Sociaal recht
Wat is sociale wetgeving?.......................................................................................................................3
Doel....................................................................................................................................................3
Basisbeginsel......................................................................................................................................3
Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten..........................................................................3
Bronnen van sociale wetgeving..............................................................................................................4
Internationale rechtsbronnen.............................................................................................................4
Nationale rechtsbronnen....................................................................................................................4
Het arbeidsreglement.........................................................................................................................5
De cao en het belang van de sociale partners....................................................................................5
Wat is een CAO?.............................................................................................................................5
Wat staat er in een CAO?................................................................................................................6
CAO’s bestaan op 3 niveaus:...........................................................................................................6
De bindende kracht van een CAO...................................................................................................6
Arbeidsrecht...........................................................................................................................................7
Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978........................................7
Toepassingsgebied van de AOW.....................................................................................................7
Het aangaan van de arbeidsovereenkomst.....................................................................................7
Soorten arbeidsovereenkomsten....................................................................................................7
Dwingend karakter van de arbeidsovereenkomst.............................................................................11
Uitvoering van de arbeidsovereenkomst..........................................................................................11
Verplichtingen van beide partijen.................................................................................................11
Verplichtingen van de werknemer................................................................................................13
Verplichtingen van de werkgever..................................................................................................14
Aansprakelijkheid van de partijen.................................................................................................16
Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst bij ziekte................................................18
Het begrip schorsing.....................................................................................................................18
, Overmacht....................................................................................................................................19
Het gewaarborgd dagloon............................................................................................................19
Arbeidsongeschiktheid.................................................................................................................20
Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst bij zwangerschap en bevallingsrust.......25
Periode van schorsing...................................................................................................................25
Overdracht prenatale naar postnatale periode.............................................................................26
Verlenging van postnatale rust.....................................................................................................27
Einde van de arbeidsovereenkomst..................................................................................................31
Algemene wijzen van beëindiging.................................................................................................31
Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag, opzeg en verbreking....................................34
Sociale zekerheid..................................................................................................................................49
Kenmerken....................................................................................................................................49
Stelsels van sociale zekerheid.......................................................................................................50
Structuur van de sociale zekerheid...............................................................................................50
Personeel toepassingsgebied........................................................................................................51
Het loon waarop de bijdragen geïnd worden................................................................................51
Ziekte-en invaliditeitsverzekering.....................................................................................................51
Geneeskundige verzorging............................................................................................................51
Arbeidsongeschiktheid en moederschap......................................................................................56
Werkloosheid en SWT...........................................................................................................................57
Werkloosheid....................................................................................................................................57
Administratieve organisaties.........................................................................................................57
Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen......................................................................58
Tijdelijke werkloosheid.................................................................................................................60
,Wat is sociale wetgeving?
Er is geen duidelijk afgebakend geheel, geen sociaal ‘wetboek’, het is heel veranderlijk, relatief jong
en politiek gekleurd
Doel
Het beschermen van de belangen van de werknemers en sociaal verzekerden en het bevorderen van
hun welzijn.
Basisbeginsel
Verhouding tussen werkgever en werknemer
Werknemer is de zwakste partij
Waarom?
De werknemer heeft als enige bron van inkomen zijn loon of wedde, die hij door zijn arbeid verdient.
Hierdoor is hij afhankelijk van de werkgever. Hierdoor wil de sociale wetgeving de werknemer
beschermen tegen de willekeur en het mogelijk misbruik van de werkgever. = beschermingswetten.
Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten
Beschermingswetten voor tijdens de arbeid (= arbeidsrecht)
- Loonbeschermingswet
- Wet op het arbeidsreglement
- Wet op de arbeidsovereenkomsten
- De arbeidswet
Sociale verzekeringswetten als arbeid wegvalt (= sociale zekerheidsrecht)
- Wet op de arbeidsongevallen
- Gezinsbijslagwetgeving
- Wet inzake ziekte- en invaliditeitsverzekering
- Pensioenwet
- Werkloosheidsreglementering
Sociale wetgeving omvat dus:
Het arbeidsrecht = geheel van rechtsregels dat de verhoudingen regelt tussen werkgevers en
werknemers zowel individueel als collectief.
