Samenvatting Psychopathologie graduaat ortho 23-24

Psychopathologie:
Psychische gezondheid versus psychopathologie...................................................................................2
Autisme spectrum stoornis...................................................................................................................13
Depressieve stemmingsstoornis...........................................................................................................20
Bipolaire stoornissen............................................................................................................................25
Suïcidale gedachten en gedrag.............................................................................................................29
Trauma..................................................................................................................................................32
Psychosegevoeligheid...........................................................................................................................44
Middelen gerelateerde en verslavingsstoornissen................................................................................51

,Psychopathologie:
Psychische gezondheid versus psychopathologie
1 Psychisch (on)gezond
1.2 Vreemd afwijkend gedrag, niet normaal?
Wat is normaal? Wat is afwijkend?

Niet normaal?

 = afwijkend van de norm
o (gedragingen die mensen juist niet of wel moeten stellen, hiervan afwijken =
abnormaal gedrag)
 cultureel bepaald
 Evolueren constant o.i.v. maatschappelijke veranderingen
 Voorbeelden
o Naakt lopen
o Hoog IQ
 ≠ psychische gestoord

1.3 Psychisch lijden?
 Wil wel verandering, maar kan niet meer
 Wanhoop en onvermogen op verschillende vlakken
-> Onvrijheid

Wat is vrijheid?

Niet: kunnen doen wat men zelf graag wil

Wel: realiseren van een bewuste en vrijwillige keuze die je maakt als mens

 Basis voor psychische integratie (= harmonisch gebruik maken van je psychische functies
(kennen, voelen, willen) in relatie tot je omgeving)
 Je kan keuzes maken en oplossingen zoeken

Een psychische gezonde mens behoudt de mogelijkheid om zijn vrijheid te realiseren en heeft de kans
om zich zo, maar ook nog anders te gedragen.
Moeilijkheden à mogelijkheid om oplossingen te zoeken om situatie leefbaar te maken

Wat is onvrijheid

Je kan geen keuzes meer maken op eigen kracht. Je trekt je terug uit relaties en voelt je leeg
waardoor je in een noodsituatie terecht komt.

 Lijden op psychisch vlak
 Onvrijheid = wezenskenmerk van een psychische stoornis

2 “Iedereen een beetje gek”?
 Iedereen wel eens een minder dag?
 Vaak nog een taboe
 Verandering door o.m. mediacampagnes

,3 Prevalentie
 1 op 4 Vlamingen krijgt ooit min of meer ernstige psychische problemen.
 Jaarlijks kampen ongeveer 700.000 mensen in Vlaanderen met een psychisch probleem
 Vrouwen en mannen ervaren even vaak psychische klachten
o Vrouwen: 2 x meer last van depressie en angst
o Mannen: vaker last van alcohol gerelateerde stoornissen.
 Vlaanderen heeft een van de hoogste zelfmoordcijfers in Europa.

4 Eigenschappen van een psychische stoornis
 Moeilijk haarscherp te omschrijven
 Onveilig gevoel dat er geen strikte scheidingslijn is tussen ‘ziek’ en ‘gezond’
 DSM: classificatie

DSM 5: definitie niet kennen maar weten wat het is

“Een psychische stoornis is een syndroom”:

 Een samen voorkomen van verschillende symptomen
 Gekenmerkt door een klinisch betekenisvolle verstoring van het denken, de
emotieregulering of van het gedrag.
 Weerspiegelt een disfunctie in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die
aan de basis liggen van het psychisch functioneren.

Een psychische stoornis gaat meestal gepaard met :

 Betekenisvol lijden
 Beperking in sociale, beroepsmatige of andere belangrijke activiteiten
 Onvrijheid
 Psychische desintegratie : psychische functies kunnen niet meer in harmonie gebruikt
worden

We weten niet zo goed wat ‘normale’ geestelijke gezondheid is.

 Sommige gaan uit van een negatieve definitie: afwezigheid ziekte, afwezigheid stoornis.
 We kunnen zeggen dat geestelijke gezondheid een toestand is die een persoon toelaat zich
optimaal te ontwikkelen op psychisch, intellectueel, emotioneel en relationeel vlak.
 Goede geestelijke gezondheid à in staat stellen om onze capaciteiten ten volle te benutten,
om te kunnen gaan met normale drukte en stress van het leven en om een bijdrage te
leveren aan de samenleving

, 5 Ontstaan van psychische stoornissen
5.1 Bio-psycho-sociaal model
 Biologische factoren: aanleg en erfelijkheid, lichamelijke conditie, leeftijd, hormonen, rol van
scheikundige stoffen in de hersenen (neurotransmitters)
 Psychologische factoren: persoonlijkheid en hoe omgaan met dingen die in je leven
gebeuren, gedachten, emoties, motivatie, leerprocessen, …
 Sociale factoren: opvoeding in gezin, huidige partner/gezinssituatie, levensomstandigheden,
conflicten, eenzaamheid, armoede, culturele waarden & normen enz …




Beide schema’s kennen

6 Kwetsbaarheid en veerkracht
 Zelden is 1 oorzaak verantwoordelijk voor een psychische stoornis.
 De mate van kwetsbaarheid is afhankelijk van een samenspel van
zowel risico- als beschermende factoren en beïnvloedt de manier
waarop mensen hun ervaringen waarnemen en er betekenis aan
geven.

Risicofactoren Beschermende factoren
Persoonsgebonden Neurobiologische factoren: Neurobiologische factoren:
 erfelijkheid,  fysieke gezondheid,
gezondheidstoestand, intelligentie
gevolgen gezondheids- Psychologische factoren:
geschiedenis, …  temperament, veerkracht
Psychologische factoren: & vaardigheden om met
 persoonlijkheid, moeilijkheden om te gaan
zelfbeleving, temperament
Omgevingsgebonden Opvoedingsklimaat, rolgedrag Sociale steun, goede vriendenkring,
opvoeders, sociaaleconomische goed opvoedingsklimaat in gezin en
situatie van samenleving en school, …
woonomgeving
Negatieve ingrijpende Positieve levenservaringen die
levenservaringen: mensen versterken:
Negatieve ervaringen met andere Slagen in een moeilijke opdracht,
mensen zoals verlieservaringen & vriendschappen sluiten, …
trauma’s