Samenvatting Arts en maatschappij 1 : diversiteit (deel 3/4)

2023




Diversiteit
UNIVERSITEIT ANTWERPEN – GENEESKUNDE BACHELOR 1 – ARTS EN MAATSCHAPPIJ 1

,Inhoud
1.Diversiteit............................................................................................................................................2
Algemene inleiding diversiteit............................................................................................................2
Van Micro naar Macro........................................................................................................................2
Van Caleidoscoop tot kruispuntdenken..........................................................................................3
Dimensies: identiteit.......................................................................................................................3
Holistisch denken............................................................................................................................3
Kruispuntdenken............................................................................................................................4
Privileges........................................................................................................................................4
Van ijsberg tot kijken naar ziekte en gezondheid...........................................................................4
Ziekte / gezondheid in culturen......................................................................................................5
Concepten van ‘ziekte-gezondheid’................................................................................................5
Van bewustzijn naar een eerlijke gezondheidszorg............................................................................6
Bewustzijn: (unconscious) BIAS......................................................................................................6
‘Thinking fast en slow’ (Kahneman, 2011)......................................................................................6
Bias.................................................................................................................................................7
Identiteitsdimensies (micro) => maatschappij (macro)..................................................................7
Multiplicatie-effect.........................................................................................................................8
Levensloop-effect...........................................................................................................................8
Rechtvaardige gezondheidszorg.....................................................................................................9
Bemoeilijkte financiële toegankelijkheid........................................................................................9
Van Macro naar Micro........................................................................................................................9
Omgaan met diversiteit op micro/macroniveau...........................................................................10
2.Superdiversiteit als nieuwe realiteit voor gezondheidszorg..............................................................11
Wat verandert de transitie naar superdiversiteit voor het samenleven in onze steden &
erbuiten?......................................................................................................................................11
Waarom kan het concept van superdiversiteit helpen om deze realiteit (beter) te begrijpen?...11
Na-oorlogse migratiegeschiedenis in grafiek: immigratie én emigratie........................................11
Superdiversiteit van de 21ste eeuw................................................................................................13
Waarom moeten we meer aandacht geven aan superdiversiteit in de gezondheidszorg?..............16
1.Geraken we eindelijk voorbij het wij-zij-denken?......................................................................17
2.Erken toenemend belang van transnationale realiteiten..........................................................17
3.Superdiverse steden zijn meertalige steden..............................................................................18
4.Superdiversiteit vraagt interculturalisering van alle maatschappelijke sectoren......................18
De paradox van superdiversiteit: minder en meer aandacht voor diversiteit...............................19

1

, Welke toekomstscenario’s?..........................................................................................................19
1. Een scenario van angst, vernedering & polarisatie?.................................................................19
2.Of een scenario van hoop, verbinding & empowerment...........................................................20
Besluit: Superdiversiteit als realiteit en als uitdaging, want.........................................................20



1.Diversiteit




Algemene inleiding diversiteit
 MICRO -> MACRO
 Van caleidoscoop tot kruispuntdenken
 Van ijsberg tot kijken naar ziekte/gezondheid
 Van bewustzijn naar een eerlijke gezondheidszorg

 MACRO -> MICRO
 De verschillende rollen als ‘arts’
 Van theorie naar praktijk: PASKON

Van Micro naar Macro




Micro: arts-patiënt relatie
Meso: universiteit, mogelijkheid om de lessen te krijgen
Bv, landen waar geen terugbetaling zorg is => relatie helemaal anders




2

,Van Caleidoscoop tot kruispuntdenken




Dynamische dimensies van identiteit

Dimensies: identiteit
 etniciteit
 klasse
 levensfase
 talent/handicap
 religie
 sekse (gender)
 seksuele oriëntatie
 (beroeps)socialisatie
 …




Identiteit = dynamisch
 Interdynamisch
 Intradynamisch
 Fluid identities
Ook dynamiek binnen 1 dimensie; van Belgische afkomst: hoelang al in het land?


Holistisch denken




Het sociale aspect is heel weinig vertegenwoordig



3

,Sociale anamnese/achtergrond
 Sensitief bevragen




Kruispuntdenken




Mijn positieve gezondheid => spinnenweb
1 dimensie minder => zien waar je de andere dimensies kan opkrikken
Caleidoscoop => identiteit


1) Beschrijvend = sociale ordeningstypes/dimensies
 sturen ons gedrag/denken
 dynamisch, contextgebonden
2) Betekenis
 reële impact
 nadelen/voordelen (‘privileges’)
 dynamisch
3) Kijken hoe dimensies op elkaar inspelen = multidimensioneel perspectief
Het is niet dat ze dynamisch zijn, dat de impact minder is, Het heeft een grote invloed qua betekenis

Privileges
Belangrijk om je er bewust van te zijn, als dokter rol heb je zeker privileges.


Van ijsberg tot kijken naar ziekte en gezondheid



Zoals een ijsberg is negen tiende van de cultuur buiten het bewustzijn. Dit
"verborgen" deel van de cultuur wordt "diepe" cultuur genoemd.


4

, Identiteit en culturen
Waarom dat probleem zo ervaren?
Exploreren van de ander zodat een brug gebouwd kan
worden
Verschil in ijsberg: rond problemen of oplossen, emoties
laten zien of niet?, hangt van cultuur af
Patiënt heeft heel andere kijk op ziekteverklaring, bv. door
vorig leven + hoe kijkt zijn omgeving naar de ziekte =>Ijsberg
onderzoeken + Erkennen en herkennen van de ijsberg belangrijk!
Shadows and illuminations
Echt meevoelen met patiënt anders weet je nooit zijn heel verhaal, ijsberg te weten komen,
erkennen van de manier van kijken


Ziekte / gezondheid in culturen




Dynamisch:




Concepten van ‘ziekte-gezondheid’
 Disease: perspectief arts, biologisch
 Illness: perspectief patiënt, hoe beleeft de patiënt het?
 Sickness: perspectief maatschappij, bv. in Canada: noorden van canada in internaten in grote
steden zuidelijker, keuze overheid (1 keer per jaar terug naar familie) soort posttraumatisch
syndroom
 Heel hoog percentage van de jongeren die symptomen vertoond, zelf lijken gevolgen

5