Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
Welzijnssectoren 1.2
Inleiding
o Definitie welzijn: welzijn is het welbevinden van mensen in lichamelijk of geestelijk
opzicht. Welzijn is iets dat mensen individueel beleven, dit staat los van welvaart. Ook
zonder welvaart kunnen mensen zich lichamelijk en geestelijk goed voelen. Omgekeerd
kunnen bepaalde gevolgen van welvaart een bedreiging zijn voor het welzijn
o Vlaanderen =welvarende regio
Welzijn is niet hetzelfde als welvaart -> welvaart heeft te maken met geld -> geld
kan wel bijdragen aan het welzijn
o MAAR
10%/1 op 10 van de Vlamingen is arm
¼ psychische moeilijkheden -> kan zorgen voor afwezigheden op school en het
werk
hoogste zelfmoordratio’s ter wereld -> gemiddeld 28 zelfmoordpogingen per dag
en drie hier van slagen
o Welzijnsbeleid = belangrijk!
Uitgebreide variëteit aan maatregelen en diensten (diensten: onthaalmoeder,
woonzorgcentrum, opvang voor mensen met een beperking) -> Iedereen komt in
aanraking
Grote hoeveelheid overheidsmiddelen -> besteedde de laatste jaren 15% van
haar begroting aan welzijn en gezondheid
Aantal organisaties en aantal werkenden
o Welzijnsbeleid =complex
Veelheid aan doelgroepen
Variatie aan noden en behoeften
Ouderen: aangepaste woning, toegankelijke basisvoorzieningen
en een toegankelijke en nabije vrijetijdsbesteding
Gezinnen: voldoende en kwalitatieve opvang voor kinderen
Personen met een handicap: materiële en logistieke hulp,
kwalitatieve opvang, aangepast wonen
Alleenstaande ouders: problemen met opvang kinderen,..
Veelheid aan overheden en overheidsdiensten
Vlaamse en federale overheid, vaak zijn de overheden naast elkaar
werkzaam op hetzelfde beleidsveld, soms werken ze intens samen om de
welzijnsdiensten te organiseren
Veelheid aan (semi) publieke en private organisaties
4
*
1
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
*
2
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
4
*
3
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
*
4
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
- deze organisaties moeten soms onderling samenwerken, ook al werken er
niet altijd op hetzelfde schaalniveau, ze kennen soms een andere juridische
vorm, opereren zich vaak in een ander beleidsveld of behoren tot een
verschillende ideologische strekking.
Onderling samenwerken
Publieke organisaties: Gemeenschapsschool
Private organisaties: VZW -> iemand richt een organisatie op -> welzijn
van mensen proberen te bevorderen met eigen geld, eigen initiatief
H9: De complexe organisatie van en tussen de verschillende
bestuursniveaus in het welzijnbeleid
1.1 Multi- level governance
Federaal
1) Lokaal: opvoedingswinkel, kinderopvang (gemeente
beslist) Regionaal
2) Regionaal: kinderbijslag, kind & gezin
Lokaal
5
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
3) Federaal: financieel voordeel omwille van ons bestaan
beleidsveld Federale overheid Vlaamse overheid Lokale overheid
Gezinsbeleid
Verlofletsels en X X X
financiële
ondersteuning
Preventieve zorg en
psychosociale - X X
ondersteuning
Adoptie
X X -
kinderopvang
- X X
Jeugdhulp X X -
Personen met een X X X
handicap
Armoede X x X
Minderheden X X X
Ouderenzorg X X X
Algemeen X X X
welzijnswerk
samenlevingsopbou - x X
w
1.2 Bestuursniveaus (+bevoegdheden)
1.2.1 Federale staat
o Financiën
o Leger
o Justitie
o Sociale zekerheid
o Buitenlandse zaken
o Volksgezondheid
1.2.2 Gemeenschappen & gewesten
Gemeenschappen (taal en cultuur)
o Onderwijs
o Cultuur
o Welzijn
o Gezondheidszorg
Gewesten (grondgebied)
o Economie
o Tewerkstelling
o Ruimtelijke ordening
o Landbouw
o Leefmilieu
o Infrastructuur
o Huisvesting
o Buitenlandse handel
o ontwikkelingssamenwerking
Afstemming en samenwerking tussen bestuursniveaus
6
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
- verticale taakverdeling: de ene overheid werkt het beleid uit, een andere overheid staat
in voor uitvoering van dat beleid
- horizontale taakverdeling: meerdere overheden werken op hetzelfde beleidsveld een
beleid uit, maar doen dit gescheiden (elk voor een andere doelgroep/ via een ander
beleidsinstrument
- complementaire taakverdeling: meerdere overheden voeren met en naast elkaar een
verschillend beleid uit op hetzelfde beleidsveld, voor min of meer dezelfde doelgroep
- overlappende taakverdeling: meerdere overheden werken op hetzelfde beleidsveld en
voor dezelfde doelgroep quasi hetzelfde beleid uit
1.3 Bevoegdheidsverdeling
Rol Federaal niveau
o uitkeringen en fiscale voordelen -> arbeidsreglementering, de sociale zekerheid en
sociale bijstand
uitkeringen: personen in armoede, premies voor pasgeborenen en
ouders, tegemoetkomingen voor personen met een handicap, pensioenen
voor ouderen en arbeidsongeval
fiscale voordelen: voordelen voor gezinnen met kinderen -> gezinnen die
beroep doen op formele kinderopvang, personen met een handicap die
een wagen aankopen -> door deze financiële ondersteuning ->
welzijnsverlies voorkomen
o regels om welzijn van individuen beschermen/garanderen (kinderarbeid verboden, niet-
toerekeningsvatbaar, wet tegen discriminatie,..)
