Samenvatting - Proefdierkunde (behaald cijfer in eerste zit: 15/20)

Proefdierkunde

1. Proefdieren in farmaceutische industrie

Een proefdier
= een levend, gewerveld dier speciaal gekweekt bij erkende fokker of leverancier voor
proefexperimenten

Een dierproef
= het aanwenden van een proefdier voor experimentele en andere wetenschappelijke doeleinden
waarbij het dier ongerief kan ondervinden
= iedere handeling die leidt tot ontwikkeling van een genetisch gemodificeerde lijn
= behoud van een genetisch gemodificeerde lijn waarvan het fenotype pijnlijk is of leidt tot ongemak

Geen proefdieren:
- Gevangen in het wild, zwerfdieren, verloren, achtergelaten of verwilderde dieren
- Een dier observeren in de natuur
- Een dier doden
- Proeven op dode gewervelde dieren
- Proeven op ongewervelde dieren (uitz.: octopus)

Ongerief
= minimale pijndrempel die men kan geven aan een proefdier
 vergelijkbaar met prik van een naald
- Meer dan pijn alleen  ook stress, alleen zijn, angst, ziek maken door besmetting en geven
van speciale voeding wordt gezien als ongemak !!
- Schaal 1-4:
 P1 beperkt lijden
 P2 matig lijden bv. plaatsen van katheter in muis, ziek maken van dier
 P3 ernstig lijden bv. veroorzaken van beroerte, hartinfarct bij dier, deel van dier
verlammen
 P4 terminaal lijden = volledig onder verdoving brengen vooraleer experiment wordt
uitgevoerd, wordt opgeofferd tijdens narcose  dier lijdt niet
- Onderzoekers zijn verplicht ongerief te beperken: laagste graad P1

Reden van dierproeven:
- Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
= vergaren van kennis over hoe de mens en dier in elkaar zitten
Bv. Welke ziekten veroorzaakt een virus bij de mens?  virus wordt eerst toegediend aan
proefdier
- Toegepast wetenschappelijk onderzoek
= koppelen van toepassing aan een onderzoek
Bv. Werkt een vaccin?  toedienen aan proefdier
- Reglementair en routineproductie
Bv. veiligheidstesten van geneesmiddelen, toxiciteitstesten
- Hoger onderwijs
Bv. uittesten van nieuwe techniek op proefdier door geneeskundestudenten
- Onderhouden van kolonies
Bv. proefdieren die genetisch gemodificeerd zijn en genotype produceren die voor ongemak
zorgen

,Reden van proefdieren in farmaceutische industrie

Algemene toxiciteit

Studies met enkelvoudige dosis
- Bepaling MTD = maximale getolereerde dosis
- Minstens 2 verschillende toedieningswijzen
- Minstens 2 verschillende proefdieren: knaagdier en niet-knaagdier

Studies met meervoudige dosis
- Subchronisch toedienen: 3 tot 7 dagen, 14 dagen, 1 maand, 3 maanden
- Chronisch toedienen: 6 maanden, 9 maanden, 12 maanden

Wat wordt er opgevolgd?
- Acute toxiciteit op KT
- Chronische toxiciteit op LT
- Klinische observaties: gedrag, algemene conditie eet- en drinkgedrag van het dier en
lichaamsgewicht van het dier (10% afname in gewicht = toxisch effect)

Safety pharmacology

= nagaan van negatief effect van geneesmiddelen op organen

Effect op het centraal zenuwstelsel
- Testen van sensorische functies en reflexen (4)
 Visual placing reflex
= het nagaan van de reflexhandeling van een dier
 dier wordt boven kooi gehangen → reflex: kooi vastgrijpen en hoofd strekken
 Eyeblink reflex
= het raken van de oogbol van proefdier zonder oog te beschadigen
 ogen moeten knipperen
 Pinch reflex
= het geven van pijnprikkel aan proefdier bv. knijpen in poot om na te gaan of
proefdier juist in slaap is gedaan
 dier moet terugtrekken
 Hindlimb extension reflex
= het houden van proefdier bij de staart
 achterpoten van proefdier moeten naar buiten spreiden
- Testen van spierkracht
 Meting van grijpkracht
= het houden van rat bij de staart  rat moet raster grijpen met voorpoten  staart
naar achter trekken zodat rat zich steeds beter moet vasthouden
 Wire suspension test
= het spannen van draad waaraan proefdier wordt aangehangen  proefdier wordt
met staart vast gehouden  nagaan hoe lang proefdier dit kan volhouden
- Testen van motorcoördinatie, evenwicht, behendigheid en ataxie
 (Accelerating) rotarod
= toestel met centraal een buis (die sneller en sneller) kan ronddraaien waarop
dwars platen staan
 proefdieren moeten hier zo lang mogelijk blijven op zitten

,  Stationary beam test
= toestel met vaste staaf, aan ene kant wordt proefdier geplaatst, aan andere kant
staat een donkere hol als een trigger om over een dunne staaf te lopen
 men meet de tijd dat proefdier hiervoor nodig heeft
 Treadmill
= loopband voor muizen/ratten met bepaalde snelheid
 indien geen beweging: proefdier belandt op rooster voor loopband waardoor ze
een shock krijgt
 Stapanalyse
= het doppen van poten in inkt/vloeistof waarbij proefdier over papier loopt naar
een donkere hol
- Testen van cognitieve functies (denkproces, geheugen)
 Leerprocessen gebaseerd op positieve versterking: beloning
 Leerprocessen gebaseerd op negatieve versterking: wegnemen negatieve prikkel
 Skinner box
o Stimulus: geluid en/of lichtsignaal
o Positieve versterking bij drukken op knop: voedsel, water
o Negatieve versterking: elektrische shock
 Avoidance learning
o Passive avoidance
= kooi opgedeeld in kamers: één kamer is verlicht, één kamer is donker,
proefdier kan van ene naar andere kamer door opening maar krijgt een
shock als deze naar donkere kamer gaat
o Active avoidance
= kooi opgedeeld in kamers: beide kamers zijn verlicht, proefdier kan van
ene naar andere kamer, op een bepaald moment verschijnt er een
lichtsignaal in één kamer dat er een shock verschijnt zodat proefdier weet
dat deze naar andere kamer moet
 Morris water maze
= groot vat gevuld met troebel water met er boven een camera en vaste
markeringen zodat proefdier zich goed kan oriënteren, net onder wateropp. bevindt
zich een platform
 indien geheugen is aangetast, blijft proefdier elke keer opnieuw willekeurig rond
zwemmen tot deze het platform heeft gevonden
 Barnes maze
= ronde plaat met gaten met een donkere holte onder één gat
 indien geheugen is aangetast, blijft proefdier elke keer opnieuw willekeurig rond
zoeken tot deze de donkere holte heeft gevonden
 Novel object recognition test
= kooi met twee vreemde identieke objecten  na bepaalde tijd wordt een
voorwerp vervangen door een nieuw en gaat men na of het dier meer aandacht
geeft aan het nieuwe object
- Testen van angsten (onderdrukking)
 Elevated plus maze
= deel met open zones en deel met holte waarbij wordt gemeten hoelang proefdier
in open zones blijft
 bij onderdrukking van angsten gaat proefdier zich meer bevinden in de open zone
 Open field test
= dier in box geplaatst → gaat naar randen van de doos (angstig) en beweegt zo
weinig mogelijk, dit wordt gefilmd → na geneesmiddel dat angst onderdrukt → muis
gaat meer naar het centrum en wandelt meer rond