Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
Deel 1 Algemene beginselen strafprocesrecht
1 Definitie
Strafprocesrecht: het geheel der rechtsregels betreffende de opsporing, vervolging en
berechting van personen die ervan verdacht worden een misdrijf te hebben gepleegd
1/ Scenario’s en vormvoorschriften
2/ Rechtspositie van de verschillende betrokken personen
3/ Regels m.b.t. organisatie en werking van de strafgerechten
4/ Regels m.b.t. tenuitvoerlegging v/d beslissingen van die gerechten
1.1 Materieel formeel
Materieel Formeel
Personen tot wie de regels Algemeen: burger Algemeen: overheid
gericht zijn Uitzondering: staat Uitzondering: burger
Inhoud van de regels • Vanzelfsprekend • ≠ vanzelfsprekend
• Overeenkomst • Discussie mogelijk
waarden en normen • Belangenafweging
Sanctionering Staat in de wet Varieert: soms nietigheid,
bewijsvoering, niet-
ontvankelijkheid
strafvordering, geen sanctie,
onzekerheid
1.2 Doelstellingen van het strafproces
1. Waarheidsvinding
2. Individuele grondrechtenbescherming
3. Onderlinge afweging van waarheidsvinding en individuele grondrechten
2 Accusatoir inquisitoir
Accusatoir Inquisitoir
Openbaar, mondeling, tegensprekelijk Geheim, schriftelijk, niet-tegensprekelijk
1/ Horizontale processtructuur 1/ Verticale processtructuur
2/ Partijen hebben proces in handen 2/ Openbare aanklager
3/ Tegensprekelijk 3/ Niet-tegensprekelijk onderzoek
4/ Passieve rol rechter 4/ Actieve rol rechter
5/ Volledige openbaarheid proces 5/ Geheim
6/ Mondeling 6/ Schriftelijk
Aanklager en verdediging op gelijke voet Verdachte = object onderzoek
Rechter heeft verregaande bevoegdheden
Common law landen: meestal accusatoir proces
Continentale landen: meestal inquisitoir proces maar niet in zuivere vorm
1
,Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
3 Verloop van het strafproces
3.1 Vooronderzoek
Vooronderzoek: onderzoeksfase die het onderzoek ter terechtzitting voorafgaat. Doel:
verdachte identificeren en nagaan of er voldoende bezwaren zijn.
Opsporingsonderzoek (art. 28bis Sv.): onder leiding van de Procureur des Konings,
kan aanleiding geven tot rechtstreekse dagvaarding
Gerechtelijk onderzoek (art. 55 Sv.): onder leiding van de onderzoeksrechter, kan
aanleiding geven tot verwijzing door de raadkamer
o Wet Franchimont 1998: meer rechten tijdens GO (art. 21bis Sv.)
Na het gerechtelijk onderzoek is er een filterprocedure voorzien, waarbij de raadkamer
achter gesloten deuren moet oordelen of er voldoende bezwaren zijn om de zaak naar de
rechter door te verwijzen. Dat is anders in het opsporingsonderzoek. Daar beslist de PdK
zelf of de zaak voor de rechter wordt gebracht. Het ontbreken van die filterfase maakt het
opsporingsonderzoek veel aantrekkelijker. Enkel wanneer er dwangmaatregelen nodig zijn,
zal een gerechtelijk onderzoek noodzakelijk zijn. Voor veel dwangmaatregelen bestaan er
achterpoortjes, de mini-instructie1 en betrapping op heterdaad, waarbij de bevoegdheid
van de PdK wordt uitgebreid.
Side note: benadeelde kan klacht met burgerlijke partijstelling neerleggen bij
onderzoeksrechter → gerechtelijk onderzoek
Opsoringsonderzoek Gerechtelijk onderzoek
Kan worden afgesloten met: Kan worden afgesloten met:
• Beslissing niet-vervolging • Buitenvervolgingstelling
• Rechtstreekse dagvaarding • Verwijzing naar raadkamer
• Buitengerechtelijke afdoening o Buiten vervolging stelling
o Verwijzing naar
vonnisgerecht
o Bijkomend onderzoek
o Beslissing ten gronde
1
De PdK kan de onderzoeksrechter verzoeken om de desbetreffende onderzoekshandeling uit te
voeren of een machtiging vragen, waarna het opsporingsonderzoek verder kan (art. 28septies Sv.)
