Hoofdstuk 20: Publieke goederen en gemeenschappelijke bronnen
“The best things in life are free. . .”
̶ Gratis goederen vormen een uitdaging voor economische analyse:
̶ De meeste goederen in onze economie worden via markten toegewezen en de
prijs speelt daar scheidsrechter
̶ Hoe worden dan gratis beschikbare goederen toegewezen?
̶ Als een goed geen prijs heeft, dan zal markt het niet produceren in de
maatschappelijk optimale hoeveelheid.
̶ In dergelijke gevallen kan overheidsbeleid de marktfaling verhelpen en de
economische welvaart verhogen
Publieke goederen ontstaan door marktfalen.
Je kan niemand uitsluiten. Bv het licht gaat uit en er zit een moodernaar in de zaal. We gaan
rond met een hoed voor een bijdrage en de moodenaar wordt gepakt. Niet enkel de mensen
in de zaal hebben daar baat bij maar iedereen.
Het is ook niet rivaal, de veiligheid van de ene gaat de veiligheid van de andere niet
verminderen
Je krijgt dan sowisie free riders. Die zorgen ervoor dat de markt dit niet kan financieren
daarom grijpt de overheid in.
4 soorten goederen en diensten
̶ Je kunt de verschillende soorten goederen in de economie indelen in groepen op
basis van twee eigenschappen:
̶ Is het goed exclusief (exclusieve goederen)?
Is het goed rivaal (rivaliserende goederen)?
4 soorten goederen en diensten
̶ Exclusiviteit
̶ Exclusiviteit verwijst naar de eigenschap dat men iemand kan verhinderen het
goed te gebruiken.
̶ Rivaliteit
̶ Rivaliteit verwijst naar de eigenschap dat het gebruik van de ene het gebruik
van de andere vermindert.
, Gemeenschappelijke middelen:
vb. vissen en jagen, je kan niemand uitsluiten maar als jij een tong vangt heeft een ander er
minder dus deze sterven uit
Clubgoed
Vb. Facebook, ze kunnen mensen ervan gooien en als jij op facebook zit kan een ander dit
ook nog gewoon
Paul Samuelson (1915 – 2009)
Maakt in 1950 voor het
eerst het onderscheid
tussen private goederen
en publieke goederen
Samuelsonvoorwaarde: een publiek goed wordt optimaal voorzien als de som van de
bereidheid tot betalen gelijk is aan de marginale kost van de voorziening
Stel marginale kost groter dan bereidheid dan moet je minder produceren en omgekeerd
Bereidheid tot betalen is moeilijk in te schatten, daarom doet de overheid een kosten-baat
analyse
James Buchanan (1919 – 2013)
Definieert in 1965 voor
het eerst het concept
clubgoederen
Vb. De europese unie
Elinor Ostrom (1933 - 2012)
Voegt daar meer recent
tolgoederen en
gemeenschappelijke bronnen
(common pool resources)
aan toe
“The best things in life are free. . .”
̶ Gratis goederen vormen een uitdaging voor economische analyse:
̶ De meeste goederen in onze economie worden via markten toegewezen en de
prijs speelt daar scheidsrechter
̶ Hoe worden dan gratis beschikbare goederen toegewezen?
̶ Als een goed geen prijs heeft, dan zal markt het niet produceren in de
maatschappelijk optimale hoeveelheid.
̶ In dergelijke gevallen kan overheidsbeleid de marktfaling verhelpen en de
economische welvaart verhogen
Publieke goederen ontstaan door marktfalen.
Je kan niemand uitsluiten. Bv het licht gaat uit en er zit een moodernaar in de zaal. We gaan
rond met een hoed voor een bijdrage en de moodenaar wordt gepakt. Niet enkel de mensen
in de zaal hebben daar baat bij maar iedereen.
Het is ook niet rivaal, de veiligheid van de ene gaat de veiligheid van de andere niet
verminderen
Je krijgt dan sowisie free riders. Die zorgen ervoor dat de markt dit niet kan financieren
daarom grijpt de overheid in.
4 soorten goederen en diensten
̶ Je kunt de verschillende soorten goederen in de economie indelen in groepen op
basis van twee eigenschappen:
̶ Is het goed exclusief (exclusieve goederen)?
Is het goed rivaal (rivaliserende goederen)?
4 soorten goederen en diensten
̶ Exclusiviteit
̶ Exclusiviteit verwijst naar de eigenschap dat men iemand kan verhinderen het
goed te gebruiken.
̶ Rivaliteit
̶ Rivaliteit verwijst naar de eigenschap dat het gebruik van de ene het gebruik
van de andere vermindert.
, Gemeenschappelijke middelen:
vb. vissen en jagen, je kan niemand uitsluiten maar als jij een tong vangt heeft een ander er
minder dus deze sterven uit
Clubgoed
Vb. Facebook, ze kunnen mensen ervan gooien en als jij op facebook zit kan een ander dit
ook nog gewoon
Paul Samuelson (1915 – 2009)
Maakt in 1950 voor het
eerst het onderscheid
tussen private goederen
en publieke goederen
Samuelsonvoorwaarde: een publiek goed wordt optimaal voorzien als de som van de
bereidheid tot betalen gelijk is aan de marginale kost van de voorziening
Stel marginale kost groter dan bereidheid dan moet je minder produceren en omgekeerd
Bereidheid tot betalen is moeilijk in te schatten, daarom doet de overheid een kosten-baat
analyse
James Buchanan (1919 – 2013)
Definieert in 1965 voor
het eerst het concept
clubgoederen
Vb. De europese unie
Elinor Ostrom (1933 - 2012)
Voegt daar meer recent
tolgoederen en
gemeenschappelijke bronnen
(common pool resources)
aan toe