o ondersteuning voorzieningen die belangrijke hulpverlening verstrekken, zelfs wanneer
deze door de Vlaamse overheid erkend moeten worden.
o beheer aantal dienstverlenende organisaties
zelf organiseren (zeer uitzonderlijk) -> migratie -> Fedasil -> opvangcentra
voor asielzoekers
fod -> adoptiebeleid -> bevoegd voor het beleid ten aanzien van
minderjarigen die een misdrijf plegen
RIZIV
Rol regionaal niveau/gemeenschapsniveau/vlaamse overheid
o meest zichtbaar voor bescherming te garanderen
welzijn van mensen verhogen en beschermen
bevoegd voor bijstand aan personen, niet enkel behulphoevenden, iedereen die
er nood aan heeft
algemene regels waar mensen recht op hebben
middelen om hulpverlening te verlenen
erkennen en inspecteren van organiserende actoren (bv: erkende
onthaalmoeders -> heel veel regels en krijgen ook op regelmatige basis inspectie)
nog directer in contact met de hulpvragers
agentschap jongeren welzijn: eigen personeel en consulenten &
personeel gemeenschapsinstellingen in bijzondere jeugdbijstand
rechtstreeks middelen verstrekken aan personen (materiële bijstand ->
aangepaste auto/toegang tot huis -> met bedrag vlaamse overheid
meerdere bevoegdheden: ouderenvoorzieningen, kinderbijslag, hulp bejaarden,
adoptiepremies,..
regioteamleden niet in dienst van consultatiebureau maar wel bij kind&gezin
rol lokaal niveau/overheid
o belangrijk deel van dienstverlening verstrekken
o toekennen en uitkeren van leefloon in armoedebeleid
o maar in enkele beleiden staat het lokale bestuur in voor middelen en organisatie
dienstverlening (algemeen welzijnswerken ocmw, samenlevingsopbouw lokale buurt
netwerk)
o 3 categoriën
7
, Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
wettelijke verplichte taken (uikeren leefloon)-> verplicht voor gemeenten of ocmw’s
wettelijk gereguleerde taken: (kunnen, niet verplicht. Als je een taak uitvoert ->
volgens de regels -> woonzorgcentrum of kinderopvang)
hogere overheden hebben een regulerend kader uitgetekend –> uitvoerder
moet zich aan taak houden
bv: kwaliteitseisen zorginstellingen, woonzorgcentrum-> kwaliteit garanderen
optionele taken: geen regels -> ze gaan zelf kijken naar hun burgers -> op maat en
van daaruit handelen
taken die lokale besturen vrijwillig kunnen opnemen in functie van lokale
noden en situaties
discretionaire bevoegdheden van beheren en inrichten -> ligt volledig bij
lokale bestuur
bv gemeente met veel oude mensen -> liefst zolang in eigen huis
houden -> warme maaltijden aan huis bedelen, ze kiezen wanneer en hoe
ook soms coördineren of regisseren
rollen: beleidsverantwoordelijke, adviseur voor hogere overheid,
dienstverlener, facilitator, loket voor beleid hogere overheid en integratiepunt
MULTI-LEVEL GOVERNANCE
= op verschillende niveaus aan welzijnsbeleid doen. Bij het welzijnsbeleid zijn ook meerdere
niveaus betrokken en niet alleen de Vlaamse Overheid.
