Celbiologie 1 samenvatting
Hoofdstuk 1: Chemische componenten van de cel ......................................................................................... 3
1.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 3
1.2 Anorganische moleculen ....................................................................................................................... 3
1.3 Organische moledculen ......................................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: Architectuur van de cel ............................................................................................................. 8
2.1 Celgrootte.............................................................................................................................................. 8
2.2 Visualiseren van cellen en hun componenten ...................................................................................... 8
2.3 Celtypes ............................................................................................................................................... 10
2.4 De celstructuur .................................................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3: Transport ................................................................................................................................. 28
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 28
3.2 Intracellulair transport ........................................................................................................................ 29
3.3 Membraantransport van kleine molecules ......................................................................................... 30
3.4 Relatie watertransport en celvolume.................................................................................................. 34
Hoofdstuk 4: De celdeling ............................................................................................................................. 36
4.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 36
4.2 De celcyclus ......................................................................................................................................... 36
4.3 Meiose ................................................................................................................................................. 39
DEEL GENETICA: Hoofdstuk 6: genetica ........................................................................................................ 43
Hoofdstuk 7: Genetisch materiaal................................................................................................................. 44
7.1 Structuur van DNA ............................................................................................................................... 44
7.2 Vermenigvuldiging van DNA ......................................................................................................... 44
7.3 Genetische code .................................................................................................................................. 45
7.4 Beschadiging van DNA ......................................................................................................................... 45
Hoofdstuk 8: Chromosomen ......................................................................................................................... 47
8.1 Omvorming DNA tot chromosomen ................................................................................................... 47
8.2 De eiwitten van chromosomen ........................................................................................................... 47
8.3 Chromatine.......................................................................................................................................... 48
8.4 Opvouwing van chromosomen ........................................................................................................... 48
8.5 Eigenschappen van chromosomen ..................................................................................................... 48
8.6 Autosomen en geslachtschromosomen .............................................................................................. 49
Hoofdstuk 9: Gameten .................................................................................................................................. 53
9.1 + 9.2 Verschil tussen vorming van zaadcellen en eicellen .................................................................. 53
Hoofdstuk 10: Principes van monogene overerving ..................................................................................... 55
10.1 + 10.2 Basisbegrippen en wetten van Mendel .................................................................................. 55
1
, 10.3 Genen, loci en allelen ................................................................................................................... 55
10.4 Omzetting van genotype naar fenotype ........................................................................................... 56
10.5 Biochemische basis van deze verschillende expressievormen ......................................................... 56
10.6 Genetische overdracht van ouders naar kind ................................................................................... 56
10.7 Conventies met betrekking tot genetische nomenclatuur en stamboom ................................... 58
Oefeningen genetica → cursus + dia’s bekijken!!!!!!
Woordenlijst bekijken!
2
,Samenvatting Celbiologie 1
Hoofdstuk 1: Chemische componenten van de cel
1.1 Inleiding
- In totaal: 92 natuurlijk voorkomende elementen
→ 26 hiervan in levende wezens te vinden
→ 4 elementen kwantitatief sterks: waterstof, zuurstof, koolstof en stikstof
- 11 bouwelementen
→ 11 elementen die samen meer dan 99% van totaal zijn
→ zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof, calcium, fosfor, kalium, zwavel,
natrium, chloor en magnesium
- Spoorelementen
→ Elementen die in microhoeveelheden voorkomen in organisme
→ < 0,05%
→ Oligo-elementen: noodzakelijke elementen
▪ Ijzer: minder dan 1g nodig → zuurstoftransport
▪ Kobalt → vitamine B12
▪ I, Fe, F, Cu, Co, Mn, Zn, Se, …
▪ Bio-elementen: oligo- en bouwelementen samen
→ Toevallige spoorelementen: slecht toevallig in organisme
▪ Br, Si, As, Hg, Ag, Pb, Ti, Sn, …
- Levend organisme: open systeem
→ Bio-elementen worden voordurend verwijderd → worden deze niet vervangen (met
voedsel/drank/ademhaling) treedt ziekte op
1.2 Anorganische moleculen
- Belangrijskte anorganische moleculen: water, koolstofdioxide en zuurstof
- H2O (water)
→ belangrijkste deel van de cel: 70%
→ oplos-, reactie-, transportmiddel, warmteregulatie
- O2 (zuurstof)
→ 0,038% van atmosfeer
→ om organisch materiaal te oxideren → CO2 omgezet tot organische verbindingen
- CO2 (koolstofdioxide)
→ 21% van atmosfeer
→ afvalproduct van verbranding organisch materiaal → afbraak voedingstoffen
1.3 Organische moledculen
- 4 belangrijke groepen:
→ Suikers
→ Vetzuren
→ Aminozuren
→ Nucleotiden
→ Koolstofgebaseerde componenten
3
, SUIKERS = SACCHARIDEN (basis polysachariden)
- Eenvoudige suikers: monosachariden
→ (CH2O)n
▪ n = 3 → triose
▪ n = 5 → pentose
▪ n = 6 →hexose
→ bevatten altijd ketongroep of aldehydegroep.
