SOCIALEZEKERHEIDSRECHT
Prof. Dr. Inger De Wilde
2023 - 2024
,Inhoudsopgave
Module 1. Inleiding, historiek en administratieve organisatie.........................................................................3
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?................................................................................................................3
Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid.............................................................................................3
Hoofdstuk 3. Administratieve organisatie...........................................................................................................8
Afdeling 1. Algemeen.......................................................................................................................................8
Afdeling 2. Instellingen....................................................................................................................................8
Afdeling 2. Verhouding instellingen onderling en met de sociaal verzekerde..............................................11
Hoofdstuk 4. Voorbeeldvragen..........................................................................................................................12
Module 2. Toepassingsgebied...................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied sociale zekerheid werknemers......................................................................13
Afdeling 1. Algemene regel............................................................................................................................13
Afdeling 2. Uitbreidingen...............................................................................................................................15
Afdeling 3. Uitsluitingen................................................................................................................................16
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied sociale zekerheid zelfstandigen.....................................................................17
Hoofdstuk 3. Toepassingsgebied sociale zekerheid ambtenaren......................................................................19
Hoofdstuk 4. Personen met afgeleide rechten...................................................................................................20
Hoofdstuk 5. Sociale bijstand.............................................................................................................................20
Module 3. Financiering................................................................................................................................. 20
Hoofdstuk 1. Financiering sociale zekerheid werknemers.................................................................................21
Afdeling 1. Berekeningsgrondslag.................................................................................................................21
Afdeling 2. Socialezekerheidsbijdragen.........................................................................................................26
Afdeling 3. Alternatieve financiering, overheidstoelagen, subsidiaire financieringsbronnen......................30
Hoofdstuk 2. Financiering sociale zekerheid zelfstandigen...............................................................................30
Hoofdstuk 3. Financiering sociale zekerheid ambtenaren.................................................................................33
Hoofdstuk 4. Financiering sociale bijstand.........................................................................................................34
Module 4. Gezondheidszorg......................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................34
Hoofdstuk 2. Rechthebbenden...........................................................................................................................35
Hoofdstuk 3. Voorwaarden................................................................................................................................37
Hoofdstuk 4. Soorten verstrekkingen.................................................................................................................38
Hoofdstuk 5. Uitgesloten kosten........................................................................................................................39
Hoofdstuk 6. Prestaties......................................................................................................................................40
Hoofdstuk 7. Terugbetalingstarieven.................................................................................................................43
Hoofdstuk 8. Vaststelling tarieven.....................................................................................................................44
Module 5. Arbeidsongeschiktheid................................................................................................................ 47
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................47
Hoofdstuk 2. Arbeidsongeschiktheid werknemers.............................................................................................48
Hoofdstuk 3. Arbeidsongeschiktheid zelfstandigen...........................................................................................55
1
, Hoofdstuk 4. Arbeidsongeschiktheid ambtenaren.............................................................................................58
Hoofdstuk 5. Tegemoetkoming aan personen met een handicap.....................................................................60
Module 6. Professioneel risico..................................................................................................................... 61
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................61
Hoofdstuk 2. Begrip en bewijs............................................................................................................................62
Hoofdstuk 3. Schadeloosstelling........................................................................................................................66
Hoofdstuk 4. Burgerlijke aansprakelijkheid.......................................................................................................70
Hoofdstuk 5. Procedure en verzekering.............................................................................................................72
Hoofdstuk 6. Beroepsziekten..............................................................................................................................72
Module 7. Werkloosheid.............................................................................................................................. 75
Hoofdstuk 1. Werkloosheidsverzekering (werknemers).....................................................................................75
Afdeling 1. Inleiding.......................................................................................................................................75
Afdeling 2. Toelaatbaarheidsvereisten..........................................................................................................76
Afdeling 3. Toekenningsvoorwaarden...........................................................................................................78
Afdeling 4. Prestaties.....................................................................................................................................84
Hoofdstuk 2. Overbruggingsrecht (zelfstandigen).............................................................................................88
Hoofdstuk 3. Recht op maatschappelijke integratie (sociale bijstand)..............................................................89
Module 8. Pensioenen................................................................................................................................. 90
Hoofdstuk 1. Situering........................................................................................................................................90
Hoofdstuk 2. Uitdagingen..................................................................................................................................90
Hoofdstuk 3. Rustpensioenen werknemers........................................................................................................91
Hoofdstuk 4. Rustpensioenen zelfstandigen......................................................................................................95
Hoofdstuk 5. Rustpensioenen ambtenaren........................................................................................................97
Hoofdstuk 6. Overlevingspensioenen.................................................................................................................99
Hoofdstuk 7. Invloed (echt)scheiding...............................................................................................................100
Hoofdstuk 8. Procedure en betaling.................................................................................................................101
Hoofdstuk 9. Gemiddelde pensioenbedragen..................................................................................................102
Hoofdstuk 10. Inkomensgarantie voor ouderen..............................................................................................102
2
, Module 1. Inleiding, historiek en administratieve
organisatie
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?
