Samenvatting - Geestelijke gezondheidszorg

Suïcidepreventie
1. Suïcidaliteit – Suïcide
Om hoge cijfers terug te dringen: Vlaams Actieplan Suïcidepreventie (VAS).

Prevalentie
Ongeveer 3 personen per dag overlijden door suïcide in Vlaanderen.
Ongeveer 28 suïcidepogingen per dag.
Hoogste cijfer bij mannen tussen 20-59 jaar. Hoogste risico: hoogbejaarde mannen +80.
Definities
Suïcide: een daad met dodelijke afloop die de overledene in de wetenschap of de
verwachting van een potentiële dodelijke afloop heeft geïnitieerd en uitgevoerd met als doel
gewenste veranderingen te bewerkstellingen.
- Zelfdoding, suïcide en zelfmoord (zelfmoord minder neutrale term)

Suïcidepoging: het niet-habitueel gedrag zonder dodelijke afloop dat de persoon initieert en
uitvoert met de verwachting of het risico om te overlijden of lichamelijke schade te
veroorzaken en met als doel gewenste veranderingen te bewerkstellingen. Het is geen
habitueel gedrag en verschilt dus van automutilatie.
- Verschil poging en suïcide: uitkomst van gedrag = fataal of niet fataal;

Suïcidaal gedrag of suïcidaliteit: het geheel van gedachten, voorbereidende handelingen en
suïcidepogingen. Gedrag verwijst zowel naar handelingen als gedachten.
 Suïcidegedachten: actief denken aan of overwegen van suïcide, als gedrag om ervaren
problemen te verminderen of op te lossen.
 Suïcidevoorbereiding: stellen van concrete handelingen ter realisatie van een
zelfmoordgedachte.
Suïcidaal proces
= om te begrijpen hoe iemand tot suïcide komt  inzicht krijgen in het suïcidaal proces.
i. Begint met vage suïcidegedachten
= bv. hoe zou het zijn als ik dood was
ii. Gedachten omgezet in een suïcidewens
= bv. ik wil er niet meer zijn, ik wil dood
iii. Suïcidedreiging of suïcideplan: plannen en gedachten worden concreter en kans
neemt toe
= bv. ik ga suïcide plegen door vanavond pillen te nemen
 eerste fasen = suïcidale ideatie: het zijn gedachten en plannen die zich in hoofd van
suïcidale persoon afspelen. Er zijn nog geen duidelijk zichtbare suïcidepogingen  signalen
heel moeilijk waar te nemen door omgeving.

iv. Suïcide(poging): gedragingen zijn zichtbaar en makkelijk waar te nemen door
omgeving.
Suïcidepoging gebeurt zelfden impulsief  vaak hele periode aan vooraf gegaan  proces
beginnend met een eerste gedachte, dan concrete plannen, dan uitvoeren van
suïcide(poging).

, = schematische weergave van suïcidaal proces.
Zichtbaar voor omgeving:
suïcidale communicatie en
gedrag  persoon geeft uiting
aan gedachten en plannen of
onderneemt een poging.

Niet zichtbaar voor omgeving:
Suïcidale gedachten of plannen.

Pieken en dalen = suïcidaal
proces verloopt niet lineair en intensiteit van zelfmoordgedachten kan sterk fluctueren.
Bv. vlak na poging: vals gevoel van veiligheid want er is daling van suïcidale intentie.

 suïcidaal proces is omkeerbaar en suïcidepreventie is mogelijk en zinvol.

Sterke vernauwing:
Vernauwing in denken en ervaren zorgt ervoor dat:
- Vooral nog negatieve emoties ervaren worden (wanhoop, verdriet, machteloosheid,
…) + ze staan minder open voor positieve gevoelens en ervaringen
- Men gaat zich meer terugtrekken uit sociale leven en isoleren
- Men gaat vnl nog hun problemen zien en het gevoel hebben dat ze vastzitten en niet
in staat zijn hun problemen op te lossen. Ze zien geen andere uitweg meer dan
suïcide.

Motieven:
Belangrijk is dat meeste suïcidale personen niet echt dood willen  ze zien suïcide als
oplossing voor hun problemen die zij als ondraaglijk, onoplosbaar en onomkeerbaar zien.
Het is eerder middel om situatie te veranderen en niet echt een doel.

Meeste suïcidale personen twijfelen tot op het einde vaak tussen dood willen en blijven
leven.
Verklarend model suïcidaal gedrag
Bio-psycho-sociaal model:
Suïcidaliteit is een multifactorieel en complex probleem waarbij meer dan één oorzaak een
rol speelt.
Het ontstaat vanuit een wisselwerking tussen verschillende beïnvloedbare factoren.
Relatie tussen factoren kan beschreven worden in verklarend model:
Het model: combinatie van voorbeschikkende kwetsbaarheid en uitlokkende factoren.

Suïcidaal gedrag: resultaat van onderliggende, permanent aanwezige factoren
(voorbeschikkende factoren) die gelijktijdig voorkomen met toestandsgebonden, tijdelijke
risicofactoren (uitlokkende factoren), in afwezigheid van beschermende factoren.