Het urinair stelsel
1
,Inhoudsopgave
1.Inleiding ................................................................................................................................................4
1.1 Functies...........................................................................................................................................4
1.2 Anatomie van de nier ....................................................................................................................4
2. Het nefron ............................................................................................................................................6
2.1 De functionele organisatie van het nefron.....................................................................................7
2.2 De basisactiviteit van het nefron ....................................................................................................7
2.3 De weg van bloed in de nier ...........................................................................................................8
2.3.1 De parameters in het bloed door de nier ...........................................................................9
3. De glomerulaire functie .......................................................................................................................9
3.1 De glomerulaire filtratiesnelheid GFR ......................................................................................... 10
3.2 De glomerulaire membraan ........................................................................................................ 10
3.3 De glomerulaire filtratiedruk ....................................................................................................... 11
3.4 Behoud van GFR .......................................................................................................................... 13
3.5 Intrinsieke VS extrinsieke eigenschappen voor de autoregulatie van GFR ................................. 14
3.5.1 Intrinsieke eigenschappen ............................................................................................... 14
3.5.2 Extrinsieke eigenschappen .............................................................................................. 17
3.5.3 Drie verschillende scenario’s ........................................................................................... 19
4. Tubulaire reabsorptie en secretie .................................................................................................... 21
4.1 Reabsorptie van de voorurine ..................................................................................................... 21
4.1.1 Actief transport: NATRIUM.............................................................................................. 22
4.1.2 Secundair actief transport: glucose, AZ, .......................................................................... 23
4.1.3 Passief transport door osmose en diffusie ...................................................................... 25
4.2 Secretie ........................................................................................................................................ 26
5. Renale klaring ................................................................................................................................... 27
5.1 Verschillende extremen van renale klaring ................................................................................. 27
5.2 Verschillende soorten renale klaring........................................................................................... 29
5.3 Cockfort-Gault formule ............................................................................................................... 30
5.4 Formule van renale klaring .......................................................................................................... 31
5.5 Relatieve klaring .......................................................................................................................... 32
5.6 Toepassingen van renale klaring ................................................................................................. 32
6. Concentratie en dilutie van de nier.................................................................................................. 33
6.1 Dilutie .......................................................................................................................................... 34
6.2 Tubulaire cellen ........................................................................................................................... 34
6.3 Concentratie ................................................................................................................................ 35
6.4 Anti-diuretisch hormoon (ADH) / vasopressine .......................................................................... 35
6.5 Counter-current systeem/kracht................................................................................................. 36
2
,7. Waterhomeostase ............................................................................................................................ 38
7.1 Lichaamswater............................................................................................................................. 38
7.2 Verstoord H2O inname................................................................................................................ 39
8. Natriumhomeostase ......................................................................................................................... 40
8.1 In hoeverre zijn de Na-en H2O homeostasen verwant? ............................................................. 40
8.2 Is er een bedreiging van de hoeveelheid NaCl in ons lichaam? .................................................. 41
8.3 Verstoord NaCl inname ............................................................................................................... 42
9. Kaliumhomeostase ........................................................................................................................... 43
9.1 EC kaliumconcentratie moet behouden worden ........................................................................ 43
9.2 EC kaliumconcentratie wordt bedreigd....................................................................................... 44
9.3 Aldosteron in principale cellen van de distale tubulus ............................................................... 45
9.4 Rechtstreekse kaliumhomeostase as .......................................................................................... 46
10. Diuretica .......................................................................................................................................... 47
10.1 Classificatie en werkingslocaties van diuretica ......................................................................... 47
11. Zuur-base ........................................................................................................................................ 50
11.1 Zuur-base homeostase .............................................................................................................. 50
11.2 Zuur-base homeostase wordt bedreigd .................................................................................... 50
11.3 Zuur-base storingen................................................................................................................... 51
11.3.1 Davenport diagram ........................................................................................................ 52
12. Calciumhomeostase........................................................................................................................ 53
12.1 Bijschildklierhormoon / parathyroïdhormoon .......................................................................... 55
12.2 Vitamine D ................................................................................................................................. 55
12.3 Chronische nierinsufficiëntie ..................................................................................................... 56
12.4 Osteoporose .............................................................................................................................. 56
3
, 1. Inleiding
1.1 Functies
1) Homeostase samenstelling extracellulair vocht:
Water, zout, osmolariteit, pH, afvalstoffen, ionen,… op een directe manier
2) Productie van hormonen:
Renine, vitamine D, prostaglandines, érythropoïétine*
* Erythropoietine: (Epo)
Hormoon dat verantwoordelijk is voor de productie van rode bloedcellen in het
beenmerg.
