Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
Deel 1
Embryonale en foetale ontwikkeling
Prenatale periode: Tijdspanne tussen bevruchting en geboorte (38 weken)
Zwangerschap voldragen vrucht duurt 266 dagen (38 weken) na de bevruchting
of 280 dagen (40 weken) na de 1e dag van de laatste menstruatieperiode.
Prenatale periode bestaat uit:
Embryonale periode (week 1 tem week 8 na bevruchting): Aanleg van
alle belangrijke organen (zijn nog niet ‘afgewerkt’, dit gebeurt in de foetale
periode) Cruciale periode voor afwijkingen!
Foetale periode (week 9 tem geboorte): Verdere groei en uitrijping van
de primitief aangelegde weefsels en organen
De bevruchting
Heeft plaats in de eileider (Eicel is 12-24u vruchtbaar, duurt 4 dagen om in de
baarmoeder te geraken, daarom vindt bevruchting in eileider plaats
Vrijkomen van enzymes uit de zaadcellen die zorgen voor het doorboren van de
drie lagen van de wand van de eicel
Uitstorting kern zaadcel in cytoplasma eicel -> Versmelting mannelijke en
vrouwelijke chromosomen -> Zygote (=bevruchte eicel) (46 chromosomen)
Embryonale periode
Week 1: Van zygote tot blastula
Zygote ondergaat klievingsdelingen (zeer snelle delingen) : Tweecellig stadium -
> Viercellig stadium -> Achtcellig stadium -> Morula of moerbei (3 dagen na de
bevruchting)
(Vanaf einde van de 1 week spreek je van een blastula, niet meer van een
zygote. Omdat de delingen zo snel gaan, krijgen de cellen afzonderlijk niet de tijd
om te groeien. Daarom is een morula even groot als een zygote)
Morula bereikt baarmoederholte (dag 4) en vormt zich om in blastula
1
,Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
Blastula bestaat uit:
-Trofoblast -> Deel van de placenta
-Embryoblast -> Weefsels van embryo
Trofoblastcellen dringen slijmvlies van baarmoeder binnen = innesteling of
implantatie (dag 6 tem dag 13)
Baarmoederslijmvlies ondergaat veranderingen om innesteling mogelijk te
maken = deciduareactie (dikker wordend slijmvlies, meer bloedvaten om
innesteling mogelijk te maken)
De morula zijn allemaal gelijke cellen
(morulacellen)
Dit is de blastula, hier is er sprake van 2 soorten
cellen (de buitenste rand: embryoblastcellen en de
cellen binnenin: trofoblastcellen) De trofoblastcellen
dringen de baarmoederwand binnen om zich daar te
nestelen, zo ontstaat de placenta.
2
,Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
De ene cel wordt een embryoblastcel, de andere een trofoblastcel. Dit noemen
we het proces van de differentiatie.
Week 2: Vorming van tweebladig kiemschijf
Uit embryoblast ontstaan 2 verschillende cellagen:
-Epiblast (Bovenste kiemblad)
-Hypoblast (Onderste kiemblad)
Epiblast en hypoblast vormen samen tweebladige kiemschijf.
Ontstaan van:
-Amnionholte: Omgeven door amnionvlies of binnenste vruchtvlies
-Chorionholte: Omgeeft de amnionholte en wordt begrensd door het chorion of
buitenste vruchtvlies
Beginnende innesteling blastula. Duurt
ongeveer een week voor het vruchtje in de
baarmoederwand zit.
Het embryoblast gaat kiezen of het
epiblastcel of hypoblastcel zal worden.
Opnieuw differentiatie dus. (blauwe deel is
epiblast, gele deel is hypoblast. Samen is
dit het tweebladige kiemschijf)
Einde van 2e week:
Er ontstaan holtes boven de
epiblastcellen en hypoblastcellen. Boven
de epiblastcellen ontstaat de
amnionholte, wat later de vruchtzak zal
worden. De dooierholte die ontstaat thv
de hypoblastcellen zal later verdwijnen.
Dan ontstaat er ook nog de chorionholte.
Deze gaat bijna volledig de vrucht
omgeven, behalve thv (het begin van) de
navelstreng. Boven de navelstreng op de
tekening zal de placenta ontstaan.
3
, Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
Week 3: Vorming van driebladige kiemschijf
Op dag 15 verschijnt voorachterwaartse groeve op oppervlak van epiblast =
primitieve streep. Hier begeven epiblastcellen zich binnenwaarts om nieuwe
kiemlaag te vormen -> 3 kiembladen: Ectorderm, mesoderm, entoderm:
Vormen samen de driebladige kiemschijf.
De embryo is een platte schijf
bestaande uit 2 kiemschijven. Hier zal
een groef in ontstaan (dit heet de
primitieve streep).
We bekijken hier de embryo
van bovenaf. De primitieve
streep loopt verticaal. Er gaat
een derde kiemblad bijkomen.
Dit zie je op het rechte
tekeningetje. Dit nieuwe
kiemblad ontstaan omdat er
thv de primitieve streep cellen
in de diepte zullen gaan en
zich daar zullen nestelen.
Buitenste ectoderm, middenin mesoderm en binnenste entoderm.
Driebladige kiemschijf. Alle organen en weefsels van
de embryo zullen ontstaan uit 1 van de 3 kiemschijven.
