DEEL 1: PASGEBORENE
DE ZORG VOOR DE PASGEBORENEN NA DE BEVALLING (HOOFDSTUK 1)
JE KAN HET MECHANISME VAN DE WARMTEPRODUCTIE BIJ EEN PASGEBORENE
UITLEGGEN
Na de bevalling is het belangrijk dat de lichaamstemperatuur van de pasgeborene constant blijft. Een
pasgeborene komt echter naakt en nat ter wereld, bovendien is het temperatuurverschil 15°C.
→ lichaamstemperatuur kan dalen tot 0,3°C/min.
De pasgeborene zal extra warmte produceren om de lichaamstemperatuur te bewaken. De energievoorraden
zijn echter beperkt...
→ bruin vet is een belangrijke bron
→ bevindt zich rond nieren en tussen schouderbladen
Andere mogelijkheden om de warmtehuishouding te reguleren
• Vasoconstrictie
• Foetale houding
• Isolatie dankzij onderhuids vet
→ warmteproductie door rillen is niet mogelijk.
HET GEVAAR VAN HYPOTHERMIE UITLEGGEN
Koude stress
= het evenwicht tussen warmteverlies en warmteproductie wordt makkelijk verstoord
= een daling van de lichaamstemperatuur na de bevalling is altijd aanwezig.
Deze koude stress speelt een belangrijke rol bij het op gang komen van de ademhaling. Daarnaast mag de
lichaamstemperatuur niet te veel dalen. Er wordt aangeraden om niet onder 36,5°C te gaan.
Hypothermie zorgt namelijk voor een verhoogde zuurstofbehoefte en een hoger zuurstofverbruik.
→ anaerobe stofwisseling
→ melkproductie + metabole acidose
Deze zorgen voor een hogere kans op ademhalingsdepressie. Wanneer dit zich voordoet zal er hypoglycemie
optreden.
→ verhoogde mortaliteit
1
,JE KAN DE MAATREGELEN OM HET WARMTEVERLIES BIJ EEN PASGEBORENE TE
VOORKOMEN TOEPASSEN AAN DE HAND VAN DE 4 MANIEREN VAN HET
WARMTEVERLIES
MANIEREN VAN WARMTEVERLIES
Warmteverlies kan op 4 manieren plaatsvinden:
Radiatie (straling)
= warmteverlies door straling door het temperatuur-
verschil tussen het lichaam en koudere omgeving
= NIET door direct contact
= vooral warmteverlies bij het hoofd
Evaporatie (verdamping)
= warmteverlies via huid en slijmvliezen
= versterkt door natte oppervlak
Convectie (stroming)
= warmteverlies van het lichaamsoppervlak naar de
omgevende lucht
= koude luchtstroom boven neonaat
Conductie (geleiding)
= warmteverlies via direct contact met materialen zoals
dekens, matras…
→ verdamping is de meest voorkomende manier van warmteverlies
MAATREGELEN OM WARTMEVERLIES TE VOORKOMEN
Verpleegkundige interventies:
• Onmiddellijk afdrogen
• Wikkelen in een voorverwarmde droge doek
• Geen koude omgeving
• Geen ventilatoren
• Warmtebron
• Het hoofd bedekken → muts
• Folie bij transport
Toepassen aan de hand van de 4 manieren van het warmteverlies
RADIATIE EVAPORATIE CONVECTIE CONDUCTIE
Kamertemperatuur baby goed afdrogen Tochtvrije ruimte, Warme
aanpassen (min 28°C) deuren sluiten onderlaag/doeken bij
Hoofd bedekken met opvang
Pasgeborene aankleden muts Wikkelen in deken
CAVE: kocher rond
Warmtebron Nat linnen direct Geen ventilatoren in navelstreng nooit onder
aanschakelen verwijderen directe omgeving warmtebron plaatsen!
Couveusetemperatuur Warme doeken over Bij zuurstoftoediening:
inschakelen neonaat plaatsen Verwarmen +
bevochtigen
Huid- op huid bij moeder
2
,JE KAN DE NAVELSTRENG NA DE GEBOORTE CONTROLEREN
De navelstreng wordt na de geboorte afgebonden met een klem of
navelveter.
Er wordt gekeken of er 2 arteriën en 1 vene aanwezig zijn.
De gelei van Warton heeft een glazige, gele kleur. Deze kan echter ook
groen zijn wanneer er meconium houdend vruchtwater is.