…Een veelvoud aan begrippen kom je tegen… (verschillende begrippen die sterk op elkaar gelijken)
Sociaal recht Sociale bijstand (vb. leefloon)
Sociale zekerheid Sociale voorzieningen (huisvesting),
Sociaal statuut arbeidsmarkt en tewerkstelling
Sociale verzekering Sociale risico’s
Sociale verzorgingsstaat/ sociale Welzijnsrecht
welvaartsstaat
Begrip = geheel aan sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle burgers op elk ogenblik van
hun bestaan een bestaansbeveiliging te geven
Klassieke sectoren + sociale bijstand = ruime invulling
Onder te verdelen in:
o 1. Loonvervangende uitkeringen (beroepsactiviteit die ik uitoefen en die stopt)
(manier waarop wij dit benaderen – o.b.v. beroepsactiviteit)
Arbeidsongeschiktheid
Reden = ziekte en ongeval privéleven
Professionele sfeer: arbeidsongeval en beroepsziekte ( depressie &
burn out, want: verworven met privéredenen)
o Oorzaak = werkomstandigheden
Werkloosheid
Ouderdom (niet meer in staat om te werken = relatief) en overlijden
o 2. Loonaanvullende vergoedingen = “kostendekkend”
Gezondheidszorg (kosten dokter, apotheek)
Beroepsactiviteit of afgeleide rechten
Vrijwel de ganse bevolking
Gezinsbijslagen (kinderen kosten geld)
Recht v/h kind
o 3. Sociale bijstand = vangnet
VW = onderzoek bestaansmiddelen (reden = overheid gaat enkel bijstand
aanbieden aan iemand die het echt nodig heeft)
>< Individuele rechten in de klassieke SZ
Drie (grote) beroepsgroepen
Werknemers
Zelfstandigen
Ambtenaren (! overheidspersoneel)
Grote verschillen in financiering en prestaties (bv. werkloosheidsuitkering, pensioen, terugbetaling v/e
bezoek a/d huisarts)
Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid
Sociale bijstand
Armenzorg
3
Prof. Dr. Inger De Wilde
2023 - 2024
,Inhoudsopgave
Module 1. Inleiding, historiek en administratieve organisatie.........................................................................3
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?................................................................................................................3
Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid.............................................................................................3
Hoofdstuk 3. Administratieve organisatie...........................................................................................................8
Afdeling 1. Algemeen.......................................................................................................................................8
Afdeling 2. Instellingen....................................................................................................................................8
Afdeling 2. Verhouding instellingen onderling en met de sociaal verzekerde..............................................11
Hoofdstuk 4. Voorbeeldvragen..........................................................................................................................12
Module 2. Toepassingsgebied...................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied sociale zekerheid werknemers......................................................................13
Afdeling 1. Algemene regel............................................................................................................................13
Afdeling 2. Uitbreidingen...............................................................................................................................15
Afdeling 3. Uitsluitingen................................................................................................................................16
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied sociale zekerheid zelfstandigen.....................................................................17
Hoofdstuk 3. Toepassingsgebied sociale zekerheid ambtenaren......................................................................19
Hoofdstuk 4. Personen met afgeleide rechten...................................................................................................20
Hoofdstuk 5. Sociale bijstand.............................................................................................................................20
Module 3. Financiering................................................................................................................................. 20
Hoofdstuk 1. Financiering sociale zekerheid werknemers.................................................................................21
Afdeling 1. Berekeningsgrondslag.................................................................................................................21
Afdeling 2. Socialezekerheidsbijdragen.........................................................................................................26
Afdeling 3. Alternatieve financiering, overheidstoelagen, subsidiaire financieringsbronnen......................30
Hoofdstuk 2. Financiering sociale zekerheid zelfstandigen...............................................................................30
Hoofdstuk 3. Financiering sociale zekerheid ambtenaren.................................................................................33
Hoofdstuk 4. Financiering sociale bijstand.........................................................................................................34
Module 4. Gezondheidszorg......................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................34
Hoofdstuk 2. Rechthebbenden...........................................................................................................................35
Hoofdstuk 3. Voorwaarden................................................................................................................................37
Hoofdstuk 4. Soorten verstrekkingen.................................................................................................................38
Hoofdstuk 5. Uitgesloten kosten........................................................................................................................39
Hoofdstuk 6. Prestaties......................................................................................................................................40
Hoofdstuk 7. Terugbetalingstarieven.................................................................................................................43
Hoofdstuk 8. Vaststelling tarieven.....................................................................................................................44
