Samenvatting mens & maatschappij: domein tijd

domein: tijd
de oudste tijden / prehistorie


de australopithecus & paranthropus homo habilis homo erectus /
homo ergaster




tijd & ruimte - uitgestorven geslacht - eerste ‘mens’ - Turkana-jongen
- Lucy - koeler klimaat - Afrika, Europa, Azië
- seizoenen → levensomstandigheden = - konden zich voortdurend aanpassen aan
moeilijk omgeving
- best aangepaste → beter overleven - leefomgeving veranderde door
klimaatschommelingen
(ijsperiodes - warme periodes)

gevarieerd dieet - gevarieerd dieet - vruchten & planten - eten vlees
- plantaardig voedsel - soms vlees - jacht = belangrijk
- fruit, gazelles, bladeren - = aaseter - = voedselverzamelaars

cultuur - rudimentaire werktuigen → om noten - natuurlijke hulpmiddelen - door jacht waren betere stenen
kraken, wortels uit grond halen - doelbewust werktuigen maken werktuigen nodig → vuistbijl
- choppers (kwarts / vulkanisch gesteente) → - dunne, scherpe punt
- ontwikkeling van gesproken taal al noten kraken, dode dieren snijden - goed in de hand
mogelijk
- activiteiten plannen - verblijf: spelonken, grotten, hutten
- hutten & schuilplaatsen

,- geen vaste woonplaats → basiskamp - ontdekking vuur:
- van basiskamp veranderen door - bescherming wilde dieren / koude
seizoenen - vlees roosteren
- dicht bij water - verdwijnen scherpe hoektanden
- sociale organisatie (samen jagen…)
- functies: - ontwikkeling taal:
- voedsel & werktuigen verdelen - in steeds grotere groepen zich
- bescherming tegen roofdieren doeltreffend organiseren
- zo jachttechnieken doorgeven

- volharding

- taakverdeling:
- mannen: jacht, werktuigen maken
- vrouwen & kids: eten maken,
vruchten zoeken

, homo heidelbergensis homo neanderthalensis homo sapiens




= NU




tijd & ruimte - naam: ontdekking vondst bij Mauer - leefde tijdens voorlaatste en laatste ijstijd - moderne mens
aan Heidelberg - paste zich goed aan aan wisselend klimaat - Amerika voor het eerst bewoond
- cro-magnonmensen = eerste moderne
mensen die van Afrika naar Europa
verhuisden
- uitsterven = raadsel
- homo sapiens hebben ze
weggeconcurreerd:
- leefden in hetzelfde gebied met
dezelfde voedingsbronnen

- moderne mens bevat genetisch materiaal
hiervan
- hebben vruchtbare nakomelingen

gevarieerd dieet idem homo neanderthalensis - at alles wat de natuur heb aanbood - wilde dieren als prooi
- = voedselverzamelaar-jager - doeltreffende jager
- jachtpatroon gevolgen voor sociale
organisatie → leven in kleinere groepen

, - = voedselverzamelaar-jager

cultuur idem homo neanderthalensis - werktuigen (hout, riet, hoorn, been, steen) - nieuwe techniek van steenbewerking:
- stenen werktuigen ↗ - klingen
- gemaakt voor een specifiek doel - burijn
(beginnende specialisatie) - benen werktuigen: harpoenen
- krabbers / schrapers - speerdrijver
- vuistbijl
- klingen - dierenhuid:
- warmte geven
- verblijf: grotten / overhangende rotswanden - kledingstukken
(dicht bij ijskap) - tenten & windschermen
- muziek, kunstvoorwerpen
- geloofden in leven na de dood - kunst:
- nomadisch bestaan (vvj), maar vestigen toch - rotsschilderingen
vaak op dezelfde plaatsen - beeldjes

- doden met meer zorg begraven → in
een nis gelegd en bestrooid met rood
poeder

, het ontstaan der landbouwsamenlevingen

- het mesolithicum -
- klimaatsverandering → wijziging fauna & flora / temperatuur ↗ / bomen

- renderen = basisvoedsel, maar vertrekken naar noorden →
- levenswijze & jachttechnieken aanpassen
- jagen op gevarieerde wildsoorten
- andere voedselbronnen zoeken: watervogels, vissen, eieren
- oogsten & planten werd belangrijker

- bos = nieuwe biotoop van de mens
- werktuig (bomen) = hak van silex

- het neolithicum -

neolithische revolutie
- leert landbouw kennen (zelf voedsel kweken)
- diersoorten leren temmen
- leven in sedentaire gemeenschappen = op vaste plaats & landbouw / veeteelt

andere veranderingen:

- polijsten van stenen
- verbetering werktuigtechniek
- steen = belangrijkste materiaal

- opkomst ruilhandel
- plaatselijke bijlenindustrie

- spinnen en weven
- passende & degelijke kleding maken
- spoelklos

- pottenbakken
- om oogst te kunnen bewaren & af te schermen van dieren / regen
- kookkunst ↗
- speelgoed, olielampen, bakstenen

- uitvinding van het wiel & het zeil
- vervoer werd gemakkelijker & sneller

gevolgen van de uitvindingen
- bevolkingsexplosie → voedsel ↗
- ontstaan dorpen & werkverdeling
- nieuwe beroepsactiviteiten → priesters, ambtenaren, krijgers…
- sociale evolutie → taakverdeling & specialisatie bepaald door seksuele differentiatie
- eigendomsidee neemt uitbreiding → landbouwgronden nodig voor eigen voedselproductie
- geloof beïnvloed door nieuwe leefgewoonten → vruchtbaarheidscultus wordt belangrijker

, - het neolithicum in onze gewesten -


de Bandkeramische cultuur
- landbouwtechnieken
- graafstokken & hakken
- dorpen waren zelfvoorzienend
- tarwe
- vooral rund

- bewoning
- groepjes van kleine gehuchten
- dorpen liggen dicht bij elkaar

- keramiek
- kommen & gesloten potten



De vuursteenmijnbouw
- mijnen van Spiennes in Mons = Werelderfgoedlijst



de magalietbouwers
= reusachtige rechtopstaande stenen




- hunebedden
- functie: begraafplaats




- menhirs
- in cirkel = cromlechs (Stonehenge)
- in rij = alignements