Samenvatting op weg naar meesterschap D

Samenvatting OWNMD
1. Leren
1.1. Wat is leren?
 Leren =
o Gebeurt in verschillende contexten (plaats)
o Heeft een verschillende aard
o Heeft te maken met verschillende inhouden
o Gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling = levenslang leren
 Kenmerken van leren
o Mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief stabiele
gedragsverandering tot stand komt

1.1.1.Vormen van leren
 Twee soorten leren: schoolse & buitenschoolse
o Verschillen
 Plaats waar het geleerd wordt
 Aard van leren & inhoud leerproces
o Gelijkenissen
 DEF: Mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief
stabiele gedragsverandering tot stand komt
 Schoolse leren
o Doelgericht & gestructureerd
o Georganiseerd door anderen om vooropgestelde leerdoelen bereiken
o Vnl lkr sturing leerproces & leeractiviteiten lln bepaalt
o Leren leidt tot certificaat/ diploma
o Formeel & intentioneel van aard
o Inhoud: abstracte weergave werkelijkheid buiten klaslokaal
 Soms te algemeen & abstract  waardoor losgekoppeld van context
 Zinvolheid & betekenisvolheid in vraag gesteld
 Negatieve gevolgen leermotivatie & inzet lln
 Leerinhoud zinvol als lln verband kunnen leggen met eigen leven &
kennis => dus lessen aansluiten bij leef- & bewegingswereld lln
 Buitenschools:
o Informeel & incidenteel van aard
o Leren kan altijd & overal + spontaan
 Strikte opdeling klopt NIET altijd
o Bv. werkplek leren
 Leren vindt plaats in authentieke beroepscontext
 Intentioneel (gericht) & informeel (buiten klasmuren)

1.1.2.Leertheorieën
Behavioristische visie
 Idee: omgeving bepaalt wat iemand doet & leert
 J.B. Watson grondlegger
 Onderzoeken van zintuigelijke, direct & objectief waarneembaar gedrag mens & dier centraal

1

, Black-box-benadering
o Relatie tss prikkel (stimulus) & waarneembaar gedrag (respons) bestuderen




 Geen rekening houden mentale processen
o Enkel focus resultaat (waarneembare gedrag)
 Leerprincipes
o Klassieke conditionering
o Operante conditionering
o Leren door imiteren/ modelleren/ sociaal leren

Cognitivistische visie
 Begin jaren 60: stimulus-responsmodel door leer- & onderwijspsychologen verlaten
o Nieuwe ontwikkelingen  cognitieve revolutie
o Door onderzoek meer inzicht processen in hoofd (geheugen, oplossen problemen)
o Behavioristisch model voldoet niet leer- & geheugenprocessen verklaren
 Interesse in black box
o Hier lerende informatie verwerkt
 Er ontstaat: informatietheoretische benadering waarbij leren het verwerken & opslaan van
informatie is  voorstellen adhv computermodel



o Lerende geeft betekenis aan informatie
o Informatie verwerkend systeem
 Input geeft aanleiding tot informatieverwerkingsproces & output
 Aandacht voor manier waarop men
 Info uit omgeving selecteert & opneemt  betekenis aan geven
(input)
 Info codeert, actief bewerkt & persoonlijke betekenis aan geven 
daarna opslaan als nieuwe kennis in langetermijngeheugen
(verwerking)
 Obv info bepaalde beslissingen/betekenisvolle handelingen neemt
(output)
 Vertegenwoordiger J. Bruner
o Mens NIET passief wezen prikkels opvangt & reageert
o Mens = wezen voortdurend, altijd & overal, zelfstandig en actief info zoekt, creatief
verwerkt => richting geven aan zijn gedrag
o Elk mens kennisstructuur & representatiesysteem met schema’s (feitelijke kennis) &
scripts (procedurele kennis)
 Schema’s: mappen waarin kennis hiërarchisch (abstract  concreet)
gestructureerd & opgeslagen wordt (= opslagfunctie)
 + functie bij ophalen & terugvinden kennis
o Mensen selecteren, vervormen & corrigeren info & ervaringen die binnenkomen
 Bewerken & verwerken alles tot persoonlijke & bruikbare kennis
 Zo eigen subjectieve werkelijkheid creëren

2

, o Mens als betekenisgever centraal
 Vertegenwoordiger D. Ausubel
o Ontstaan nieuwe kennisstructuur wanneer lerende nieuwe kennis integreert &
koppelt aan aanwezige ankerbegrippen
 Leerprincipe: inzichtelijk leren

