Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
inhoudstafel
Inleiding.................................................................................................................................................8
examen...................................................................................................................................................8
Belangen en doelstellingen van het verbintenisrecht.............................................................................8
Van BW van 1804 naar boeken 1 en 5....................................................................................................9
Deel I: het begrip verbintenis en de soorten verbintenissen........................................................................12
hoofdstuk 1: het begrip verbintenis.....................................................................................................12
1. definitie verbintenis..........................................................................................................................12
1
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
2. Natuurlijke verbintenis......................................................................................................................13
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen........................................................................15
1. Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis......................................................................15
2. indeling volgens aantal schuldeisers of schuldenaars..................................................................16
3. Indeling volgens modaliteiten van de verbintenis.......................................................................22
Deel II de bronnen en gevolgen van verbintenissen.....................................................................................32
hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting.........................................................................32
1. autonome bron van verbintenis..................................................................................................32
hoofdstuk 2 de schijn of vertrouwensleer............................................................................................33
1. draagwijdte en juridische grondslag............................................................................................33
2. toepassingsvoorwaarde en rechtsgevolgen.................................................................................33
Hoofdstuk 3 de overeenkomst: definitie en soorten............................................................................35
1. het begrip overeenkomst............................................................................................................35
2. soorten overeenkomsten............................................................................................................36
hoofdstuk 4. Grondbeginselen van het contractenrecht......................................................................41
1. theorie van de wilsautonomie.....................................................................................................41
2. de socialisering van het contractenrecht.....................................................................................41
hoofdstuk 5: de totstandkoming van de overeenkomst.......................................................................45
1. de precontractuele fase...............................................................................................................45
2. sluiten van contracten.................................................................................................................49
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst...................................................................53
1. De toestemming...........................................................................................................................53
2. De Bekwaamheid.........................................................................................................................60
3. Het voorwerp...............................................................................................................................62
4. oorzaak........................................................................................................................................67
DEEL III. De gevolgen van het contract voor de contractpartijen..................................................................69
Hoofdstuk 1 De interpretatie en de uitvoering te goeder trouw van het contract...............................69
2
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
1. Interpretatie en kwalificatie van het contract.............................................................................69
2. Inhoud van het contract..............................................................................................................72
3. De uitvoering ter goeder trouw en verbod op rechtsmisbruik....................................................74
Hoofdstuk 2: De contractuele aansprakelijkheid..................................................................................79
1. Voor eigen gedrag.............................................................................................................................79
2. voor hulppersonen......................................................................................................................80
3. voor hulpvoorwerpen..................................................................................................................81
4. Overmacht...................................................................................................................................82
5. Verandering van omstandigheden/imprevisieleer......................................................................84
6. contractuele aansprakelijkheidsregelingen.................................................................................85
Hoofdstuk 3: Sancties bij contractbreuk..............................................................................................89
1. Uitvoering in natura.....................................................................................................................89
2. Schadeherstel..............................................................................................................................91
3. Ontbinding...................................................................................................................................95
4. prijsvermindering.......................................................................................................................101
5. schorsing van verbintenissen.....................................................................................................101
Hoofdstuk 4 Gronden en gevolgen van tenietgaan van overeenkomsten..........................................105
1. het tenietgaan van de verbintenis.............................................................................................105
2. de gerechtelijke en buitengerechtelijke nietigverklaring...........................................................106
3. (eenzijdige) opzegging...............................................................................................................113
4. postcontractuele verbintenissen...............................................................................................117
DEEL IV Gevolgen van het contract voor derden........................................................................................118
Hoofdstuk 1 Algemeen.......................................................................................................................118
Hoofdstuk 2 Onderscheid tussen contractpartijen en derden............................................................118
1. contractspartijen.......................................................................................................................118
2. derden 5.103 BW.......................................................................................................................120
Hoofdstuk 3 Relativiteit van de obligatoire (interne) gevolgen..........................................................120
3
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
1 betekenis en draagwijdte................................................................................................................120
2. uitzonderingen...........................................................................................................................121
Hoofdstuk 4 Tegenwerpbaarheid van de externe gevolgen...............................................................126
1. Draagwijdte en betekenis van tegenstelbaarheid externe gevolgen.........................................126
2. Voorwaarden voor tegenwerpbaarheid:...................................................................................127
3. Derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk............................................................127
4. Uitzonderingen..........................................................................................................................128
deel V. rechtsfeiten.....................................................................................................................................130
inleiding.............................................................................................................................................130
