Elementaire Sociale vaardigheden
1
,INHOUDSOPGAVE
, 1. Inleiding
Omgaan met mensen is dagelijks werk. Je kijkt naar mensen, luistert naar hen en reageert op wat
er gebeurt, meestal zonder er bij na te denken. Er zijn mensen met wie je beter kunt praten, die je
beter begrijpt en door wie je ook beter begrepen wordt. Beroepsmatig met mensen omgaan vraagt
een grote zorgvuldigheid.
Om iemand te helpen of te adviseren moet je:
Een vertrouwensrelatie met hem (of haar) kunnen aangaan
Hem in zijn situatie goed kunnen begrijpen
Hem helpen zichzelf en zijn situatie te begrijpen
Samen zoeken naar oplossingen en daar de beste uitkiezen
Ook voor jezelf blijven opkomen
In het contact een voorbeeld zijn
De normale omgangsvaardigheden vormen ook voor beroepssituaties de basis van het gedrag
van hulpverleners op allerlei gebieden. We hebben de vaardigheden ingedeeld in 3 groepen. De
gedachte achter de gekozen volgorde is dat je je steeds actiever gaat opstellen. Bovendien
worden de vaardigheden steeds complexer. Om je assertief te kunnen opstellen, om voor jezelf op
te komen, heb je alle voorgaande vaardigheden nodig. We komen tot 12 elementaire sociale
vaardigheden, die elk afzonderlijk verder worden uitgewerkt:
Observeren: waarnemen en interpreteren, non-verbaal gedrag, luisteren en samenvatten
Exploreren: vragen stellen, concretiseren, meningen vragen/geven en omgaan met
gevoelens
Reageren: feedback geven/ontvangen, assertief reageren, argumenteren en digitaal
communiceren
2. Waarnemen en interpreteren
2.1. Het communicatieproces: de plaats van waarneming en interpretatie
Wanneer je met iemand in contact komt, is het onvermijdelijk dat je je een ‘eerste indruk’ van de
ander vormt. Je realiseert je vaak niet dat het daarbij gaat om kwalificaties die je niet kunt zien en
niet kunt waarnemen, maar die je baseert op wat je aan de ander ziet of op zijn gedrag. Het zijn
interpretaties. Je reageert dus niet op de ander zoals deze is, maar voor zover en zoals jij hem
waarneemt, en dan nog op grond van je interpretaties van je waarnemingen.
Je zou een ontmoeting met een ander aan de hand van het volgende kunnen weergeven:
Kenmerken en gedrag van de ander
Jouw waarneming die je kernmerken of van dat gedrag
Jouw interpretatie van je waarnemingen
Jouw reactie op je eigen interpretatie
Jouw waarneming en jouw reactie door de ander
De interpretatie van de ander van zijn waarnemingen
De reactie van de ander op zijn interpretatie
Jouw waarneming van die reactie
1
,INHOUDSOPGAVE
, 1. Inleiding
Omgaan met mensen is dagelijks werk. Je kijkt naar mensen, luistert naar hen en reageert op wat
er gebeurt, meestal zonder er bij na te denken. Er zijn mensen met wie je beter kunt praten, die je
beter begrijpt en door wie je ook beter begrepen wordt. Beroepsmatig met mensen omgaan vraagt
een grote zorgvuldigheid.
Om iemand te helpen of te adviseren moet je:
Een vertrouwensrelatie met hem (of haar) kunnen aangaan
Hem in zijn situatie goed kunnen begrijpen
Hem helpen zichzelf en zijn situatie te begrijpen
Samen zoeken naar oplossingen en daar de beste uitkiezen
Ook voor jezelf blijven opkomen
In het contact een voorbeeld zijn
De normale omgangsvaardigheden vormen ook voor beroepssituaties de basis van het gedrag
van hulpverleners op allerlei gebieden. We hebben de vaardigheden ingedeeld in 3 groepen. De
gedachte achter de gekozen volgorde is dat je je steeds actiever gaat opstellen. Bovendien
worden de vaardigheden steeds complexer. Om je assertief te kunnen opstellen, om voor jezelf op
te komen, heb je alle voorgaande vaardigheden nodig. We komen tot 12 elementaire sociale
vaardigheden, die elk afzonderlijk verder worden uitgewerkt:
Observeren: waarnemen en interpreteren, non-verbaal gedrag, luisteren en samenvatten
Exploreren: vragen stellen, concretiseren, meningen vragen/geven en omgaan met
gevoelens
Reageren: feedback geven/ontvangen, assertief reageren, argumenteren en digitaal
communiceren
2. Waarnemen en interpreteren
2.1. Het communicatieproces: de plaats van waarneming en interpretatie
Wanneer je met iemand in contact komt, is het onvermijdelijk dat je je een ‘eerste indruk’ van de
ander vormt. Je realiseert je vaak niet dat het daarbij gaat om kwalificaties die je niet kunt zien en
niet kunt waarnemen, maar die je baseert op wat je aan de ander ziet of op zijn gedrag. Het zijn
interpretaties. Je reageert dus niet op de ander zoals deze is, maar voor zover en zoals jij hem
waarneemt, en dan nog op grond van je interpretaties van je waarnemingen.
Je zou een ontmoeting met een ander aan de hand van het volgende kunnen weergeven:
Kenmerken en gedrag van de ander
Jouw waarneming die je kernmerken of van dat gedrag
Jouw interpretatie van je waarnemingen
Jouw reactie op je eigen interpretatie
Jouw waarneming en jouw reactie door de ander
De interpretatie van de ander van zijn waarnemingen
De reactie van de ander op zijn interpretatie
Jouw waarneming van die reactie