2
,Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
Initiatief
Procureur des Konings
Benadeelde 1/ Aangifte (art. 29,30, 31 Sv.)
2/ Klacht met verklaring van benadeelde
persoon
3/ Klacht met burgerlijke partijstelling
(art. 63 Sv.) → alleen bij GO
Side note: rechtstreekse dagvaarding BP voor wanbedrijven en overtredingen ook mogelijk
zonder vooronderzoek bv. bij verkeersongevallen
Kenmerken
1. Geheim karakter vooronderzoek (art. 28quinquies §1, 57 §1 Sv)
o T.a.v. verdachte en slachtoffer (= intern)
▪ Uitzonderingen:
1. Kopie van PV en ondervraging (art. 28 quinquies §2, 57 §2 Sv.)
2. Verzoek tot inzage (art. 61ter, 21bis Sv.)
3. Bij vrijheidsberoving (art. 21-22 WVH)
4. Op einde GO, inzage strafdossier voor zitting raadkamer (art.
127 Sv.)
o T.a.v. publiek (= extern)
▪ Uitzondering: persmededelingen door PdK (art. 28quinquies §3, 57 §3
Sv.) of door advocaat (art. 28quinquies §4, 57 §4 Sv) bij algemeen
belang
o Sanctionering
1. Schending beroepsgeheim
2. Misbruik inzagerecht
3. Schending v/h geheim v/h onderzoek v/d pers (journalisten)
▪ Afweging recht op informatie vermoeden van onschuld
▪ Bronnengeheim: wet 7 april 2005
2. Niet-tegensprekelijk karakter en sturing van vooronderzoek
o Opsporingsonderzoek: absoluut
▪ Uitzondering: art. 47bis Sv.
o Gerechtelijk onderzoek: afgezwakt
▪ Bijkomend onderzoek (art. 61quinquies Sv.)
▪ DNA-onderzoek, tegenexpertise (art. 44quater §1 Sv.)
▪ KI bij langdurige onderzoeken (art. 136 Sv.)
▪ Aanwezig bij reconstructie met advocaat (art. 62 Sv.)
▪ Verhoor onder vrijheidsberoving → steeds bijstand van een advocaat
(zie art. 2bis WVH), ook bij andere verhoren kan dat
3. Schriftelijk karakter
3.2 Onderzoek ten gronde
Kenmerken
1. Openbaarheid van de terechtzitting (art. 148 GW) en uitspraak (art. 149 GW)
2. Tegensprekelijk karakter van de procedure
3
, Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
3. Mondeling karakter
4 Actoren in het strafprocesrecht
4.1 Verdachte
Verdachte Beklaagde
Fase van het Fase ten
Feiten Strafuitvoering
onderzoek gronde
Inverdenkinggestelde Veroordeelde/dader
Verdachte: persoon tegen wie het onderzoek loopt
Inverdenkinggestelde: verdachte tegen wie een formele aanklacht wordt geformuleerd (art.
61bis Sv.) → verplicht overgaan tot inverdenkingstelling bij voldoende aanwijzingen van schuld
Inbeschuldiginggestelde: verdachte die naar het Hof van Assisen wordt verwezen
Side note: kan alleen door KI!
4.2 Verschillende statuten: weerslag op rechten
1/ Verdachte
Beperkte rechten, wel aantal minimumrechten
Uitzondering: art. 21bis Sv. inzagerecht
2/ Inverdenkinggestelde
1. Recht inzage strafdossier
2. Recht bijkomend onderzoek te vragen
3. Dossier laten nakijken op nietigheden
3/ Beklaagde en inbeschuldiginggestelde
Automatisch inzagerecht dossier
Alle rechten van verdediging
In Assisen: art. 242 Sv.
4/ Veroordeelde
Rechten binnen het raam van strafuitvoering
Art. 6 EVRM enkel toepasselijk in fase ten gronde?
Nee, oordeelde het EHRM. Wat tijdens het onderzoek gebeurt zet het kader voor de fase
ten gronde. Het onderzoek is zo cruciaal dat daar ook al bescherming moet zijn.
