FACET: GALENICA
Inhoud
Wat is galenica?....................................................................................................................................... 1
Geschiedenis ........................................................................................................................................... 1
Gewone toedieningsvormen ................................................................................................................... 3
Gereguleerde afgifte ............................................................................................................................... 3
Geavanceerde toedieningsvormen ......................................................................................................... 4
Definities en begrippen .................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Het recept .............................................................................................................................................. 10
Gif lijsten................................................................................................................................................ 10
Vaste preparaten .................................................................................................................................. 13
Poeders, capsules .............................................................................................................................. 13
Suppositoria....................................................................................................................................... 28
Tabletten, gereguleerde afgifte......................................................................................................... 39
Halfvaste preparaten ............................................................................................................................ 49
Zalven ................................................................................................................................................ 49
Crèmes.......................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Gelen ................................................................................................................................................. 58
Pasta’s........................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Vloeibare preparaten ........................................................................................................................... 63
Suspensies ......................................................................................................................................... 63
Emulsies ............................................................................................................................................. 71
Oplossingen, siropen ......................................................................................................................... 84
Oorgdruppels (neuspreparaten, oorpreparaten) ......................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
, Galenica
Inleiding
Wat is galenica?
Galenica
= Het verpakken van een actieve molecule in een voor de patiënt geschikte toedieningsvorm
Geneesmiddel = farmacon (actief bestanddeel) + omhulling/toedieningsvorm
Geschiedenis
Ontstaan van galenica
• Zeer vroeg: 1500 voor Christus
• Ontdekking van het Ebers Papyrus
o Een van de oudste papyrus rollen met medische
informatie
o 20 m lang 30 cm breed
o Ingedeeld in zo’n 120 pagina’s
▪ = formularia
▪ Behandeling van 700 kwalen
o Grootste papyrus met medische informatie uit het oude Egypte
o Alles werd steeds teruggekoppeld aan het hart
Claudius Galenus
• Geboren: 131 na Christus in Pergamum (nu Turkije)
• Werkte in Pergamum als arts voor gladiatoren in het amfitheater
o Zag dus vaak de binnenkant van lichamen (opengereten gladiatoren)
o Deed zo veel kennis op
• Nadien: succesvolle hofarts van verschillende keizers (in rome)
• Schreef meer dan 500 boeken (20 000 pagina’s)
• Hechtte veel waarde aan experimenten
o Toonde aan dat urine in de nieren wordt gevormd
• Toonaangevend gedurende 1500 jaar
, Galenica
Theorie van Galenus
• Gebaseerd op theorie van Hippocrates
o Het menselijk lichaam is gevuld met 4 lichaamssappen
▪ Slijm, bloed, zwarte gal en gele gal
• Bij onevenwicht: ziekte
o Gekoppeld aan 4 kwaliteiten
▪ Warm, koud, vochtig en droog
o Sappen vertegenwoordigen 4 temperamenten
▪ Flegmatisch, cholerisch, melancholisch, sanguïnisch
• Onbalans → ziekte of stoornis
o Behandeld met dieet
Schema
• Te veel gele gal
o Gele gal wordt gekoppeld aan de kwaliteit warm en droog
o Cholerisch type
▪ Makkelijk irriteerbaar
▪ Snel kwaad
• Te veel aan bloed
o Bloed wordt gekoppeld aan warm en vochtig
o Sanguitnisch type
▪ Energiek
▪ Vurig
• Te veel aan zwarte gal
o Zwarte gal wordt gekoppeld aan de kwaliteiten droog en koud
o Melancholisch type
▪ Neerslachtig
▪ Depressief
▪ Introvert
• Te veel aan slijm
o Slijm wordt gekoppeld aan vochtig en koud
o Flegmatisch type
▪ Kalm
▪ Weinig emotie
, Galenica
Andreas Vesalius (andries van wezel)
• 1514, Brussel
• Hoogleraar in Padua (renaissance)
• Hofarts van Karel V
• Secties op overledenen
• Vivisecties op (levende) dieren
→ grondlegger van de anatomie
• De humani corporis fabrica
o 7 boeken die de bouw van het menselijk lichaam beschreven
o Houtsnijkut
▪ Techniek waarbij houtsnede ontstaat
▪ Afbeelding dat een spiegelbeeld is van wat er niet uit het hout is uitgekerfd
• Snijdt lijken open van vooral geexecuteerden (meer aanvaard, zie stroptouw)
Gewone toedieningsvormen
• Werking
o Komt na inname in maag terecht
o Wordt opgenomen
o Komt in bloed terecht
o Wordt over hele lichaam verdeeld
o Molecule bindt op de receptor waarvoor het ontwikkeld is en veroorzaakt daar een
effect
• Gelulen, crèmes, tableten, siropen…
Gereguleerde afgifte
→ regulatie van afgifte in tijd en plaats
Bv: methylfenidaat
• Actieve bestanddeel van rilatine
• Zeer korte halfwaardetijd
o Snel uitgewerkt
o Mogelijk rebound effect
▪ Grote schommelingen van concentratie in bloed
• Er wordt gezocht naar een geneesmiddelenvorm die het actieve bestanddeel traag
gedurende de tijd afgeeft
o Minder vaak worden ingenomen
o Wordt gelijkmatiger opgenomen
→ minder kans op rebound effect
(zie tekst foto)
Inhoud
Wat is galenica?....................................................................................................................................... 1
Geschiedenis ........................................................................................................................................... 1
Gewone toedieningsvormen ................................................................................................................... 3
Gereguleerde afgifte ............................................................................................................................... 3
Geavanceerde toedieningsvormen ......................................................................................................... 4
Definities en begrippen .................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Het recept .............................................................................................................................................. 10
Gif lijsten................................................................................................................................................ 10
Vaste preparaten .................................................................................................................................. 13
Poeders, capsules .............................................................................................................................. 13
Suppositoria....................................................................................................................................... 28
Tabletten, gereguleerde afgifte......................................................................................................... 39
Halfvaste preparaten ............................................................................................................................ 49
Zalven ................................................................................................................................................ 49
Crèmes.......................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Gelen ................................................................................................................................................. 58
Pasta’s........................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Vloeibare preparaten ........................................................................................................................... 63
Suspensies ......................................................................................................................................... 63
Emulsies ............................................................................................................................................. 71
Oplossingen, siropen ......................................................................................................................... 84
Oorgdruppels (neuspreparaten, oorpreparaten) ......................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
, Galenica
Inleiding
Wat is galenica?