JE KAN DE TOESTAND VAN DE PASGEBORENE BEOORDELEN MET BEHULP VAN DE
APGAR-SCORE
De APGAR-score wordt op 3
momenten geëvalueerd:
• 1 minuut na partus
• 5 minuten na partus
• 10 minuten na partus
Er is een beoordeling op 5 aspecten,
de maximale score bedraagt 10.
Kenmerken APGAR-score
• Maximale score 10
o Na 1 minuut is dit bijna nooit zo
• Bij minuut 1 en 5 een score tussen 7 en 10 → geen problemen
• Evolutie van de score is belangrijk
Apgar-score
= mate van asfyxie
Score 7 – 10 Normaalwaarde
Score 4 – 6 Verontrustend en tussenkomst van kinderarts is noodzakelijk
Score < 3 Ernstige asfyxie
→ actieve reanimatie nodig
Samen met de waarde van de navelstreng pH geeft de APGAR-score een indicatie over de ernst van de
problemen van de pasgeborene.
3
, JE KAN DE BELANGRIJKE VERSCHILLEN IN DE BLOEDCIRCULATIE VAN DE FOETUS EN DE
PASGEBORENE VERKLAREN
FOETALE CIRCULATIE
Kenmerken:
• Aanwezigheid van een placentacirculatie
• Minimale longcirculatie
• Openingen tussen long- en lichaamscirculatie
o Foramen ovale
o Ductus Botalli
Werking
Vena umbilicalis Arterie umbilicalis
= navelstrengader = navelstrengslagader
• Zuurstofrijkbloed • Zuurstofarmbloed
• Voedingsstoffen • Afvalstoffen
Het zuurstofrijke bloed komt door de v. umbilicalis (in de navelstreng) en de ductus venosus (het bloedvat
onder de lever) via de onderste holle ader (v. cava inferior) naar het rechteratrium en via het foramen ovale
naar de linkerventrikel (het gemengde bloed).
Het zuurstofarme bloed uit de onderste holle ader en de bovenste holle ader (vena cava superior) stroomt via
de rechterkamer naar de longslagader (a. pulmonalis). Door te hoge vaatweerstand in de longen stroomt het
grootste deel van dit bloed via de ductus arteriosus (ductus Botalli) naar de aorta (het gemengde bloed).
Via de twee slagaders in de navelstreng (a. umbilicales) stroomt het zuurstofarme (het gemengde bloed) naar
de placenta.
4
DE ZORG VOOR DE PASGEBORENEN NA DE BEVALLING (HOOFDSTUK 1)
JE KAN HET MECHANISME VAN DE WARMTEPRODUCTIE BIJ EEN PASGEBORENE
UITLEGGEN
Na de bevalling is het belangrijk dat de lichaamstemperatuur van de pasgeborene constant blijft. Een
pasgeborene komt echter naakt en nat ter wereld, bovendien is het temperatuurverschil 15°C.
→ lichaamstemperatuur kan dalen tot 0,3°C/min.
De pasgeborene zal extra warmte produceren om de lichaamstemperatuur te bewaken. De energievoorraden
zijn echter beperkt...
→ bruin vet is een belangrijke bron
→ bevindt zich rond nieren en tussen schouderbladen
Andere mogelijkheden om de warmtehuishouding te reguleren
• Vasoconstrictie
• Foetale houding
• Isolatie dankzij onderhuids vet
→ warmteproductie door rillen is niet mogelijk.
HET GEVAAR VAN HYPOTHERMIE UITLEGGEN
Koude stress
= het evenwicht tussen warmteverlies en warmteproductie wordt makkelijk verstoord
= een daling van de lichaamstemperatuur na de bevalling is altijd aanwezig.
Deze koude stress speelt een belangrijke rol bij het op gang komen van de ademhaling. Daarnaast mag de
lichaamstemperatuur niet te veel dalen. Er wordt aangeraden om niet onder 36,5°C te gaan.
Hypothermie zorgt namelijk voor een verhoogde zuurstofbehoefte en een hoger zuurstofverbruik.
→ anaerobe stofwisseling
→ melkproductie + metabole acidose
Deze zorgen voor een hogere kans op ademhalingsdepressie. Wanneer dit zich voordoet zal er hypoglycemie
optreden.
