Samenvatting aardrijkskunde 4 (bevolking)

Bevolkingsgeografie 1


Bevolkingsaantal

1.1 Bronnen met bevolkingsgegevens

1.1.1 Burgerlijke stand en bevolkingsregisters

Burgerlijke stand= registratiesysteem van de overheid waarin elke
geboorte, elk sterfgeval, huwelijk of migratie wordt aangegeven

Rijksregister= een computerbestand of databank met bevolkingsgegevens
over elke burger. Gegevens uit het bevolkingsregister over alle burgers die
in het land verblijven, worden erin samengebracht

1.1.2 Volkstellingen

Volkstelling= het tellen (door de overheid) van het aantal inwoners in een
bepaald gebied of land en het vastleggen van hun leeftijd, geslacht …

Ontwikkelde landen

 In België: geen klassieke volkstellingen meer !!
 Het Rijksregister vervult deze taak
 Voordelen:
o Gegevens worden sneller gepubliceerd
o Nauwkeurigheid van de gegevens heel goed
 Nadelen:
o Sommige burgers vinden het een gevaar op inbreuk van
privacy

Ontwikkelingslanden

In veel ontwikkelingslanden: klassieke volkstellingen (bv. India)

 Onbetrouwbare volkstellingen
o Niet elke persoon wordt doorgegeven (onvolledigheid)
o Corruptie en onbekwaamheid van ambtenaren
o Schattingen
o Niet accurate registratie van kindersterfte

Voordelen van volkstellingen/Rijksregisters

 Kenmerken van de bevolking + levensomstandigheden leren kennen
 Aandeel jongen, gepensioneerden, gezinsgrootte…?
 Beleid uit stippelen op sociaal, cultureel en economisch vlak
 Bv. aantal rusthuizen, aantal scholen…

,2



Bevolkingsspreiding

1.2 Begrippen

1.2.1 Bevolking

Bevolking= alle inwoners van een bepaald gebied of land

1.2.2 Dun- en dichtbevolkte gebieden

Dichtbevolkte gebieden= gebieden waar veel mensen wonen op
eenzelfde oppervlakte (natuurlijke omstandigheden gunstig om te wonen)

Dunbevolkte gebieden= gebieden waar weinig mensen wonen op
eenzelfde oppervlakte (natuurlijke omstandigheden minder gunstig)

1.2.3 Bevolkingsspreiding

Bevolkingsspreiding= de spreiding van de bevolking over een bepaald
gebied

1.2.4 Bevolkingsdichtheid

Bevolkingsdichtheid= gemiddeld aantal inwoners per vierkante meter.
Een relatief getal dat een goede indicator is voor de bevolkingsspreiding.

1.2.5 Kaartvoorstellingen

 Verschillende mogelijkheden

Kaarten: p. 168 & p. 170
Kaarten: 23C & 44A

 Relatieve voorstellingen (isopleten en choropleten)
= weergave van de bevolking in verhouding met de opperlvakte

Kaarten: p. 23C & p. 44A

 Absolute voorstellingswijze: puntjesmethode

Kaarten: p. 168



1.3 Factoren van bevolkingsspreiding

1.3.1 Algemene principes

Natuurlijke landschapsvormende lagen beïnvloeden de bevolkingsspreiding:
1. Klimaat
2. Reliëf

, Bevolkingsgeografie 3

3. Bodem

1.3.2 Fysische factoren

 Koude
Het menselijk lichaam is niet bestand tegen hevige en langdurige koude.
Bij fysische arbeid in temperaturen van tientallen graden beneden het
nulpunt bestaat het gevaar van bevriezing van de longen. Er dreigen
ook vernietiging van rode bloedcellen, bevriezing van tenen, vingers,
neus en oren, ....
De duur van het groeiseizoen met lichtinval van de zon en de lage
invalshoek van de zonnestralen is bepalend voor het voorkomen van
akkerbouw, hetgeen de bevolkingsdichtheid sterk kan beïnvloeden.

 Droogte
Een mens overleeft niet langer dan 24u zonder water door
uitdrogingsverschijnselen. Een jaarneerslaghoeveelheid van 250 mm
blijkt minimaal voor extensieve veeteelt en 500 mm voor akkerbouw
(zonder irrigatie).

 Warmte en hoge vochtigheid
De hitte en hoge vochtigheid zijn er onaangenaam, veroorzaken
makkelijk een zonnesteek en bemoeilijken handenarbeid. Bederf en
snelle ontbinding van voedingswaren zijn er zonder koeling een plaag.
Allerlei parasieten,bacteriën en gevaarlijke ziektekiemen telen er
explosief en veroorzaken ziektes bij mens en vee ( zie atlas : spreiding
tseetsee).

 Gebergte
De afname met de hoogte van atmosferische druk en zuurstof kan bij de
mens de hoogteziekte veroorzaken.
Koude en gebrek aan bestaansmiddelen verhinderen het leven in het
gebergte in de gematigde klimaatgebieden
In hooggebergten in tropische klimaatgebieden krijgen gevaarlijke
tropische ziekten zoals malaria en darmparasieten geen kans. Inca’s in
Peru en Azteken in Mexico bouwden hun rijken uit op de altiplano's.


1.3.3 Socio-economische factoren

Aanwezigheid van:
 werk
 winkels
 scholen/universiteiten
 culturele voorzieningen
 landbouw
 industrie
 verkeersmogelijkheden