Gebeurd enkel wanneer er voldoende Epo door de nier wordt aangemaakt.
1.2 Anatomie van de nier
De nieren liggen retroperitoneaal;
- Ze liggen niet in de buikholte, maar in een complex erachter ( meer in de rug)
- Aorta en venae cava liggen daar ook.
- De nieren liggen dus achter de peritoneum (= buikvlies)
Overlangse doorsnede:
De nier kent een afvoerweg waar urine
langsloopt , die opgevangen wordt in de
pelvis (nierbekken).
Het bevat een buitenste schors (cortex) en
een intern gedeelte (merg / medulla)
Wordt omgeven door een nierkapsel
(kan pijn doen bij spanning, door bv een
niersteen)
Dieper kijken:
Het is fors bebloed ( veel bloedvaten);
2 bloedvaten naast de ureter :
-> Renale arterie (pompt bloed in de nier)
-> splitst op in boogstructuren (figuur e):
-> arcuate arterie
- bakenen de rand van de nier af
- op elk arcuate hangt op t einde
verticale bloedvaten ( gelegen in de schors) met trosjes (glomeruli)
-> Renale vene (pompt bloed uit de nier)
4
1
,Inhoudsopgave
1.Inleiding ................................................................................................................................................4
1.1 Functies...........................................................................................................................................4
1.2 Anatomie van de nier ....................................................................................................................4
2. Het nefron ............................................................................................................................................6
2.1 De functionele organisatie van het nefron.....................................................................................7
2.2 De basisactiviteit van het nefron ....................................................................................................7
2.3 De weg van bloed in de nier ...........................................................................................................8
2.3.1 De parameters in het bloed door de nier ...........................................................................9
3. De glomerulaire functie .......................................................................................................................9
3.1 De glomerulaire filtratiesnelheid GFR ......................................................................................... 10
3.2 De glomerulaire membraan ........................................................................................................ 10
3.3 De glomerulaire filtratiedruk ....................................................................................................... 11
3.4 Behoud van GFR .......................................................................................................................... 13
3.5 Intrinsieke VS extrinsieke eigenschappen voor de autoregulatie van GFR ................................. 14
3.5.1 Intrinsieke eigenschappen ............................................................................................... 14
3.5.2 Extrinsieke eigenschappen .............................................................................................. 17
3.5.3 Drie verschillende scenario’s ........................................................................................... 19
4. Tubulaire reabsorptie en secretie .................................................................................................... 21
4.1 Reabsorptie van de voorurine ..................................................................................................... 21
4.1.1 Actief transport: NATRIUM.............................................................................................. 22
4.1.2 Secundair actief transport: glucose, AZ, .......................................................................... 23
4.1.3 Passief transport door osmose en diffusie ...................................................................... 25
4.2 Secretie ........................................................................................................................................ 26
5. Renale klaring ................................................................................................................................... 27
5.1 Verschillende extremen van renale klaring ................................................................................. 27
5.2 Verschillende soorten renale klaring........................................................................................... 29
5.3 Cockfort-Gault formule ............................................................................................................... 30
5.4 Formule van renale klaring .......................................................................................................... 31
5.5 Relatieve klaring .......................................................................................................................... 32
5.6 Toepassingen van renale klaring ................................................................................................. 32
6. Concentratie en dilutie van de nier.................................................................................................. 33