Toepasselijke rechten fase ten gronde:
§2 vermoeden van onschuld: loyale houding autoriteiten
4
Deel 1 Algemene beginselen strafprocesrecht
1 Definitie
Strafprocesrecht: het geheel der rechtsregels betreffende de opsporing, vervolging en
berechting van personen die ervan verdacht worden een misdrijf te hebben gepleegd
1/ Scenario’s en vormvoorschriften
2/ Rechtspositie van de verschillende betrokken personen
3/ Regels m.b.t. organisatie en werking van de strafgerechten
4/ Regels m.b.t. tenuitvoerlegging v/d beslissingen van die gerechten
1.1 Materieel formeel
Materieel Formeel
Personen tot wie de regels Algemeen: burger Algemeen: overheid
gericht zijn Uitzondering: staat Uitzondering: burger
Inhoud van de regels • Vanzelfsprekend • ≠ vanzelfsprekend
• Overeenkomst • Discussie mogelijk
waarden en normen • Belangenafweging
Sanctionering Staat in de wet Varieert: soms nietigheid,
bewijsvoering, niet-
ontvankelijkheid
strafvordering, geen sanctie,
onzekerheid
1.2 Doelstellingen van het strafproces
1. Waarheidsvinding
2. Individuele grondrechtenbescherming
3. Onderlinge afweging van waarheidsvinding en individuele grondrechten
2 Accusatoir inquisitoir
Accusatoir Inquisitoir
Openbaar, mondeling, tegensprekelijk Geheim, schriftelijk, niet-tegensprekelijk
1/ Horizontale processtructuur 1/ Verticale processtructuur
2/ Partijen hebben proces in handen 2/ Openbare aanklager
3/ Tegensprekelijk 3/ Niet-tegensprekelijk onderzoek
4/ Passieve rol rechter 4/ Actieve rol rechter
5/ Volledige openbaarheid proces 5/ Geheim
6/ Mondeling 6/ Schriftelijk
Aanklager en verdediging op gelijke voet Verdachte = object onderzoek
Rechter heeft verregaande bevoegdheden
Common law landen: meestal accusatoir proces
Continentale landen: meestal inquisitoir proces maar niet in zuivere vorm
1
,Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
3 Verloop van het strafproces
3.1 Vooronderzoek
Vooronderzoek: onderzoeksfase die het onderzoek ter terechtzitting voorafgaat. Doel:
verdachte identificeren en nagaan of er voldoende bezwaren zijn.
Opsporingsonderzoek (art. 28bis Sv.): onder leiding van de Procureur des Konings,
kan aanleiding geven tot rechtstreekse dagvaarding
Gerechtelijk onderzoek (art. 55 Sv.): onder leiding van de onderzoeksrechter, kan
aanleiding geven tot verwijzing door de raadkamer
o Wet Franchimont 1998: meer rechten tijdens GO (art. 21bis Sv.)
Na het gerechtelijk onderzoek is er een filterprocedure voorzien, waarbij de raadkamer
achter gesloten deuren moet oordelen of er voldoende bezwaren zijn om de zaak naar de
rechter door te verwijzen. Dat is anders in het opsporingsonderzoek. Daar beslist de PdK
zelf of de zaak voor de rechter wordt gebracht. Het ontbreken van die filterfase maakt het
opsporingsonderzoek veel aantrekkelijker. Enkel wanneer er dwangmaatregelen nodig zijn,
zal een gerechtelijk onderzoek noodzakelijk zijn. Voor veel dwangmaatregelen bestaan er
achterpoortjes, de mini-instructie1 en betrapping op heterdaad, waarbij de bevoegdheid
van de PdK wordt uitgebreid.
Side note: benadeelde kan klacht met burgerlijke partijstelling neerleggen bij
onderzoeksrechter → gerechtelijk onderzoek
Opsoringsonderzoek Gerechtelijk onderzoek
Kan worden afgesloten met: Kan worden afgesloten met:
• Beslissing niet-vervolging • Buitenvervolgingstelling
• Rechtstreekse dagvaarding • Verwijzing naar raadkamer
• Buitengerechtelijke afdoening o Buiten vervolging stelling
o Verwijzing naar
vonnisgerecht
o Bijkomend onderzoek
o Beslissing ten gronde
1
De PdK kan de onderzoeksrechter verzoeken om de desbetreffende onderzoekshandeling uit te
voeren of een machtiging vragen, waarna het opsporingsonderzoek verder kan (art. 28septies Sv.)