▪ ketosen of aldosen
→ Zowel ketenvormig als ringvormig
→ belang voor stofwisselingsprocessen in cellen
▪ Glucose →levert bij afbraak energie
• Tussenproducten → grondstoffen voor synthese van andere moleculen
→ als onderdeel van grotere moleculen
▪ ribose → bouwsteen van RNA en ATP
- ingewikkelde suikers: disacchariden en polysacchariden
→ aaneengekoppelde monosacchariden (monomeren)
→ polymeriseren: aaneenkoppelen van kleine moleculen tot lange ketens → polymeren
gevormd
→ disaccharide: twee hexose moleculen aan elkaar gekoppeld (afsplitsing van water)
→ disacchariden sacharose (rietsuiker = bietsuiker) en lactose (melksuiker)= bestanddelen
voedingsmiddelen
→ Maltose →tussenproduct bij afbraak van zetmeel
- veel glucosemoleculen aan elkaar gekoppeld →
polysaccharidemolecule
→ zetmeel, glycogeen en cellulose
→ Zetmeel en glycogeen →opslagvormen van -glucose.
▪ Zetmeel → planten
▪ Glycogeen →mens en dier
▪ Cellulosemoleculen → opgebouwd uit -glucose-
eenheden en draadvormige structuur
• bestanddeel van wanden van plantencellen
→stevigheid
- Kleinere oligosacchariden → covalent binden met eiwitten → vormen glycoproteïnen → met
lipiden → vorming van glycolipiden
→ 2 componenten van celmembranen
VETZUREN (basis lipiden)
- Een vetzuurmolecule uit
→ hydrofobe staart
▪ lange koolwaterstofketen
▪ weinig chemisch reactief
→ hydrofiele kop
▪ carboxylgroep (-COOH) → gedraagt zich als zuur
▪ ioniseert in waterige oplossing (-COO- )
▪ chemisch reactief
- bijna alle vetzuren in een cel → covalent gebonden met andere moleculen via
carboxylgroep
4
Hoofdstuk 1: Chemische componenten van de cel ......................................................................................... 3
1.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 3
1.2 Anorganische moleculen ....................................................................................................................... 3
1.3 Organische moledculen ......................................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: Architectuur van de cel ............................................................................................................. 8
2.1 Celgrootte.............................................................................................................................................. 8
2.2 Visualiseren van cellen en hun componenten ...................................................................................... 8
2.3 Celtypes ............................................................................................................................................... 10
2.4 De celstructuur .................................................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3: Transport ................................................................................................................................. 28
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 28
3.2 Intracellulair transport ........................................................................................................................ 29
3.3 Membraantransport van kleine molecules ......................................................................................... 30
3.4 Relatie watertransport en celvolume.................................................................................................. 34
Hoofdstuk 4: De celdeling ............................................................................................................................. 36
4.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 36
4.2 De celcyclus ......................................................................................................................................... 36
4.3 Meiose ................................................................................................................................................. 39
DEEL GENETICA: Hoofdstuk 6: genetica ........................................................................................................ 43
Hoofdstuk 7: Genetisch materiaal................................................................................................................. 44
7.1 Structuur van DNA ............................................................................................................................... 44
7.2 Vermenigvuldiging van DNA ......................................................................................................... 44
7.3 Genetische code .................................................................................................................................. 45
7.4 Beschadiging van DNA ......................................................................................................................... 45
Hoofdstuk 8: Chromosomen ......................................................................................................................... 47
8.1 Omvorming DNA tot chromosomen ................................................................................................... 47
8.2 De eiwitten van chromosomen ........................................................................................................... 47
8.3 Chromatine.......................................................................................................................................... 48
8.4 Opvouwing van chromosomen ........................................................................................................... 48
8.5 Eigenschappen van chromosomen ..................................................................................................... 48
8.6 Autosomen en geslachtschromosomen .............................................................................................. 49
Hoofdstuk 9: Gameten .................................................................................................................................. 53
9.1 + 9.2 Verschil tussen vorming van zaadcellen en eicellen .................................................................. 53
Hoofdstuk 10: Principes van monogene overerving ..................................................................................... 55
10.1 + 10.2 Basisbegrippen en wetten van Mendel .................................................................................. 55
1
, 10.3 Genen, loci en allelen ................................................................................................................... 55
10.4 Omzetting van genotype naar fenotype ........................................................................................... 56
10.5 Biochemische basis van deze verschillende expressievormen ......................................................... 56
10.6 Genetische overdracht van ouders naar kind ................................................................................... 56
10.7 Conventies met betrekking tot genetische nomenclatuur en stamboom ................................... 58
Oefeningen genetica → cursus + dia’s bekijken!!!!!!
