Samenvatting lessen psychotische stoornissen

PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
Inleiding:

Psychosen zijn een beetje raadselachtig, een soort van existentiële ervaring. De gedeelde
realiteit waarin we ons verbonden voelen met anderen, komt op een helling te staan. Als
buitenstaander geraak je moeilijk in die ‘vreemde wereld.

Bij sommige kunstenaars heeft het geleid tot een opwelling van creativiteit, ‘inbreng van de
Duivel, van God’.

Wat is een psychose?
Het gaat over een soort van existentiële verwarring over de grens tussen het zelf en de
wereld. Mensen komen in een andere wereld terecht.
Voor de buitenwereld lijkt het alsof de psychoticus veranderd is, maar voor de psychoticus
voelt het alsof de buitenwereld veranderd is.
Voor de psychoticus wordt ook niets aan het toeval overgelaten! Alles wat gebeurt, gebeurt
met een reden; huizen zijn ‘schuilplaatsen’, auto’s zijn uitgerust met camera’s.
Dus, de persoon in kwestie leeft in een waanwereld en verleent betekenis aan betekenisloze
zaken vanuit die waanwereld. Dit kan soms vergeleken worden met een ‘droom met open
ogen’. Men zegt wel eens dat een droom een korte waanzin is en dat waanzin een lange
droom is. Dit kunnen we begrijpen omdat de onderliggende zaken die een droom vormgeven
vaak gevoelens van angst, schaamte en schuld zijn.

Een ander kenmerk is de verandering van de beleving van tijd en ruimte. In normale
omstandigheden zijn onze innerlijke tijd en ruimte via de klok en kalendertijd met de
objectiviteit verbonden. Voor iemand die in psychose verkeert lijkt de tijd een ruimtelijke
uitgestrektheid te kennen. In een dag tijd kan je van de 2e Wereldoorlog naar de Oorlog in
Vietnam gaan, dan weer naar het heden en zelfs tijdreizen naar de toekomst. Alles gaat
vliegensvlug, de tijd die wij kennen is er niet meer. Dit geldt ook voor wat de ruimte betreft:
‘de woonkamer is de kosmos, vanuit het weerbericht kunnen we naar de wolken en zelfs
naar de kern van de Aarde’.

Ook is het zo dat waarnemen denken en denken waarnemen wordt.
Bijvoorbeeld; de patiënt denkt aan een boom en hij ziet een boom. Er vindt een soort
spiegeling van de gedachtewereld naar de buitenwereld plaats. Het geldt ook omgekeerd;
patiënt ziet een boom, ervaart dit als een oerkracht, als schuilplaats etc…

We kunnen wel stellen dat logische verbanden ver te zoeken zijn.

, DSM-5
Psychotische stoornissen worden gekenmerkt door afwijkingen in één of meer van de
volgende 5 symptomen:
1. Wanen
= Onjuiste niet-corrigeerbare overtuigingen met een subjectieve zekerheid.
o Men is extreem overtuigd, meer dan over zaken die in het normale leven
‘waar’ zijn.
o Men kan niet beïnvloed worden door logisch redeneren
- Voor een buitenstaander is de onredelijkheid van de gedachtegang snel duidelijk.
- Soms komt de waan spontaan (=waaninval), soms is er een oorzakelijke factor
o Gedachten/Gewaarwordingen
 Geboortevlekje = giftige injectie
 Baard = iets verstoppen
 Gevoel in buik = zwangerschap
o Herinneringen: “wat toen gebeurd is, kan geen toeval zijn”
o Gevoel van angst/bedreiging: waanstem gaat de psychotische beleving
voeden
o Beïnvloedingswanen: gedachte-inbrenging/-onttrekking
o Schuldwanen: schuldig aan iets waardoor je moet boeten -> nihilistische
waan vanuit gevoel van extreme nietigheid, ondergangswaan
- DD/
o Dissociatieve ervaringen
 Ervaring lijkt alsof
 waan -> overtuigd van de echtheid!
o Overwaardige ideeën
o Magisch denken
o Visoenen (mystieke ervaringen) -> kan terugkeren naar realiteit
o Complotdenken (vs. waan)
 Gemeenschappelijk idee (vs. eenzame overtuiging)
 Apocalyps (vs. persoonlijk onheil)
 Strijd tegen het kwade (vs. zelfverdediging)
 Associatie met radicalisering (vs. lijdensdruk)
 Omgeving is onderhoudend (vs. autonoom mechanisme)
 Overeenkomsten
 Onjuist denkbeeld
 Sterke overtuiging
 Niet open staan voor tegenargumenten
 Druk op sociale contacten
 Functioneren (on-)gestoord
 Waarom complotdenken?
Mensen worden onzeker, verkiezen complot ipv onzekerheid van
complexe etiologie -> geeft houvast (zijn van nature zwakkere
mensen die nood hebben aan houvast/identiteit/gevoel ergens bij
te horen). Sociale media speelt een grote rol (snelle verspreiding)