hoofdstuk 1: zaakwaarneming...........................................................................................................130
1.1. grondslag...............................................................................................................................130
1.2. toepassingsvoorwaarden......................................................................................................131
1.3. gevolgen van de zaakwaarneming (art 5.130-5.132 BW).............................................................132
Hoofdstuk 2 De onverschuldigde betaling..........................................................................................133
1. Grondslag...................................................................................................................................133
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................133
3. gevolgen....................................................................................................................................134
Hoofdstuk 3 De ongerechtvaardigde verrijking..................................................................................135
1. grondslag...................................................................................................................................135
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................136
3. gevolgen....................................................................................................................................137
Deel VI Overdracht van verbintenissen en contracten...............................................................................137
Hoofdstuk 1 De overdracht (of cessie) van schuldvordering..............................................................137
1. algemeen...................................................................................................................................137
2. de verhouding tss de overdrager en de overnemer...................................................................138
3. Tegenwerpelijkheid cessie/ overdracht aan overgedragen SA..................................................141
4. Gevolgen van cessie:..................................................................................................................142
4
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
hoofdstuk 2: schuld -contractoverdracht...........................................................................................143
1. schuldoverdracht.......................................................................................................................143
2. contractoverdracht....................................................................................................................144
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering..............................................145
Hoofdstuk 1. Nakoming van de verbintenis of betaling......................................................................145
1. Begrip betaling...........................................................................................................................145
2. Toepassingsvoorwaarden van betaling......................................................................................146
3. voorwerp van de betaling..........................................................................................................148
4. Betaling met subrogatie (in de plaatstelling).............................................................................154
5. Gedwongen betaling..................................................................................................................158
Hoofdstuk II: Schuldvernieuwing.......................................................................................................161
1. begrip.........................................................................................................................................161
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................162
3. bewijs schuldvernieuwing..........................................................................................................163
4. gevolgen....................................................................................................................................163
Hoofdstuk 3 Kwijtschelding van schuld, afstand van recht en rechtsverwerking................................164
1. kwijtschelding van schuld..........................................................................................................164
2. afstand van recht.......................................................................................................................165
3. rechtsverwerking.......................................................................................................................166
Hoofdstuk 4 Schuldvergelijking..........................................................................................................169
1. begrip.........................................................................................................................................169
2. wettelijke schuldvergelijking......................................................................................................169
3. de gerechtelijke schuldvergelijking............................................................................................172
4. Conventionele schuldvergelijking:.............................................................................................172
Hoofdstuk 5 Verval door verdwijning van het voorwerp....................................................................173
Hoofdstuk 6: Schuldvermenging........................................................................................................173
1. begrip, kenmerken en toepassingsvoorwaarden.......................................................................173
5
, Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
Hoofdstuk 7: de bevrijdende verjaring...............................................................................................174
1. begrip, kenmerken en gevolgen................................................................................................174
2. aanvangspunt en berekening verjaringstermijn........................................................................175
3. duur van een aantal belangrijke verjaringstermijnen................................................................175
4. stuitings, schorsings en verleningsgronden...............................................................................177
Hoofdstuk 8. Verval van recht of bevoegdheid..................................................................................179
1. begrip.........................................................................................................................................179
DEEL VIII: HET BEWIJS.................................................................................................................................180
Hoofdstuk 1: Algemeen.....................................................................................................................180
1. inleidende beschouwingen........................................................................................................180
2. Algemene beginselen.................................................................................................................182
Hoofdstuk 2 Voorwerp van het bewijs...............................................................................................184
1. feiten en enkel betwiste feiten..................................................................................................184
Hoofdstuk 3 De bewijslast.................................................................................................................185
1. algemene beginselen.................................................................................................................185
2. Toepassingen inzake de bewijslast............................................................................................186
Hoofdstuk 4 De bewijsstandaard.......................................................................................................186
1. algemene regel en uitzondering bewijs door waarschijnlijkheid...............................................186
Hoofdstuk 5 Wettelijke vermoedens..................................................................................................187
Hoofdstuk 6 De toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...................................................................187
1. gereglementeerd bewijs vs vrij bewijs.......................................................................................187
2. het gereglementeerde bewijsstelsel..........................................................................................187
Hoofdstuk 7. De bewijsmiddelen.......................................................................................................190
1. bewijs door ondertekend geschrift............................................................................................190
2. bewijs door getuigen.................................................................................................................192
3. bewijs door vermoedens..........................................................................................................192
4. betekentenis..............................................................................................................................193
6