6.1 Dilutie .......................................................................................................................................... 34
6.2 Tubulaire cellen ........................................................................................................................... 34
6.3 Concentratie ................................................................................................................................ 35
6.4 Anti-diuretisch hormoon (ADH) / vasopressine .......................................................................... 35
6.5 Counter-current systeem/kracht................................................................................................. 36
2
,7. Waterhomeostase ............................................................................................................................ 38
7.1 Lichaamswater............................................................................................................................. 38
7.2 Verstoord H2O inname................................................................................................................ 39
8. Natriumhomeostase ......................................................................................................................... 40
8.1 In hoeverre zijn de Na-en H2O homeostasen verwant? ............................................................. 40
8.2 Is er een bedreiging van de hoeveelheid NaCl in ons lichaam? .................................................. 41
8.3 Verstoord NaCl inname ............................................................................................................... 42
9. Kaliumhomeostase ........................................................................................................................... 43
9.1 EC kaliumconcentratie moet behouden worden ........................................................................ 43
9.2 EC kaliumconcentratie wordt bedreigd....................................................................................... 44
9.3 Aldosteron in principale cellen van de distale tubulus ............................................................... 45
9.4 Rechtstreekse kaliumhomeostase as .......................................................................................... 46
10. Diuretica .......................................................................................................................................... 47
10.1 Classificatie en werkingslocaties van diuretica ......................................................................... 47
11. Zuur-base ........................................................................................................................................ 50
11.1 Zuur-base homeostase .............................................................................................................. 50
11.2 Zuur-base homeostase wordt bedreigd .................................................................................... 50
11.3 Zuur-base storingen................................................................................................................... 51
11.3.1 Davenport diagram ........................................................................................................ 52
12. Calciumhomeostase........................................................................................................................ 53
12.1 Bijschildklierhormoon / parathyroïdhormoon .......................................................................... 55
12.2 Vitamine D ................................................................................................................................. 55
12.3 Chronische nierinsufficiëntie ..................................................................................................... 56
12.4 Osteoporose .............................................................................................................................. 56
3
, 1. Inleiding
1.1 Functies
1) Homeostase samenstelling extracellulair vocht:
Water, zout, osmolariteit, pH, afvalstoffen, ionen,… op een directe manier
2) Productie van hormonen:
Renine, vitamine D, prostaglandines, érythropoïétine*
* Erythropoietine: (Epo)
Hormoon dat verantwoordelijk is voor de productie van rode bloedcellen in het
beenmerg.
Gebeurd enkel wanneer er voldoende Epo door de nier wordt aangemaakt.
1.2 Anatomie van de nier
De nieren liggen retroperitoneaal;
- Ze liggen niet in de buikholte, maar in een complex erachter ( meer in de rug)
- Aorta en venae cava liggen daar ook.
- De nieren liggen dus achter de peritoneum (= buikvlies)
Overlangse doorsnede:
De nier kent een afvoerweg waar urine
langsloopt , die opgevangen wordt in de
pelvis (nierbekken).
Het bevat een buitenste schors (cortex) en
een intern gedeelte (merg / medulla)
Wordt omgeven door een nierkapsel
(kan pijn doen bij spanning, door bv een
niersteen)
Dieper kijken:
Het is fors bebloed ( veel bloedvaten);
2 bloedvaten naast de ureter :
-> Renale arterie (pompt bloed in de nier)
-> splitst op in boogstructuren (figuur e):
-> arcuate arterie
- bakenen de rand van de nier af
- op elk arcuate hangt op t einde
verticale bloedvaten ( gelegen in de schors) met trosjes (glomeruli)
-> Renale vene (pompt bloed uit de nier)
4