→ verhoogde mortaliteit
1
,JE KAN DE MAATREGELEN OM HET WARMTEVERLIES BIJ EEN PASGEBORENE TE
VOORKOMEN TOEPASSEN AAN DE HAND VAN DE 4 MANIEREN VAN HET
WARMTEVERLIES
MANIEREN VAN WARMTEVERLIES
Warmteverlies kan op 4 manieren plaatsvinden:
Radiatie (straling)
= warmteverlies door straling door het temperatuur-
verschil tussen het lichaam en koudere omgeving
= NIET door direct contact
= vooral warmteverlies bij het hoofd
Evaporatie (verdamping)
= warmteverlies via huid en slijmvliezen
= versterkt door natte oppervlak
Convectie (stroming)
= warmteverlies van het lichaamsoppervlak naar de
omgevende lucht
= koude luchtstroom boven neonaat
Conductie (geleiding)
= warmteverlies via direct contact met materialen zoals
dekens, matras…
→ verdamping is de meest voorkomende manier van warmteverlies
MAATREGELEN OM WARTMEVERLIES TE VOORKOMEN
Verpleegkundige interventies:
• Onmiddellijk afdrogen
• Wikkelen in een voorverwarmde droge doek
• Geen koude omgeving
• Geen ventilatoren
• Warmtebron
• Het hoofd bedekken → muts
• Folie bij transport
Toepassen aan de hand van de 4 manieren van het warmteverlies
RADIATIE EVAPORATIE CONVECTIE CONDUCTIE
Kamertemperatuur baby goed afdrogen Tochtvrije ruimte, Warme
aanpassen (min 28°C) deuren sluiten onderlaag/doeken bij
Hoofd bedekken met opvang
Pasgeborene aankleden muts Wikkelen in deken
CAVE: kocher rond
Warmtebron Nat linnen direct Geen ventilatoren in navelstreng nooit onder
aanschakelen verwijderen directe omgeving warmtebron plaatsen!
Couveusetemperatuur Warme doeken over Bij zuurstoftoediening:
inschakelen neonaat plaatsen Verwarmen +
bevochtigen
Huid- op huid bij moeder
2
,JE KAN DE NAVELSTRENG NA DE GEBOORTE CONTROLEREN
De navelstreng wordt na de geboorte afgebonden met een klem of
navelveter.
Er wordt gekeken of er 2 arteriën en 1 vene aanwezig zijn.
De gelei van Warton heeft een glazige, gele kleur. Deze kan echter ook
groen zijn wanneer er meconium houdend vruchtwater is.
JE KAN DE TOESTAND VAN DE PASGEBORENE BEOORDELEN MET BEHULP VAN DE
APGAR-SCORE
De APGAR-score wordt op 3
momenten geëvalueerd:
• 1 minuut na partus
• 5 minuten na partus
• 10 minuten na partus
Er is een beoordeling op 5 aspecten,
de maximale score bedraagt 10.
Kenmerken APGAR-score
• Maximale score 10
o Na 1 minuut is dit bijna nooit zo
• Bij minuut 1 en 5 een score tussen 7 en 10 → geen problemen
• Evolutie van de score is belangrijk
Apgar-score
= mate van asfyxie
Score 7 – 10 Normaalwaarde
Score 4 – 6 Verontrustend en tussenkomst van kinderarts is noodzakelijk
Score < 3 Ernstige asfyxie
→ actieve reanimatie nodig
Samen met de waarde van de navelstreng pH geeft de APGAR-score een indicatie over de ernst van de
problemen van de pasgeborene.
3
, JE KAN DE BELANGRIJKE VERSCHILLEN IN DE BLOEDCIRCULATIE VAN DE FOETUS EN DE
PASGEBORENE VERKLAREN
FOETALE CIRCULATIE
Kenmerken:
• Aanwezigheid van een placentacirculatie
• Minimale longcirculatie
• Openingen tussen long- en lichaamscirculatie
o Foramen ovale
o Ductus Botalli
Werking
Vena umbilicalis Arterie umbilicalis
= navelstrengader = navelstrengslagader
• Zuurstofrijkbloed • Zuurstofarmbloed
• Voedingsstoffen • Afvalstoffen
Het zuurstofrijke bloed komt door de v. umbilicalis (in de navelstreng) en de ductus venosus (het bloedvat
onder de lever) via de onderste holle ader (v. cava inferior) naar het rechteratrium en via het foramen ovale
naar de linkerventrikel (het gemengde bloed).
Het zuurstofarme bloed uit de onderste holle ader en de bovenste holle ader (vena cava superior) stroomt via
de rechterkamer naar de longslagader (a. pulmonalis). Door te hoge vaatweerstand in de longen stroomt het
grootste deel van dit bloed via de ductus arteriosus (ductus Botalli) naar de aorta (het gemengde bloed).
Via de twee slagaders in de navelstreng (a. umbilicales) stroomt het zuurstofarme (het gemengde bloed) naar
de placenta.
4