inhoudstafel
Inleiding.................................................................................................................................................8
examen...................................................................................................................................................8
Belangen en doelstellingen van het verbintenisrecht.............................................................................8
Van BW van 1804 naar boeken 1 en 5....................................................................................................9
Deel I: het begrip verbintenis en de soorten verbintenissen........................................................................12
hoofdstuk 1: het begrip verbintenis.....................................................................................................12
1. definitie verbintenis..........................................................................................................................12
1
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
2. Natuurlijke verbintenis......................................................................................................................13
Hoofdstuk 2: de verschillende soorten verbintenissen........................................................................15
1. Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis......................................................................15
2. indeling volgens aantal schuldeisers of schuldenaars..................................................................16
3. Indeling volgens modaliteiten van de verbintenis.......................................................................22
Deel II de bronnen en gevolgen van verbintenissen.....................................................................................32
hoofdstuk 1 de verbintenis door eenzijdige wilsuiting.........................................................................32
1. autonome bron van verbintenis..................................................................................................32
hoofdstuk 2 de schijn of vertrouwensleer............................................................................................33
1. draagwijdte en juridische grondslag............................................................................................33
2. toepassingsvoorwaarde en rechtsgevolgen.................................................................................33
Hoofdstuk 3 de overeenkomst: definitie en soorten............................................................................35
1. het begrip overeenkomst............................................................................................................35
2. soorten overeenkomsten............................................................................................................36
hoofdstuk 4. Grondbeginselen van het contractenrecht......................................................................41
1. theorie van de wilsautonomie.....................................................................................................41
2. de socialisering van het contractenrecht.....................................................................................41
hoofdstuk 5: de totstandkoming van de overeenkomst.......................................................................45
1. de precontractuele fase...............................................................................................................45
2. sluiten van contracten.................................................................................................................49
Hoofdstuk 6. Geldigheidsvereisten van de overeenkomst...................................................................53
1. De toestemming...........................................................................................................................53
2. De Bekwaamheid.........................................................................................................................60
3. Het voorwerp...............................................................................................................................62
4. oorzaak........................................................................................................................................67
DEEL III. De gevolgen van het contract voor de contractpartijen..................................................................69
Hoofdstuk 1 De interpretatie en de uitvoering te goeder trouw van het contract...............................69
2
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
1. Interpretatie en kwalificatie van het contract.............................................................................69
2. Inhoud van het contract..............................................................................................................72
3. De uitvoering ter goeder trouw en verbod op rechtsmisbruik....................................................74
Hoofdstuk 2: De contractuele aansprakelijkheid..................................................................................79
1. Voor eigen gedrag.............................................................................................................................79
2. voor hulppersonen......................................................................................................................80
3. voor hulpvoorwerpen..................................................................................................................81
4. Overmacht...................................................................................................................................82
5. Verandering van omstandigheden/imprevisieleer......................................................................84
6. contractuele aansprakelijkheidsregelingen.................................................................................85
Hoofdstuk 3: Sancties bij contractbreuk..............................................................................................89
1. Uitvoering in natura.....................................................................................................................89
2. Schadeherstel..............................................................................................................................91
3. Ontbinding...................................................................................................................................95
4. prijsvermindering.......................................................................................................................101
5. schorsing van verbintenissen.....................................................................................................101
Hoofdstuk 4 Gronden en gevolgen van tenietgaan van overeenkomsten..........................................105
1. het tenietgaan van de verbintenis.............................................................................................105
2. de gerechtelijke en buitengerechtelijke nietigverklaring...........................................................106
3. (eenzijdige) opzegging...............................................................................................................113
4. postcontractuele verbintenissen...............................................................................................117
DEEL IV Gevolgen van het contract voor derden........................................................................................118
Hoofdstuk 1 Algemeen.......................................................................................................................118
Hoofdstuk 2 Onderscheid tussen contractpartijen en derden............................................................118
1. contractspartijen.......................................................................................................................118
2. derden 5.103 BW.......................................................................................................................120
Hoofdstuk 3 Relativiteit van de obligatoire (interne) gevolgen..........................................................120
3
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
1 betekenis en draagwijdte................................................................................................................120
2. uitzonderingen...........................................................................................................................121
Hoofdstuk 4 Tegenwerpbaarheid van de externe gevolgen...............................................................126
1. Draagwijdte en betekenis van tegenstelbaarheid externe gevolgen.........................................126
2. Voorwaarden voor tegenwerpbaarheid:...................................................................................127
3. Derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk............................................................127
4. Uitzonderingen..........................................................................................................................128
deel V. rechtsfeiten.....................................................................................................................................130
inleiding.............................................................................................................................................130
