PMO: motorisch leren
Les 1: inleiding
Situering van het vakgebied
Besturing of bijsturing van de menselijke beweging
Gedragsniveau staat centraal
Doelgericht & efficiënt leren bewegen bij de “normale” gezonde mens
Interactie tussen perceptie & actie
Deelcomponent 1: motorisch leren
Motorische controle = studie van de onderliggende en interne processen die het (bij)sturen
van doelgerichte en gecoördineerde bewegingen mogelijk maken met daarbij ook aandacht
voor de factoren die ons besturingsmechanisme beïnvloeden.
Belang van CZS, volgorde en timing van beweging, zintuiglijke info, …
Motorisch leren = studie van het (her)verwerven van motorische vaardigheden, de verbetering
van de prestatie van wat reeds is (aan)geleerd, én de variabelen die iemands vermogen om
motorische acties bekwaam uit te voeren versterken (of afremmen)
Relatief permanente veranderingen gekoppeld aan oefening en ervaring
Deelcomponent 2: (psycho)motorische ontwikkeling
Psychomotorische ontwikkeling = studie van het levenslang proces gerelateerd aan leeftijd
(↗↖) waarbij sequentieel (=/= lineair) en quasi continu veranderingen in motorisch gedrag
optreden, alsook van de op elkaar inwerkende factoren die daarbij een rol spelen.
VARIATIE = DE ENIGE CONSTANTE !
Maturatie- of rijpingstheorie
Focus exclusief op het individu
Genetische factoren (DNA)
Interne factoren (rijping CZS) maturatie
Ontwikkeling is vooraf bepaald (= predeterminatie)
Geen externe invloeden, maar interne biologische klok
Gesell als voortrekker van deze theorie
Groei & ontwikkeling Bewegingen
Cephalo-caudaal Enkelvoudig-samengesteld
Proximo-distaal Totaal-lokaal
Leren verschilt niet van maturatie
Gewoon ander facet van het fundamenteel groeiproces
,Informatie-theoretische benadering
De mens als computer
Schema’s, programma’s, commando’s, …
Ecologisch perspectief
Constraints model (Newell 1986)
Individu
o Structurele constraints
o Functionele constraints
Omgeving
o Fysische constraints
o Socio-culturele constraints
Taak: doel, expliciete regels, materiaal, …
Directe perceptie – actie koppeling
Zelforganisatie op perifeer niveau
Indeling van bewegingen
Globaal onderscheid tussen
Van genetisch bepaalde bewegingen (reflexen), tot aangeleerde bewegingen
(vaardigheden)
Cognitieve belasting stijgt
Reflexen (zeer snel, onvrijwillig, zeer stereotiep)
Automatismen (zeer repetitief, weinig variatie)
Willekeurige bewegingen (bewuste intentie, wijzigen door leerproces)
Vaardigheid = de mogelijkheid tot het uitvoeren van een bewuste beweging gekenmerkt door
Doelgerichtheid
Hoge consistentie
Efficiëntie
Optimale timing
, Vaardigheid vs eigenschap
Eigenschap = fundamenten, waarop een vaardigheid is gebouwd. Aanwezig bij iedereen, maar
niet in dezelfde mate ontwikkeld.
Reden voor interindividuele verschillen in vaardigheidsniveau
Eigenschap (ability) Vaardigheid (skill)
Genetische oorsprong Gevolg van oefening
Stabiel en blijvend Plastisch door oefening
Beperkt in aantal (<50) Onbeperkt in aantal
Fundament voor vaardigheden Gebaseerd op eigenschappen
Vaardigheidscomponenten
Proces tussen intentie en uitvoering van de actie
Waarnemingscomponent
o Beoordelen van de beginsituatie op basis van de relevante sensorisch-
perceptuele informatie (SI)
Beslissingscomponent
o Via interpretatie van de waarneming beslissen wat te doen en hoe in de
specifieke situatie (RS/RP)
Uitvoeringscomponent
o De actie plannen en uitvoeren door de productie van georganiseerde
spieractiviteit (Response)
De motorische componenten van de actie
Posturale component
o Statisch / dynamisch evenwicht
Locomotorische component
o Verplaatsing / transport
Manipulatieve component
o Actie handen / voeten
Soorten vaardigheden
Criteria voor classificatie
Verhoudingsgewijs
o Aandeel motorisch vs cognitief (aard)
Vb: 100m sprint vs schaakspel
Volgens taakkenmerken
o Gesloten vs open (stabiliteit omgeving)
Vb: gymnastiek/zwemmen vs voetbal/gevechtssport
o Discreet-serieel-continu (tijdsverloop)
Vb: werpactie – grondoefening – fietsen, lopen
o Groot vs fijn motorisch (spiergroepen)
Vb: lopen vs typen
Les 1: inleiding
Situering van het vakgebied
Besturing of bijsturing van de menselijke beweging
Gedragsniveau staat centraal
Doelgericht & efficiënt leren bewegen bij de “normale” gezonde mens
Interactie tussen perceptie & actie
Deelcomponent 1: motorisch leren
Motorische controle = studie van de onderliggende en interne processen die het (bij)sturen
van doelgerichte en gecoördineerde bewegingen mogelijk maken met daarbij ook aandacht
voor de factoren die ons besturingsmechanisme beïnvloeden.