Module 5. Arbeidsongeschiktheid................................................................................................................ 47
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................47
Hoofdstuk 2. Arbeidsongeschiktheid werknemers.............................................................................................48
Hoofdstuk 3. Arbeidsongeschiktheid zelfstandigen...........................................................................................55
1
, Hoofdstuk 4. Arbeidsongeschiktheid ambtenaren.............................................................................................58
Hoofdstuk 5. Tegemoetkoming aan personen met een handicap.....................................................................60
Module 6. Professioneel risico..................................................................................................................... 61
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................61
Hoofdstuk 2. Begrip en bewijs............................................................................................................................62
Hoofdstuk 3. Schadeloosstelling........................................................................................................................66
Hoofdstuk 4. Burgerlijke aansprakelijkheid.......................................................................................................70
Hoofdstuk 5. Procedure en verzekering.............................................................................................................72
Hoofdstuk 6. Beroepsziekten..............................................................................................................................72
Module 7. Werkloosheid.............................................................................................................................. 75
Hoofdstuk 1. Werkloosheidsverzekering (werknemers).....................................................................................75
Afdeling 1. Inleiding.......................................................................................................................................75
Afdeling 2. Toelaatbaarheidsvereisten..........................................................................................................76
Afdeling 3. Toekenningsvoorwaarden...........................................................................................................78
Afdeling 4. Prestaties.....................................................................................................................................84
Hoofdstuk 2. Overbruggingsrecht (zelfstandigen).............................................................................................88
Hoofdstuk 3. Recht op maatschappelijke integratie (sociale bijstand)..............................................................89
Module 8. Pensioenen................................................................................................................................. 90
Hoofdstuk 1. Situering........................................................................................................................................90
Hoofdstuk 2. Uitdagingen..................................................................................................................................90
Hoofdstuk 3. Rustpensioenen werknemers........................................................................................................91
Hoofdstuk 4. Rustpensioenen zelfstandigen......................................................................................................95
Hoofdstuk 5. Rustpensioenen ambtenaren........................................................................................................97
Hoofdstuk 6. Overlevingspensioenen.................................................................................................................99
Hoofdstuk 7. Invloed (echt)scheiding...............................................................................................................100
Hoofdstuk 8. Procedure en betaling.................................................................................................................101
Hoofdstuk 9. Gemiddelde pensioenbedragen..................................................................................................102
Hoofdstuk 10. Inkomensgarantie voor ouderen..............................................................................................102
2
, Module 1. Inleiding, historiek en administratieve
organisatie
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?
…Een veelvoud aan begrippen kom je tegen… (verschillende begrippen die sterk op elkaar gelijken)
Sociaal recht Sociale bijstand (vb. leefloon)
Sociale zekerheid Sociale voorzieningen (huisvesting),
Sociaal statuut arbeidsmarkt en tewerkstelling
Sociale verzekering Sociale risico’s
Sociale verzorgingsstaat/ sociale Welzijnsrecht
welvaartsstaat
Begrip = geheel aan sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle burgers op elk ogenblik van
hun bestaan een bestaansbeveiliging te geven
Klassieke sectoren + sociale bijstand = ruime invulling
Onder te verdelen in:
o 1. Loonvervangende uitkeringen (beroepsactiviteit die ik uitoefen en die stopt)
(manier waarop wij dit benaderen – o.b.v. beroepsactiviteit)
Arbeidsongeschiktheid
Reden = ziekte en ongeval privéleven
Professionele sfeer: arbeidsongeval en beroepsziekte ( depressie &
burn out, want: verworven met privéredenen)
o Oorzaak = werkomstandigheden
Werkloosheid
Ouderdom (niet meer in staat om te werken = relatief) en overlijden
o 2. Loonaanvullende vergoedingen = “kostendekkend”
Gezondheidszorg (kosten dokter, apotheek)
Beroepsactiviteit of afgeleide rechten
Vrijwel de ganse bevolking
Gezinsbijslagen (kinderen kosten geld)
Recht v/h kind
o 3. Sociale bijstand = vangnet
VW = onderzoek bestaansmiddelen (reden = overheid gaat enkel bijstand
aanbieden aan iemand die het echt nodig heeft)
>< Individuele rechten in de klassieke SZ
Drie (grote) beroepsgroepen
Werknemers
Zelfstandigen
Ambtenaren (! overheidspersoneel)
Grote verschillen in financiering en prestaties (bv. werkloosheidsuitkering, pensioen, terugbetaling v/e
bezoek a/d huisarts)
Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid
Sociale bijstand
Armenzorg
3
