1
Arbeidsrecht
Collectieve arbeidsverhoudingen
Situering
Werkgevers en werknemers overleggen ook met elkaar als collectiviteit of groep. We noemen
dit het ‘sociaal overleg’. België is bekend voor dit stelsel van sociaal overleg
Heel wat beslissingen over economische en sociale kwesties worden genomen binnen het
sociaal overleg:
○ Arbeidsvoorwaarden (minimumlonen, arbeidsduur, eindejaarspremies,
tijdskrediet...)
○ verdelen van winsten en lonen
○ oplossen van conflicten
Dus niet eenzijdig opgelegd door de overheid
Sociaal overleg gebeurt
○ zowel het binnen kader van georganiseerd sociaal overleg (ook wel ‘publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie genoemd)
○ als daarbuiten (interprofessioneel programmatieoverleg).
Vrijheid van vakvereniging
Tot 1866 coalitieverbod (verbod tot oprichting vakbonden)
○ Decreet d’ Allarde (1791): afschaffing corporaties & invoering ‘vrijheid van arbeid’
○ Wet ‘Le Chapelier’ (1791): coalitieverbod
1866 afschaffing coalitieverbod maar artikel 310 strafwetboek dat syndicale actie (staken) zo
goed als onmogelijk maakte
Erkenning vrijheid van vakvereniging in België bij wet 24 mei 1921
Vrijheid van vakvereniging ook erkend in internationale verdragen
○ UVRM (art.23)
○ IVESCR (internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten,
art.8)
○ EVRM (art. 11)
○ Europees sociaal handvest (art. 5)
○ Handvest grondrechten EU (art. 12)
Vrijheid van vakvereniging houdt in:
Positieve syndicale vrijheid
- het recht om een vakbond op te richten
- het recht om zich bij een vakbond aan te sluiten
Negatieve syndicale vrijheid
- het recht om zich niet bij een vakbond aan te sluiten
, 2
Vakorganisaties
Vakorganisaties van werknemers = vakbonden of syndicale organisaties
1. Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV)
2. Algemeen Belgisch Vakverbond (A.B.V.V.)
3. Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België (ACLVB)
Vakorganisaties van werkgevers = patronaat of de werkgeversorganisaties
1. Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
2. Unie van zelfstandige ondernemers (UNIZO) – Union des classes moyennes (UCM)
3. Boerenbond (BB) en Federation walonne de l’ agriculture (FWA)
4. Unie van social profit ondernemingen (Unisoc)
Vakbonden
ACV en ABVV zijn interprofessionele organisaties. Dubbele structuur
○ Professionele deelorganisaties (per sector) of vakcentrales
○ Gewestelijke afdelingen (Vlaanderen, Brussel, Wallonië)
ACLVB heeft die dubbele structuur niet (is ook een jongere vakbond)
Vakbonden zijn ook internationaal georganiseerd
○ Wereldwijd: International Trade Union Confederation (ITUC)
○ Europees: Europees Vakverbond (E.V.V.) of European Trade Union Confederation
(ETUC)
Werkgeversorganisaties
VBO is interprofessionele werkgeversorganisatie. Vertegenwoordigt sectorfederaties uit
industrie- en dienstensector
UNIZO: vertegenwoordigt
○ Zelfstandige ondernemers en KMO’s
○ Sectorfederaties: Bouwunie, federatie web-bedrijven...
Boerenbond: vertegenwoordigt landbouwsector (Franstalige tegenhanger FWA)
Unisoc:
○ koepelorganisatie voor social profit federaties.
○ Overkoepelt federaties uit social profit: Sociare, SOM federatie social
ondernemingen, mutualiteiten ...
Ook regionale werkgeversorganisaties:
○ Vlaams netwerk van ondernemingen (VOKA) (tegenhanger in Brussel en Wallonië)
○ Vereniging voor Social profit ondernemingen (Verso)
Ook internationale werkgeversorganisaties
○ International Organisation of Employers (I.O.E.)
