de kom plaatsen
- DVT
- Lange termijn: loskomen
,1.2 FRACTUREN
1.2.1 TYPES
1. Eenvoudige fracturen of fracturen met meerdere delen (comminutieve of verbrijzelingsfracturen)
2. Gesloten fracturen of open fracturen (gecompliceerde fracturen)
3. Verplaatste of niet-verplaatste fracturen
4. Naar lokalisatie: metafysair, diafysair, intra-articulair
Specifieke fracturen bij kinderen zijn:
1. Greenstick fractuur waarbij er aan één zijde van het bot wat buiging is;
2. Torusfractuur (buckle fractuur) of een incomplete fractuur waarbij een ‘buckle’ (gesp) van de cortex ontstaat;
3. Epifysiolysis of groeischijfbreuk.
1.2.2 SYMPTOMEN
Waarschijnlijkheidstekenen van een fractuur: Zekerheidstekenen van een fractuur:
1. Ecchymose (klein vlekkige bloeding in de huid 1. Abnormale stand
of slijmvlies) 2. Crepitatie ( kraakgeluid overelkaar schurende
2. Zwelling botten)
3. Functio laesa ( gestoorde werking) 3. Abnormale beweeglijkheid
4. Lokale drukpijn 4. abnormale onbeweeglijkheid bij luxatie
5. Bot doorheen wond
1.2.3 FRACTUURHELING
Voor de botheling moet voldaan zijn aan drie voorwaarden:
1. De vascularisatie van de fragmenten moet voldoende zijn
2. Er moeten cellen aanwezig zijn die bot kunnen vormen
3. Er moet voldoende mechanische stabiliteit zijn
1 DIRECTE BOTHELING
- Er is hier geen callusvorming ( vorming van nieuw botweefsel)
- Voorwaarden zijn een perfect anatomische repositie en absolute stabiliteit ( OP vast zetten met platen , schroeven , pennen
= ostheo synthese , … )
- niet zichtbaar op RX
- verloopt trager dan indirecte heling
2 INDIRECTE BOTHELING
1. Hematoomvorming:
a. Na een fractuur zijn de regionale bloedvaten beschadigd en er ontstaat een hematoom.
2. Ontstaan van zachte callus:
a. Fagocyten beginnen met de opruiming van het hematoom en er ontstaat granulatieweefsel
b. Fibroblasten en osteoblasten migreren in het fractuurgebied uit het nabijgelegen periost.
c. Revascularisatie zorgt voor de vorming van een fibreuze callus die de fractuur overbrugt.
d. Spongieus bot vormen
3. Ontstaan van harde callus:
a. Osteoblasten en osteoclasten migreren naar de fractuurplaats en delen zich snel.
b. Er ontstaat nu harde, benige callus.
c. Ter hoogte van de (voormalige) fractuur is een overmatige hoeveelheid callus aanwezig.
4. De laatste fase wordt gekenmerkt door remodellering van het bot en duurt een paar jaar.
a. De overtollige callus wordt afgebroken
b. Het bot neemt zijn oorspronkelijke vorm weer aan
,1.2.4 BEHANDELING VAN FRACTUREN
1. Reductie bij verplaatste fracturen (zo snel en zo anatomisch mogelijk)
2. Immobilisatie
a. Conservatief (CAVE knellende gips!)
b. Tractie om te reduceren en reductie te behouden
c. Open reductie met interne fixatie (snellere belasting mogelijk, maar infectiegevaar)
3. Open fractuur = urgentie!
1.2.5 COMPLICATIES
1. Infecties
2. Vaat/ zenuw letsels
3. Compartimenten syndroom
a. Als de druk binnen een compartiment hoger wordt dan de capillaire perfusiedruk, dan ontstaat er lokaal ischemie.
b. Wanneer deze voldoende lang aangehouden blijft, dan treedt er onherstelbare weefselbeschadiging op.
c. Indien een compartimentsyndroom meer dan 6 uur aanwezig is, dan zijn spieren en zenuwen lokaal onherroepelijk
beschadigd.
d. Oorzaken: strakke verbanden, gipsverband, bloeding, oedeem, enz.
e. Symptomen: pijn , paresthesieën, parese(dropvoet), paarse kleur,
4. ARDS= acute respiratiore distress syndroom
a. Bij niet-gestabiliseerde lange pijpbeenfracturen, maar ook bij het inbrengen van een intramedullair fixatiemiddel,
worden er vetpartikels in de veneuze circulatie gedrukt
b. Kunnen neerslaan in de capilairen van de longen , hersenen en andere organen.