Het socialezekerheidsrecht = geheel van rechtsregels tot organisatie en uitvoering van de
sociale zekerheid
Sociale zekerheid = geheel van sociale voorzieningen om vervangingsinkomen te voorzien
voor zij die niet meer kunnen of mogen werken of om bij te dragen in bijkomende kosten aan
zij die kosten niet zelf kunnen dragen.
Overzicht arbeidsrecht:
, Algemene bepalingen en soorten AO
Inhoud van de AO
Uitvoering van de AO
Schorsing van de AO
Einde van de AO
Reglementering van de arbeid
Overzicht sociale zekerheid:
(7 “risico’s” 7 takken van sociale zekerheid voor WN) :
Ziekte, invaliditeit, moederschapsrust
Werkloosheid
Gezinsbijslagen
Pensioenen
Arbeidsongevallen
Beroepsziekten
Vakantie
Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen
Verdragen die België sluit met andere landen.
Bilaterale verdragen: België en 1 ander land
Multilateraal verdrag: meer dan 2 landen
Verdragen, vooral de conventies in de schoot van de IAO ( Internationale Arbeidsorganisatie)
• Bv. Conventie C190 in 2019 i.v.m. bestrijding van geweld en pesterijen op het
werk
Raad van Europa: EVRM en Europees Sociaal Handvest
• Bv. Recht op arbeid, recht op geneeskundige bijstand, recht van migrerende
werknemers op sociale bescherming
Europese Unie: hiërarchie
verordeningen: rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
richtlijnen: verplichte omzetting in nationale wetgeving
beslissingen: rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
Aanbevelingen en adviezen: binden de lidstaten niet
Nationale rechtsbronnen
• Artikel 23 van de Grondwet
Wat is sociale wetgeving?.......................................................................................................................3
Doel....................................................................................................................................................3
Basisbeginsel......................................................................................................................................3
Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten..........................................................................3
Bronnen van sociale wetgeving..............................................................................................................4
Internationale rechtsbronnen.............................................................................................................4
Nationale rechtsbronnen....................................................................................................................4
Het arbeidsreglement.........................................................................................................................5
De cao en het belang van de sociale partners....................................................................................5
Wat is een CAO?.............................................................................................................................5
Wat staat er in een CAO?................................................................................................................6
CAO’s bestaan op 3 niveaus:...........................................................................................................6
De bindende kracht van een CAO...................................................................................................6
Arbeidsrecht...........................................................................................................................................7
Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978........................................7
Toepassingsgebied van de AOW.....................................................................................................7
Het aangaan van de arbeidsovereenkomst.....................................................................................7
Soorten arbeidsovereenkomsten....................................................................................................7
Dwingend karakter van de arbeidsovereenkomst.............................................................................11
Uitvoering van de arbeidsovereenkomst..........................................................................................11
Verplichtingen van beide partijen.................................................................................................11
Verplichtingen van de werknemer................................................................................................13
Verplichtingen van de werkgever..................................................................................................14
Aansprakelijkheid van de partijen.................................................................................................16
Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst bij ziekte................................................18
Het begrip schorsing.....................................................................................................................18
, Overmacht....................................................................................................................................19
Het gewaarborgd dagloon............................................................................................................19
Arbeidsongeschiktheid.................................................................................................................20
Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst bij zwangerschap en bevallingsrust.......25
Periode van schorsing...................................................................................................................25
Overdracht prenatale naar postnatale periode.............................................................................26
Verlenging van postnatale rust.....................................................................................................27
Einde van de arbeidsovereenkomst..................................................................................................31
Algemene wijzen van beëindiging.................................................................................................31
Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag, opzeg en verbreking....................................34
Sociale zekerheid..................................................................................................................................49
Kenmerken....................................................................................................................................49
Stelsels van sociale zekerheid.......................................................................................................50
Structuur van de sociale zekerheid...............................................................................................50
Personeel toepassingsgebied........................................................................................................51
Het loon waarop de bijdragen geïnd worden................................................................................51
Ziekte-en invaliditeitsverzekering.....................................................................................................51
Geneeskundige verzorging............................................................................................................51
Arbeidsongeschiktheid en moederschap......................................................................................56
Werkloosheid en SWT...........................................................................................................................57
Werkloosheid....................................................................................................................................57
Administratieve organisaties.........................................................................................................57
Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen......................................................................58
Tijdelijke werkloosheid.................................................................................................................60
,Wat is sociale wetgeving?