Vlaams niveau
ORGANISATIE VLAAMS WELZIJNSBELEID
8
Welzijnssectoren 1.2
Inleiding
o Definitie welzijn: welzijn is het welbevinden van mensen in lichamelijk of geestelijk
opzicht. Welzijn is iets dat mensen individueel beleven, dit staat los van welvaart. Ook
zonder welvaart kunnen mensen zich lichamelijk en geestelijk goed voelen. Omgekeerd
kunnen bepaalde gevolgen van welvaart een bedreiging zijn voor het welzijn
o Vlaanderen =welvarende regio
Welzijn is niet hetzelfde als welvaart -> welvaart heeft te maken met geld -> geld
kan wel bijdragen aan het welzijn
o MAAR
10%/1 op 10 van de Vlamingen is arm
¼ psychische moeilijkheden -> kan zorgen voor afwezigheden op school en het
werk
hoogste zelfmoordratio’s ter wereld -> gemiddeld 28 zelfmoordpogingen per dag
en drie hier van slagen
o Welzijnsbeleid = belangrijk!
Uitgebreide variëteit aan maatregelen en diensten (diensten: onthaalmoeder,
woonzorgcentrum, opvang voor mensen met een beperking) -> Iedereen komt in
aanraking
Grote hoeveelheid overheidsmiddelen -> besteedde de laatste jaren 15% van
haar begroting aan welzijn en gezondheid
Aantal organisaties en aantal werkenden
o Welzijnsbeleid =complex
Veelheid aan doelgroepen
Variatie aan noden en behoeften
Ouderen: aangepaste woning, toegankelijke basisvoorzieningen
en een toegankelijke en nabije vrijetijdsbesteding
Gezinnen: voldoende en kwalitatieve opvang voor kinderen
Personen met een handicap: materiële en logistieke hulp,
kwalitatieve opvang, aangepast wonen
Alleenstaande ouders: problemen met opvang kinderen,..
Veelheid aan overheden en overheidsdiensten
Vlaamse en federale overheid, vaak zijn de overheden naast elkaar
werkzaam op hetzelfde beleidsveld, soms werken ze intens samen om de
welzijnsdiensten te organiseren
Veelheid aan (semi) publieke en private organisaties
4
*
1
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
*
2
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
4
*
3
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
*
4
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
- deze organisaties moeten soms onderling samenwerken, ook al werken er
niet altijd op hetzelfde schaalniveau, ze kennen soms een andere juridische
vorm, opereren zich vaak in een ander beleidsveld of behoren tot een
verschillende ideologische strekking.
Onderling samenwerken
Publieke organisaties: Gemeenschapsschool
Private organisaties: VZW -> iemand richt een organisatie op -> welzijn
van mensen proberen te bevorderen met eigen geld, eigen initiatief
H9: De complexe organisatie van en tussen de verschillende
bestuursniveaus in het welzijnbeleid
1.1 Multi- level governance
Federaal
1) Lokaal: opvoedingswinkel, kinderopvang (gemeente
beslist) Regionaal
2) Regionaal: kinderbijslag, kind & gezin
Lokaal
5
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
3) Federaal: financieel voordeel omwille van ons bestaan
beleidsveld Federale overheid Vlaamse overheid Lokale overheid
Gezinsbeleid
Verlofletsels en X X X
financiële
ondersteuning
Preventieve zorg en
psychosociale - X X
ondersteuning
Adoptie
X X -
kinderopvang
- X X
Jeugdhulp X X -
Personen met een X X X
handicap
Armoede X x X
Minderheden X X X
Ouderenzorg X X X
Algemeen X X X
welzijnswerk
samenlevingsopbou - x X
w
1.2 Bestuursniveaus (+bevoegdheden)
1.2.1 Federale staat
o Financiën
o Leger
o Justitie
o Sociale zekerheid
o Buitenlandse zaken
o Volksgezondheid
1.2.2 Gemeenschappen & gewesten
Gemeenschappen (taal en cultuur)
o Onderwijs
o Cultuur
o Welzijn
o Gezondheidszorg
Gewesten (grondgebied)
o Economie
o Tewerkstelling
o Ruimtelijke ordening
o Landbouw
o Leefmilieu
o Infrastructuur
o Huisvesting
o Buitenlandse handel
o ontwikkelingssamenwerking
Afstemming en samenwerking tussen bestuursniveaus
6
,Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
- verticale taakverdeling: de ene overheid werkt het beleid uit, een andere overheid staat
in voor uitvoering van dat beleid
- horizontale taakverdeling: meerdere overheden werken op hetzelfde beleidsveld een
beleid uit, maar doen dit gescheiden (elk voor een andere doelgroep/ via een ander
beleidsinstrument
- complementaire taakverdeling: meerdere overheden voeren met en naast elkaar een
verschillend beleid uit op hetzelfde beleidsveld, voor min of meer dezelfde doelgroep
- overlappende taakverdeling: meerdere overheden werken op hetzelfde beleidsveld en
voor dezelfde doelgroep quasi hetzelfde beleid uit
1.3 Bevoegdheidsverdeling
Rol Federaal niveau
o uitkeringen en fiscale voordelen -> arbeidsreglementering, de sociale zekerheid en
sociale bijstand
uitkeringen: personen in armoede, premies voor pasgeborenen en
ouders, tegemoetkomingen voor personen met een handicap, pensioenen
voor ouderen en arbeidsongeval
fiscale voordelen: voordelen voor gezinnen met kinderen -> gezinnen die
beroep doen op formele kinderopvang, personen met een handicap die
een wagen aankopen -> door deze financiële ondersteuning ->
welzijnsverlies voorkomen
o regels om welzijn van individuen beschermen/garanderen (kinderarbeid verboden, niet-
toerekeningsvatbaar, wet tegen discriminatie,..)