○ Union of Industrial and Employers’ Confederation of Europe (UNICE)
Arbeidsrecht
Collectieve arbeidsverhoudingen
Situering
Werkgevers en werknemers overleggen ook met elkaar als collectiviteit of groep. We noemen
dit het ‘sociaal overleg’. België is bekend voor dit stelsel van sociaal overleg
Heel wat beslissingen over economische en sociale kwesties worden genomen binnen het
sociaal overleg:
○ Arbeidsvoorwaarden (minimumlonen, arbeidsduur, eindejaarspremies,
tijdskrediet...)
○ verdelen van winsten en lonen
○ oplossen van conflicten
Dus niet eenzijdig opgelegd door de overheid
Sociaal overleg gebeurt
○ zowel het binnen kader van georganiseerd sociaal overleg (ook wel ‘publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie genoemd)
○ als daarbuiten (interprofessioneel programmatieoverleg).
Vrijheid van vakvereniging
Tot 1866 coalitieverbod (verbod tot oprichting vakbonden)
○ Decreet d’ Allarde (1791): afschaffing corporaties & invoering ‘vrijheid van arbeid’
○ Wet ‘Le Chapelier’ (1791): coalitieverbod
1866 afschaffing coalitieverbod maar artikel 310 strafwetboek dat syndicale actie (staken) zo
goed als onmogelijk maakte
Erkenning vrijheid van vakvereniging in België bij wet 24 mei 1921
Vrijheid van vakvereniging ook erkend in internationale verdragen
○ UVRM (art.23)
○ IVESCR (internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten,
art.8)
○ EVRM (art. 11)
○ Europees sociaal handvest (art. 5)
○ Handvest grondrechten EU (art. 12)
Vrijheid van vakvereniging houdt in:
Positieve syndicale vrijheid
- het recht om een vakbond op te richten
- het recht om zich bij een vakbond aan te sluiten
Negatieve syndicale vrijheid
- het recht om zich niet bij een vakbond aan te sluiten
, 2
Vakorganisaties
Vakorganisaties van werknemers = vakbonden of syndicale organisaties
1. Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV)
2. Algemeen Belgisch Vakverbond (A.B.V.V.)
3. Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België (ACLVB)
Vakorganisaties van werkgevers = patronaat of de werkgeversorganisaties
1. Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
2. Unie van zelfstandige ondernemers (UNIZO) – Union des classes moyennes (UCM)
3. Boerenbond (BB) en Federation walonne de l’ agriculture (FWA)
4. Unie van social profit ondernemingen (Unisoc)
Vakbonden
ACV en ABVV zijn interprofessionele organisaties. Dubbele structuur
○ Professionele deelorganisaties (per sector) of vakcentrales
○ Gewestelijke afdelingen (Vlaanderen, Brussel, Wallonië)
ACLVB heeft die dubbele structuur niet (is ook een jongere vakbond)
Vakbonden zijn ook internationaal georganiseerd
○ Wereldwijd: International Trade Union Confederation (ITUC)
○ Europees: Europees Vakverbond (E.V.V.) of European Trade Union Confederation
(ETUC)
Werkgeversorganisaties
VBO is interprofessionele werkgeversorganisatie. Vertegenwoordigt sectorfederaties uit
industrie- en dienstensector
UNIZO: vertegenwoordigt
○ Zelfstandige ondernemers en KMO’s
○ Sectorfederaties: Bouwunie, federatie web-bedrijven...
Boerenbond: vertegenwoordigt landbouwsector (Franstalige tegenhanger FWA)
Unisoc:
○ koepelorganisatie voor social profit federaties.
○ Overkoepelt federaties uit social profit: Sociare, SOM federatie social
ondernemingen, mutualiteiten ...
Ook regionale werkgeversorganisaties:
○ Vlaams netwerk van ondernemingen (VOKA) (tegenhanger in Brussel en Wallonië)
○ Vereniging voor Social profit ondernemingen (Verso)
Ook internationale werkgeversorganisaties
○ International Organisation of Employers (I.O.E.)
○ Union of Industrial and Employers’ Confederation of Europe (UNICE)