Er is geen duidelijk afgebakend geheel, geen sociaal ‘wetboek’, het is heel veranderlijk, relatief jong
en politiek gekleurd
Doel
Het beschermen van de belangen van de werknemers en sociaal verzekerden en het bevorderen van
hun welzijn.
Basisbeginsel
Verhouding tussen werkgever en werknemer
Werknemer is de zwakste partij
Waarom?
De werknemer heeft als enige bron van inkomen zijn loon of wedde, die hij door zijn arbeid verdient.
Hierdoor is hij afhankelijk van de werkgever. Hierdoor wil de sociale wetgeving de werknemer
beschermen tegen de willekeur en het mogelijk misbruik van de werkgever. = beschermingswetten.
Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten
Beschermingswetten voor tijdens de arbeid (= arbeidsrecht)
- Loonbeschermingswet
- Wet op het arbeidsreglement
- Wet op de arbeidsovereenkomsten
- De arbeidswet
Sociale verzekeringswetten als arbeid wegvalt (= sociale zekerheidsrecht)
- Wet op de arbeidsongevallen
- Gezinsbijslagwetgeving
- Wet inzake ziekte- en invaliditeitsverzekering
- Pensioenwet
- Werkloosheidsreglementering
Sociale wetgeving omvat dus:
Het arbeidsrecht = geheel van rechtsregels dat de verhoudingen regelt tussen werkgevers en
werknemers zowel individueel als collectief.
Het socialezekerheidsrecht = geheel van rechtsregels tot organisatie en uitvoering van de
sociale zekerheid
Sociale zekerheid = geheel van sociale voorzieningen om vervangingsinkomen te voorzien
voor zij die niet meer kunnen of mogen werken of om bij te dragen in bijkomende kosten aan
zij die kosten niet zelf kunnen dragen.
Overzicht arbeidsrecht:
, Algemene bepalingen en soorten AO
Inhoud van de AO
Uitvoering van de AO
Schorsing van de AO
Einde van de AO
Reglementering van de arbeid
Overzicht sociale zekerheid:
(7 “risico’s” 7 takken van sociale zekerheid voor WN) :
Ziekte, invaliditeit, moederschapsrust
Werkloosheid
Gezinsbijslagen
Pensioenen
Arbeidsongevallen
Beroepsziekten
Vakantie
Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen
Verdragen die België sluit met andere landen.
Bilaterale verdragen: België en 1 ander land
Multilateraal verdrag: meer dan 2 landen
Verdragen, vooral de conventies in de schoot van de IAO ( Internationale Arbeidsorganisatie)
• Bv. Conventie C190 in 2019 i.v.m. bestrijding van geweld en pesterijen op het
werk
Raad van Europa: EVRM en Europees Sociaal Handvest
• Bv. Recht op arbeid, recht op geneeskundige bijstand, recht van migrerende
werknemers op sociale bescherming
Europese Unie: hiërarchie
verordeningen: rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
richtlijnen: verplichte omzetting in nationale wetgeving
beslissingen: rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
Aanbevelingen en adviezen: binden de lidstaten niet
Nationale rechtsbronnen
• Artikel 23 van de Grondwet