Belang van CZS, volgorde en timing van beweging, zintuiglijke info, …
Motorisch leren = studie van het (her)verwerven van motorische vaardigheden, de verbetering
van de prestatie van wat reeds is (aan)geleerd, én de variabelen die iemands vermogen om
motorische acties bekwaam uit te voeren versterken (of afremmen)
Relatief permanente veranderingen gekoppeld aan oefening en ervaring
Deelcomponent 2: (psycho)motorische ontwikkeling
Psychomotorische ontwikkeling = studie van het levenslang proces gerelateerd aan leeftijd
(↗↖) waarbij sequentieel (=/= lineair) en quasi continu veranderingen in motorisch gedrag
optreden, alsook van de op elkaar inwerkende factoren die daarbij een rol spelen.
VARIATIE = DE ENIGE CONSTANTE !
Maturatie- of rijpingstheorie
Focus exclusief op het individu
Genetische factoren (DNA)
Interne factoren (rijping CZS) maturatie
Ontwikkeling is vooraf bepaald (= predeterminatie)
Geen externe invloeden, maar interne biologische klok
Gesell als voortrekker van deze theorie
Groei & ontwikkeling Bewegingen
Cephalo-caudaal Enkelvoudig-samengesteld
Proximo-distaal Totaal-lokaal
Leren verschilt niet van maturatie
Gewoon ander facet van het fundamenteel groeiproces
,Informatie-theoretische benadering
De mens als computer
Schema’s, programma’s, commando’s, …
Ecologisch perspectief
Constraints model (Newell 1986)
Individu
o Structurele constraints
o Functionele constraints
Omgeving
o Fysische constraints
o Socio-culturele constraints
Taak: doel, expliciete regels, materiaal, …
Directe perceptie – actie koppeling
Zelforganisatie op perifeer niveau
Indeling van bewegingen
Globaal onderscheid tussen
Van genetisch bepaalde bewegingen (reflexen), tot aangeleerde bewegingen
(vaardigheden)
Cognitieve belasting stijgt
Reflexen (zeer snel, onvrijwillig, zeer stereotiep)
Automatismen (zeer repetitief, weinig variatie)
Willekeurige bewegingen (bewuste intentie, wijzigen door leerproces)
Vaardigheid = de mogelijkheid tot het uitvoeren van een bewuste beweging gekenmerkt door
Doelgerichtheid
Hoge consistentie
Efficiëntie
Optimale timing
, Vaardigheid vs eigenschap
Eigenschap = fundamenten, waarop een vaardigheid is gebouwd. Aanwezig bij iedereen, maar
niet in dezelfde mate ontwikkeld.
Reden voor interindividuele verschillen in vaardigheidsniveau
Eigenschap (ability) Vaardigheid (skill)
Genetische oorsprong Gevolg van oefening
Stabiel en blijvend Plastisch door oefening
Beperkt in aantal (<50) Onbeperkt in aantal
Fundament voor vaardigheden Gebaseerd op eigenschappen
Vaardigheidscomponenten
Proces tussen intentie en uitvoering van de actie
Waarnemingscomponent
o Beoordelen van de beginsituatie op basis van de relevante sensorisch-
perceptuele informatie (SI)
Beslissingscomponent
o Via interpretatie van de waarneming beslissen wat te doen en hoe in de
specifieke situatie (RS/RP)
Uitvoeringscomponent
o De actie plannen en uitvoeren door de productie van georganiseerde
spieractiviteit (Response)
De motorische componenten van de actie
Posturale component
o Statisch / dynamisch evenwicht
Locomotorische component
o Verplaatsing / transport
Manipulatieve component
o Actie handen / voeten
Soorten vaardigheden
Criteria voor classificatie
Verhoudingsgewijs
o Aandeel motorisch vs cognitief (aard)
Vb: 100m sprint vs schaakspel
Volgens taakkenmerken
o Gesloten vs open (stabiliteit omgeving)
Vb: gymnastiek/zwemmen vs voetbal/gevechtssport
o Discreet-serieel-continu (tijdsverloop)
Vb: werpactie – grondoefening – fietsen, lopen
o Groot vs fijn motorisch (spiergroepen)
Vb: lopen vs typen