o ondersteuning voorzieningen die belangrijke hulpverlening verstrekken, zelfs wanneer
deze door de Vlaamse overheid erkend moeten worden.
o beheer aantal dienstverlenende organisaties
zelf organiseren (zeer uitzonderlijk) -> migratie -> Fedasil -> opvangcentra
voor asielzoekers
fod -> adoptiebeleid -> bevoegd voor het beleid ten aanzien van
minderjarigen die een misdrijf plegen
RIZIV
Rol regionaal niveau/gemeenschapsniveau/vlaamse overheid
o meest zichtbaar voor bescherming te garanderen
welzijn van mensen verhogen en beschermen
bevoegd voor bijstand aan personen, niet enkel behulphoevenden, iedereen die
er nood aan heeft
algemene regels waar mensen recht op hebben
middelen om hulpverlening te verlenen
erkennen en inspecteren van organiserende actoren (bv: erkende
onthaalmoeders -> heel veel regels en krijgen ook op regelmatige basis inspectie)
nog directer in contact met de hulpvragers
agentschap jongeren welzijn: eigen personeel en consulenten &
personeel gemeenschapsinstellingen in bijzondere jeugdbijstand
rechtstreeks middelen verstrekken aan personen (materiële bijstand ->
aangepaste auto/toegang tot huis -> met bedrag vlaamse overheid
meerdere bevoegdheden: ouderenvoorzieningen, kinderbijslag, hulp bejaarden,
adoptiepremies,..
regioteamleden niet in dienst van consultatiebureau maar wel bij kind&gezin
rol lokaal niveau/overheid
o belangrijk deel van dienstverlening verstrekken
o toekennen en uitkeren van leefloon in armoedebeleid
o maar in enkele beleiden staat het lokale bestuur in voor middelen en organisatie
dienstverlening (algemeen welzijnswerken ocmw, samenlevingsopbouw lokale buurt
netwerk)
o 3 categoriën
7
, Jade Welzijnssectoren 1.2 2017-2018
wettelijke verplichte taken (uikeren leefloon)-> verplicht voor gemeenten of ocmw’s
wettelijk gereguleerde taken: (kunnen, niet verplicht. Als je een taak uitvoert ->
volgens de regels -> woonzorgcentrum of kinderopvang)
hogere overheden hebben een regulerend kader uitgetekend –> uitvoerder
moet zich aan taak houden
bv: kwaliteitseisen zorginstellingen, woonzorgcentrum-> kwaliteit garanderen
optionele taken: geen regels -> ze gaan zelf kijken naar hun burgers -> op maat en
van daaruit handelen
taken die lokale besturen vrijwillig kunnen opnemen in functie van lokale
noden en situaties
discretionaire bevoegdheden van beheren en inrichten -> ligt volledig bij
lokale bestuur
bv gemeente met veel oude mensen -> liefst zolang in eigen huis
houden -> warme maaltijden aan huis bedelen, ze kiezen wanneer en hoe
ook soms coördineren of regisseren
rollen: beleidsverantwoordelijke, adviseur voor hogere overheid,
dienstverlener, facilitator, loket voor beleid hogere overheid en integratiepunt
MULTI-LEVEL GOVERNANCE
= op verschillende niveaus aan welzijnsbeleid doen. Bij het welzijnsbeleid zijn ook meerdere
niveaus betrokken en niet alleen de Vlaamse Overheid.
Vlaams niveau
ORGANISATIE VLAAMS WELZIJNSBELEID
8