2
,Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
Initiatief
Procureur des Konings
Benadeelde 1/ Aangifte (art. 29,30, 31 Sv.)
2/ Klacht met verklaring van benadeelde
persoon
3/ Klacht met burgerlijke partijstelling
(art. 63 Sv.) → alleen bij GO
Side note: rechtstreekse dagvaarding BP voor wanbedrijven en overtredingen ook mogelijk
zonder vooronderzoek bv. bij verkeersongevallen
Kenmerken
1. Geheim karakter vooronderzoek (art. 28quinquies §1, 57 §1 Sv)
o T.a.v. verdachte en slachtoffer (= intern)
▪ Uitzonderingen:
1. Kopie van PV en ondervraging (art. 28 quinquies §2, 57 §2 Sv.)
2. Verzoek tot inzage (art. 61ter, 21bis Sv.)
3. Bij vrijheidsberoving (art. 21-22 WVH)
4. Op einde GO, inzage strafdossier voor zitting raadkamer (art.
127 Sv.)
o T.a.v. publiek (= extern)
▪ Uitzondering: persmededelingen door PdK (art. 28quinquies §3, 57 §3
Sv.) of door advocaat (art. 28quinquies §4, 57 §4 Sv) bij algemeen
belang
o Sanctionering
1. Schending beroepsgeheim
2. Misbruik inzagerecht
3. Schending v/h geheim v/h onderzoek v/d pers (journalisten)
▪ Afweging recht op informatie vermoeden van onschuld
▪ Bronnengeheim: wet 7 april 2005
2. Niet-tegensprekelijk karakter en sturing van vooronderzoek
o Opsporingsonderzoek: absoluut
▪ Uitzondering: art. 47bis Sv.
o Gerechtelijk onderzoek: afgezwakt
▪ Bijkomend onderzoek (art. 61quinquies Sv.)
▪ DNA-onderzoek, tegenexpertise (art. 44quater §1 Sv.)
▪ KI bij langdurige onderzoeken (art. 136 Sv.)
▪ Aanwezig bij reconstructie met advocaat (art. 62 Sv.)
▪ Verhoor onder vrijheidsberoving → steeds bijstand van een advocaat
(zie art. 2bis WVH), ook bij andere verhoren kan dat
3. Schriftelijk karakter
3.2 Onderzoek ten gronde
Kenmerken
1. Openbaarheid van de terechtzitting (art. 148 GW) en uitspraak (art. 149 GW)
2. Tegensprekelijk karakter van de procedure
3
, Amber Ruys 2021-2022 BA2 rechten
3. Mondeling karakter
4 Actoren in het strafprocesrecht
4.1 Verdachte
Verdachte Beklaagde
Fase van het Fase ten
Feiten Strafuitvoering
onderzoek gronde
Inverdenkinggestelde Veroordeelde/dader
Verdachte: persoon tegen wie het onderzoek loopt
Inverdenkinggestelde: verdachte tegen wie een formele aanklacht wordt geformuleerd (art.
61bis Sv.) → verplicht overgaan tot inverdenkingstelling bij voldoende aanwijzingen van schuld
Inbeschuldiginggestelde: verdachte die naar het Hof van Assisen wordt verwezen
Side note: kan alleen door KI!
4.2 Verschillende statuten: weerslag op rechten
1/ Verdachte
Beperkte rechten, wel aantal minimumrechten
Uitzondering: art. 21bis Sv. inzagerecht
2/ Inverdenkinggestelde
1. Recht inzage strafdossier
2. Recht bijkomend onderzoek te vragen
3. Dossier laten nakijken op nietigheden
3/ Beklaagde en inbeschuldiginggestelde
Automatisch inzagerecht dossier
Alle rechten van verdediging
In Assisen: art. 242 Sv.
4/ Veroordeelde
Rechten binnen het raam van strafuitvoering
Art. 6 EVRM enkel toepasselijk in fase ten gronde?
Nee, oordeelde het EHRM. Wat tijdens het onderzoek gebeurt zet het kader voor de fase
ten gronde. Het onderzoek is zo cruciaal dat daar ook al bescherming moet zijn.
Toepasselijke rechten fase ten gronde:
§2 vermoeden van onschuld: loyale houding autoriteiten
4