Galenica
= Het verpakken van een actieve molecule in een voor de patiënt geschikte toedieningsvorm
Geneesmiddel = farmacon (actief bestanddeel) + omhulling/toedieningsvorm
Geschiedenis
Ontstaan van galenica
• Zeer vroeg: 1500 voor Christus
• Ontdekking van het Ebers Papyrus
o Een van de oudste papyrus rollen met medische
informatie
o 20 m lang 30 cm breed
o Ingedeeld in zo’n 120 pagina’s
▪ = formularia
▪ Behandeling van 700 kwalen
o Grootste papyrus met medische informatie uit het oude Egypte
o Alles werd steeds teruggekoppeld aan het hart
Claudius Galenus
• Geboren: 131 na Christus in Pergamum (nu Turkije)
• Werkte in Pergamum als arts voor gladiatoren in het amfitheater
o Zag dus vaak de binnenkant van lichamen (opengereten gladiatoren)
o Deed zo veel kennis op
• Nadien: succesvolle hofarts van verschillende keizers (in rome)
• Schreef meer dan 500 boeken (20 000 pagina’s)
• Hechtte veel waarde aan experimenten
o Toonde aan dat urine in de nieren wordt gevormd
• Toonaangevend gedurende 1500 jaar
, Galenica
Theorie van Galenus
• Gebaseerd op theorie van Hippocrates
o Het menselijk lichaam is gevuld met 4 lichaamssappen
▪ Slijm, bloed, zwarte gal en gele gal
• Bij onevenwicht: ziekte
o Gekoppeld aan 4 kwaliteiten
▪ Warm, koud, vochtig en droog
o Sappen vertegenwoordigen 4 temperamenten
▪ Flegmatisch, cholerisch, melancholisch, sanguïnisch
• Onbalans → ziekte of stoornis
o Behandeld met dieet
Schema
• Te veel gele gal
o Gele gal wordt gekoppeld aan de kwaliteit warm en droog
o Cholerisch type
▪ Makkelijk irriteerbaar
▪ Snel kwaad
• Te veel aan bloed
o Bloed wordt gekoppeld aan warm en vochtig
o Sanguitnisch type
▪ Energiek
▪ Vurig
• Te veel aan zwarte gal
o Zwarte gal wordt gekoppeld aan de kwaliteiten droog en koud
o Melancholisch type
▪ Neerslachtig
▪ Depressief
▪ Introvert
• Te veel aan slijm
o Slijm wordt gekoppeld aan vochtig en koud
o Flegmatisch type
▪ Kalm
▪ Weinig emotie
, Galenica
Andreas Vesalius (andries van wezel)
• 1514, Brussel
• Hoogleraar in Padua (renaissance)
• Hofarts van Karel V
• Secties op overledenen
• Vivisecties op (levende) dieren
→ grondlegger van de anatomie
• De humani corporis fabrica
o 7 boeken die de bouw van het menselijk lichaam beschreven
o Houtsnijkut
▪ Techniek waarbij houtsnede ontstaat
▪ Afbeelding dat een spiegelbeeld is van wat er niet uit het hout is uitgekerfd
• Snijdt lijken open van vooral geexecuteerden (meer aanvaard, zie stroptouw)
Gewone toedieningsvormen
• Werking
o Komt na inname in maag terecht
o Wordt opgenomen
o Komt in bloed terecht
o Wordt over hele lichaam verdeeld
o Molecule bindt op de receptor waarvoor het ontwikkeld is en veroorzaakt daar een
effect
• Gelulen, crèmes, tableten, siropen…
Gereguleerde afgifte
→ regulatie van afgifte in tijd en plaats
Bv: methylfenidaat
• Actieve bestanddeel van rilatine
• Zeer korte halfwaardetijd
o Snel uitgewerkt
o Mogelijk rebound effect
▪ Grote schommelingen van concentratie in bloed
• Er wordt gezocht naar een geneesmiddelenvorm die het actieve bestanddeel traag
gedurende de tijd afgeeft
o Minder vaak worden ingenomen
o Wordt gelijkmatiger opgenomen
→ minder kans op rebound effect
(zie tekst foto)