Woordenlijst bekijken!
2
,Samenvatting Celbiologie 1
Hoofdstuk 1: Chemische componenten van de cel
1.1 Inleiding
- In totaal: 92 natuurlijk voorkomende elementen
→ 26 hiervan in levende wezens te vinden
→ 4 elementen kwantitatief sterks: waterstof, zuurstof, koolstof en stikstof
- 11 bouwelementen
→ 11 elementen die samen meer dan 99% van totaal zijn
→ zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof, calcium, fosfor, kalium, zwavel,
natrium, chloor en magnesium
- Spoorelementen
→ Elementen die in microhoeveelheden voorkomen in organisme
→ < 0,05%
→ Oligo-elementen: noodzakelijke elementen
▪ Ijzer: minder dan 1g nodig → zuurstoftransport
▪ Kobalt → vitamine B12
▪ I, Fe, F, Cu, Co, Mn, Zn, Se, …
▪ Bio-elementen: oligo- en bouwelementen samen
→ Toevallige spoorelementen: slecht toevallig in organisme
▪ Br, Si, As, Hg, Ag, Pb, Ti, Sn, …
- Levend organisme: open systeem
→ Bio-elementen worden voordurend verwijderd → worden deze niet vervangen (met
voedsel/drank/ademhaling) treedt ziekte op
1.2 Anorganische moleculen
- Belangrijskte anorganische moleculen: water, koolstofdioxide en zuurstof
- H2O (water)
→ belangrijkste deel van de cel: 70%
→ oplos-, reactie-, transportmiddel, warmteregulatie
- O2 (zuurstof)
→ 0,038% van atmosfeer
→ om organisch materiaal te oxideren → CO2 omgezet tot organische verbindingen
- CO2 (koolstofdioxide)
→ 21% van atmosfeer
→ afvalproduct van verbranding organisch materiaal → afbraak voedingstoffen
1.3 Organische moledculen
- 4 belangrijke groepen:
→ Suikers
→ Vetzuren
→ Aminozuren
→ Nucleotiden
→ Koolstofgebaseerde componenten
3
, SUIKERS = SACCHARIDEN (basis polysachariden)
- Eenvoudige suikers: monosachariden
→ (CH2O)n
▪ n = 3 → triose
▪ n = 5 → pentose
▪ n = 6 →hexose
→ bevatten altijd ketongroep of aldehydegroep.
▪ ketosen of aldosen
→ Zowel ketenvormig als ringvormig
→ belang voor stofwisselingsprocessen in cellen
▪ Glucose →levert bij afbraak energie
• Tussenproducten → grondstoffen voor synthese van andere moleculen
→ als onderdeel van grotere moleculen
▪ ribose → bouwsteen van RNA en ATP
- ingewikkelde suikers: disacchariden en polysacchariden
→ aaneengekoppelde monosacchariden (monomeren)
→ polymeriseren: aaneenkoppelen van kleine moleculen tot lange ketens → polymeren
gevormd
→ disaccharide: twee hexose moleculen aan elkaar gekoppeld (afsplitsing van water)
→ disacchariden sacharose (rietsuiker = bietsuiker) en lactose (melksuiker)= bestanddelen
voedingsmiddelen
→ Maltose →tussenproduct bij afbraak van zetmeel
- veel glucosemoleculen aan elkaar gekoppeld →
polysaccharidemolecule
→ zetmeel, glycogeen en cellulose
→ Zetmeel en glycogeen →opslagvormen van -glucose.
▪ Zetmeel → planten
▪ Glycogeen →mens en dier
▪ Cellulosemoleculen → opgebouwd uit -glucose-
eenheden en draadvormige structuur
• bestanddeel van wanden van plantencellen
→stevigheid
- Kleinere oligosacchariden → covalent binden met eiwitten → vormen glycoproteïnen → met
lipiden → vorming van glycolipiden
→ 2 componenten van celmembranen
VETZUREN (basis lipiden)
- Een vetzuurmolecule uit
→ hydrofobe staart
▪ lange koolwaterstofketen
▪ weinig chemisch reactief
→ hydrofiele kop
▪ carboxylgroep (-COOH) → gedraagt zich als zuur
▪ ioniseert in waterige oplossing (-COO- )
▪ chemisch reactief
- bijna alle vetzuren in een cel → covalent gebonden met andere moleculen via
carboxylgroep
4