Zo zal de opperhuid en zenuwstelsel uit ectoderm
ontstaan
Lever, pancreas ontstaan uit entoderm
4
Deel 1
Embryonale en foetale ontwikkeling
Prenatale periode: Tijdspanne tussen bevruchting en geboorte (38 weken)
Zwangerschap voldragen vrucht duurt 266 dagen (38 weken) na de bevruchting
of 280 dagen (40 weken) na de 1e dag van de laatste menstruatieperiode.
Prenatale periode bestaat uit:
Embryonale periode (week 1 tem week 8 na bevruchting): Aanleg van
alle belangrijke organen (zijn nog niet ‘afgewerkt’, dit gebeurt in de foetale
periode) Cruciale periode voor afwijkingen!
Foetale periode (week 9 tem geboorte): Verdere groei en uitrijping van
de primitief aangelegde weefsels en organen
De bevruchting
Heeft plaats in de eileider (Eicel is 12-24u vruchtbaar, duurt 4 dagen om in de
baarmoeder te geraken, daarom vindt bevruchting in eileider plaats
Vrijkomen van enzymes uit de zaadcellen die zorgen voor het doorboren van de
drie lagen van de wand van de eicel
Uitstorting kern zaadcel in cytoplasma eicel -> Versmelting mannelijke en
vrouwelijke chromosomen -> Zygote (=bevruchte eicel) (46 chromosomen)
Embryonale periode
Week 1: Van zygote tot blastula
Zygote ondergaat klievingsdelingen (zeer snelle delingen) : Tweecellig stadium -
> Viercellig stadium -> Achtcellig stadium -> Morula of moerbei (3 dagen na de
bevruchting)
(Vanaf einde van de 1 week spreek je van een blastula, niet meer van een
zygote. Omdat de delingen zo snel gaan, krijgen de cellen afzonderlijk niet de tijd
om te groeien. Daarom is een morula even groot als een zygote)
Morula bereikt baarmoederholte (dag 4) en vormt zich om in blastula
1
,Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
Blastula bestaat uit:
-Trofoblast -> Deel van de placenta
-Embryoblast -> Weefsels van embryo
Trofoblastcellen dringen slijmvlies van baarmoeder binnen = innesteling of
implantatie (dag 6 tem dag 13)
Baarmoederslijmvlies ondergaat veranderingen om innesteling mogelijk te
maken = deciduareactie (dikker wordend slijmvlies, meer bloedvaten om
innesteling mogelijk te maken)
De morula zijn allemaal gelijke cellen
(morulacellen)
Dit is de blastula, hier is er sprake van 2 soorten
cellen (de buitenste rand: embryoblastcellen en de
cellen binnenin: trofoblastcellen) De trofoblastcellen
dringen de baarmoederwand binnen om zich daar te
nestelen, zo ontstaat de placenta.
2
,Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
De ene cel wordt een embryoblastcel, de andere een trofoblastcel. Dit noemen
we het proces van de differentiatie.
Week 2: Vorming van tweebladig kiemschijf
Uit embryoblast ontstaan 2 verschillende cellagen:
-Epiblast (Bovenste kiemblad)
-Hypoblast (Onderste kiemblad)
Epiblast en hypoblast vormen samen tweebladige kiemschijf.
Ontstaan van:
-Amnionholte: Omgeven door amnionvlies of binnenste vruchtvlies
-Chorionholte: Omgeeft de amnionholte en wordt begrensd door het chorion of
buitenste vruchtvlies
Beginnende innesteling blastula. Duurt
ongeveer een week voor het vruchtje in de
baarmoederwand zit.
Het embryoblast gaat kiezen of het
epiblastcel of hypoblastcel zal worden.
Opnieuw differentiatie dus. (blauwe deel is
epiblast, gele deel is hypoblast. Samen is
dit het tweebladige kiemschijf)
Einde van 2e week:
Er ontstaan holtes boven de
epiblastcellen en hypoblastcellen. Boven
de epiblastcellen ontstaat de
amnionholte, wat later de vruchtzak zal
worden. De dooierholte die ontstaat thv
de hypoblastcellen zal later verdwijnen.
Dan ontstaat er ook nog de chorionholte.
Deze gaat bijna volledig de vrucht
omgeven, behalve thv (het begin van) de
navelstreng. Boven de navelstreng op de
tekening zal de placenta ontstaan.
3
, Maes Chelsea 3VBl VZOM: Moeder & kind Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
Week 3: Vorming van driebladige kiemschijf
Op dag 15 verschijnt voorachterwaartse groeve op oppervlak van epiblast =
primitieve streep. Hier begeven epiblastcellen zich binnenwaarts om nieuwe
kiemlaag te vormen -> 3 kiembladen: Ectorderm, mesoderm, entoderm:
Vormen samen de driebladige kiemschijf.
De embryo is een platte schijf
bestaande uit 2 kiemschijven. Hier zal
een groef in ontstaan (dit heet de
primitieve streep).
We bekijken hier de embryo
van bovenaf. De primitieve
streep loopt verticaal. Er gaat
een derde kiemblad bijkomen.
Dit zie je op het rechte
tekeningetje. Dit nieuwe
kiemblad ontstaan omdat er
thv de primitieve streep cellen
in de diepte zullen gaan en
zich daar zullen nestelen.
Buitenste ectoderm, middenin mesoderm en binnenste entoderm.
Driebladige kiemschijf. Alle organen en weefsels van
de embryo zullen ontstaan uit 1 van de 3 kiemschijven.
Zo zal de opperhuid en zenuwstelsel uit ectoderm
ontstaan
Lever, pancreas ontstaan uit entoderm
4