Constructivistische visie
 Bouwt voort op cognivistische visie op leren
 Leren: actief & sociaal proces waarbij nieuwe kennis gekoppeld wordt aan voorkennis
 Kennis van elk individu = subjectieve kennis
o Geven elk onze eigen invulling (subjectieve betekenis) aan bepaald gegeven
 Lerende centraal + bouwt zelf kennis op
 Onderwijs vroeger
o Leraar actieve overdrager van kennis
o Lerende passieve rol
o Lerende weinig gemotiveerd + kennis te weinig toegepast op andere situaties
o Behavioristische leerkracht
 Hedendaagse onderwijs
o Nadruk constructivistische visie op leren
o Lerende verwerkt info op actieve wijze tot persoonlijke kennis
o Leren gebeurt in interactie andere lerenden (bv. peer tutoring, coöperatief leren)
o Leraar gidst & begeleidt leerprocessen
o Constructivistische leraar
 Gevarieerde & uitdagende leeromgeving voorziet
 Lerende bouwt al onderzoekend & samen anderen kennis op
 Leren constructief & opbouwend proces
o Waarbij info omvormen tot kennis via subjectieve betekenisverlening
 Rijpingsfase kind bepaalt kwaliteit kennis (volgens Piaget)
o Reconstructieproces: misconstructies moeten worden weggenomen
 Leerproces is cumulatief
o = wordt gebouwd op fundamenten van reeds verworven opgeslagen kennis in
langetermijngeheugen (voorkennis)
o Daarom didactisch belangrijk voorkennis leerlingen achterhalen
 Zelfregulering
o Lerende in staat eigen leerproces in handen te nemen, bewaken, bijsturen, …
 Lerende hebben doel nodig om naartoe te werken
o Geeft richting aan leerproces
 Samenvattend: leren is een
o Actief, constructief/opbouwen, cumulatief, zelfregulerend, doelgericht, gesitueerd,
coöperatief en individueel verschillend proces van kennisverwerving betekenisgeving
en vaardigheidsontwikkeling

Connectivistische visie
 Technologische vooruitgang  impact hoe als mensne functioneren & leren
 Gevolg: belangrijker als lerende om toegang te hebebn tot kennis dan kennis te bezitten
o Informeel leren
o Leren als een continu proces: verbinding tussen werken en leren
 Leren buiten de mens mee rekening gehouden

3

,  Technologie & verbinding zijn leeractiviteiten
o Leidt tot veranderingen met betrekking waarmee (digitale tools), hoe (geen interne
& individuele activiteit) en waar (overal & altijd) we leren

1.1.3.Kenmerken van leren
 = veelheid van processen met gem. kenmerken
o Mentale/ interne processen die niet direct waarneembaar zijn
o Leeractiviteiten
 = activiteit van de lerende zelf
 NIET elke gedragsverandering igv leeractiviteit (bv. puberaal gedrag)
o Altijd leerinhoud (feiten, begrippen, vaardigheden, …)
 Binnen cognitief domein onderscheidt Bloom 4 soorten inhoudelijke kennis
 Feitelijke: basiselementen moet kennen probleem op te lossen
 Conceptuele: relaties tss basiselementen nodig samenhang &
verbanden binnen grotere structuur te zien
 Procedurele: hoe je iets doet, manier onderzoeken, technieken, …
 Metacognitieve: kennis over kennis/ leren, zelfkennis, …
o Binnen een bepaalde context, leeromgeving of situatie
o Resultaat: stabiele/ duurzame gedragsveranderingen of gedragsmogelijkheden
 Wie kan spreken (verandering) kan communiceren (mogelijkheid)
o Leren & onderwijzen (aanwakkeren & begeleiden leren) zijn verbonden
 Leren is een mentaal proces waarbij agv leeractiviteiten een relatief stabiele
gedragsverandering tot stand komt
o Zaken die NIET als leren worden beschouwd
 Tijdelijke/ toevallige gedragsveranderingen veroorzaakt alcohol, drugs,
vermoeidheid
 Want als oorzaak verwijderd wordt  verdwijnt gedrag vaak
 Veranderingen van korte duur
 Rijping
 Sprake van leren wanneer waarneembaar gedrag van lerende
wijzigde oiv externe factoren
 Rijping  interne factoren
 WEL wisselwerking tss rijping & leren (bv. wolfskinderen: rijp genoeg
om te wandelen, maar nooit geleerd)

1.1.4.Hoe komt leren tot stand (leerprincipes)
Klassieke conditionering
 = leren om één gebeurtenis met andere te associëren
 Werkt enkel op reflexen
 Pavlov: onderzoek naar kwijlREFLEX hond
o Ongeconditioneerde stimulus (voedsel)  (automatisch) ongeconditioneerde
respons (kwijlen)
o Isoleerde de hond in een gesloten kamer  geen andere stimuli aanwezig
o Voordat het voedsel in het bakje werd gesmeten  neutrale stimulus (belsignaal)
o Ontdekte dat bij het horen van het belsignaal, voor voederen, hond al speeksel
produceerde
 Geconditioneerde stimulus  geconditioneerde respons
o Hond associeert belsignaal met voedsel

4