i. → mechanisch effect ( stoppen van de doorbloeding door blokkade)
ii. → inflamatoir effect
c. Leidt tot verminderde orgaan functie
5. Possttraumatische dystrofie
a. een abnormale reactie van het autonome zenuwstelsel op een (post)traumatische pijnprikkel
b. acute symptomen
i. sterk aanhoudende pijn
ii. hyperesthesie van de huid
iii. zwelling
iv. functie beperking
v. typtisch rontgonbeeld van vlekkige skelet ontkalking
c. symptomen in vergevorderd stadium
i. dunne atrofische huid
ii. axcessieve haargroei
iii. afbrokkelende nagels
iv. huidverkleuring ( blauw of rood)
v. abnormaal zweterige huid
vi. veranderde huid temperatuur
, 1.3 LETSELS TER HOOGTE VAN DE GEWRICHTEN
1.3.1 HEUP FRACTUUR
Symptomen Behandeling Prognose
- Voet ligt naar buiten (exorotatie) - Zo snel mogelijk terug op beide benen kunnen staan - Groot gezondheidsprobleem
- Het been lijkt korter - Eerste fase tractie: fractuur segmenten aligneren - Treft vaak ouderen (Co morbiditeit)
- Steunen is niet meer mogelijk - Na enkele uren/ dagen operatie - Slecht ¼ volledige genezing
o Ostheo synthese
o Totale heupprothese
→ Keuze afhankelijk van type en plaats breuk, leeftijd en
kwaliteit van het bot
1.3.2 ANTERIEURE SCHOUDERLUXATIE
Symptomen Behandeling Prognose
- Pijn - na uitsluiting van geassocieerde fracturen terug - Na een eerste luxatie verhoogd risico
- Functiebeperking gereduceerd → Recidiverende anterieure schouderluxatie
- hebben vaak geacosieerde letsels: fracturen , Is afhankelijk van:
zenuwlestels, rotator cuff scheuren - Geslacht, leeftijd eerste luxatie, activiteitsgraad
1.3.3 VOORSTE KRUISBANDLETSEL
symptomen behandeling prognose
- Door het scheuren van de kruisband -> bloeding - Afwachtend: pijn verdwijnt na enkele weken en knie mag - 1/3 ondervindt na acute fase geen klachten meer en
- Binnen enkele uren dik en pijnlijke knie voorzichtig terug belast worden. (indien bloed 6 weken kunnen activiteiten hervatten
- Vaak hoort met een knap bij het scheuren last) - 1/3 zakt te vaak door de knie en wordt er artroscopisch
- Onmogelijk strekken van de knie een nieuwe voorste kruisband geplaatst
- Nauwelijks lopen op aangedane been - 1/3 enkel klacht bij sport : stoppen of kniebrace
1.3.4 MENISCUS LETSTEL
symptomen behandeling soorten
- Mediale meniscus: pijn binnenzijde - Bij vermoeden: artroscopie Traumatische scheur
- Laterale meniscus: pijn buitenzijde - Bij loskomen kapot deel en vastraken: draaien met knie door een draailetsel bij een gebogen knie terwijl het
- Pijn ganse dag aanwezig en versterkt bij lopen op tot het terug op zijn plaats schiet onderbeen het gewicht draagt
oneffen terrein - Kapot los deel verwijderen Degeneratieve scheur
- Bij loskomen deel kapotte meniscus kan dit vast - Bij jonge mensen hechting meniscus Door langzame slijtage en vermindering van de elasticiteit van
raken tussen het gewricht -> strekken lukt niet meer de meniscus kan op oudere leeftijd zelfs zonder voorafgaand
draailetsel van de knie een scheur in de meniscus ontstaan
1.3.5 ENKEL DISTORTIE OF VERZWIKKING ( LETSTEL VAN DE BUITENSE ENKELBANDEN)
Symptomen Behandeling
- Onmiddellijk na ongeval eivormige zwelling aan - Zo snel mogelijk ijs op leggen Direct na het ongeval is het moeilijk om onderscheid te
buitenzijde enkel - Erna drukverband maken tussen een verstuiking, een kapotte buitenband van
- Toename pijn bij het naar binnentrekken van de voet - Been omhooghouden de enkel en een botbreuk.
- Pijn bij staan op het aangedane been (wel mogelijk)
- Bij scheur: 5 weken steunkous