hoofdstuk 1: zaakwaarneming...........................................................................................................130
1.1. grondslag...............................................................................................................................130
1.2. toepassingsvoorwaarden......................................................................................................131
1.3. gevolgen van de zaakwaarneming (art 5.130-5.132 BW).............................................................132
Hoofdstuk 2 De onverschuldigde betaling..........................................................................................133
1. Grondslag...................................................................................................................................133
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................133
3. gevolgen....................................................................................................................................134
Hoofdstuk 3 De ongerechtvaardigde verrijking..................................................................................135
1. grondslag...................................................................................................................................135
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................136
3. gevolgen....................................................................................................................................137
Deel VI Overdracht van verbintenissen en contracten...............................................................................137
Hoofdstuk 1 De overdracht (of cessie) van schuldvordering..............................................................137
1. algemeen...................................................................................................................................137
2. de verhouding tss de overdrager en de overnemer...................................................................138
3. Tegenwerpelijkheid cessie/ overdracht aan overgedragen SA..................................................141
4. Gevolgen van cessie:..................................................................................................................142
4
,Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
hoofdstuk 2: schuld -contractoverdracht...........................................................................................143
1. schuldoverdracht.......................................................................................................................143
2. contractoverdracht....................................................................................................................144
DEEL VII. Tenietgaan of uitdoven van de verbintenis of de rechtsvordering..............................................145
Hoofdstuk 1. Nakoming van de verbintenis of betaling......................................................................145
1. Begrip betaling...........................................................................................................................145
2. Toepassingsvoorwaarden van betaling......................................................................................146
3. voorwerp van de betaling..........................................................................................................148
4. Betaling met subrogatie (in de plaatstelling).............................................................................154
5. Gedwongen betaling..................................................................................................................158
Hoofdstuk II: Schuldvernieuwing.......................................................................................................161
1. begrip.........................................................................................................................................161
2. toepassingsvoorwaarden...........................................................................................................162
3. bewijs schuldvernieuwing..........................................................................................................163
4. gevolgen....................................................................................................................................163
Hoofdstuk 3 Kwijtschelding van schuld, afstand van recht en rechtsverwerking................................164
1. kwijtschelding van schuld..........................................................................................................164
2. afstand van recht.......................................................................................................................165
3. rechtsverwerking.......................................................................................................................166
Hoofdstuk 4 Schuldvergelijking..........................................................................................................169
1. begrip.........................................................................................................................................169
2. wettelijke schuldvergelijking......................................................................................................169
3. de gerechtelijke schuldvergelijking............................................................................................172
4. Conventionele schuldvergelijking:.............................................................................................172
Hoofdstuk 5 Verval door verdwijning van het voorwerp....................................................................173
Hoofdstuk 6: Schuldvermenging........................................................................................................173
1. begrip, kenmerken en toepassingsvoorwaarden.......................................................................173
5
, Verbintenissenrecht 2023-2024 Prof. Britt Weyts
Hoofdstuk 7: de bevrijdende verjaring...............................................................................................174
1. begrip, kenmerken en gevolgen................................................................................................174
2. aanvangspunt en berekening verjaringstermijn........................................................................175
3. duur van een aantal belangrijke verjaringstermijnen................................................................175
4. stuitings, schorsings en verleningsgronden...............................................................................177
Hoofdstuk 8. Verval van recht of bevoegdheid..................................................................................179
1. begrip.........................................................................................................................................179
DEEL VIII: HET BEWIJS.................................................................................................................................180
Hoofdstuk 1: Algemeen.....................................................................................................................180
1. inleidende beschouwingen........................................................................................................180
2. Algemene beginselen.................................................................................................................182
Hoofdstuk 2 Voorwerp van het bewijs...............................................................................................184
1. feiten en enkel betwiste feiten..................................................................................................184
Hoofdstuk 3 De bewijslast.................................................................................................................185
1. algemene beginselen.................................................................................................................185
2. Toepassingen inzake de bewijslast............................................................................................186
Hoofdstuk 4 De bewijsstandaard.......................................................................................................186
1. algemene regel en uitzondering bewijs door waarschijnlijkheid...............................................186
Hoofdstuk 5 Wettelijke vermoedens..................................................................................................187
Hoofdstuk 6 De toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...................................................................187
1. gereglementeerd bewijs vs vrij bewijs.......................................................................................187
2. het gereglementeerde bewijsstelsel..........................................................................................187
Hoofdstuk 7. De bewijsmiddelen.......................................................................................................190
1. bewijs door ondertekend geschrift............................................................................................190
2. bewijs door getuigen.................................................................................................................192
3. bewijs door vermoedens..........................................................................................................192
4. betekentenis..............................................................................................................................193
6
