DE GRIEKEN
H2: ECHO’S VAN WAT VOORAF GING
Schip van Uluburun
➢ Laadvermogen van 20 ton
o 10 ton koper uit cyprus
o 10 ton tin uit Centaal-Azië
o Verschillende voorwerpen
▪ Olifantenslagtand
▪ Gouden scarabee
▪ Struisvogel eieren
➢ Van over een grote regio
o Levant
o Egypte
o Cyprus
o Myken
➢ Route
o Via kustplaatsen, havens en stopplaatsen in onder andere: Afrika, Azië en Europa
2.1 DE ONTVOERING VAN EUROPA
De mythe van Europa: Hoe een uit Fenicië afkomstige prinses met de naam Europa door de stier
vermomde Griekse oppergod Zeus wordt meegenomen naar Kreta.
Europa was de dochter van koning Agenor. Op een dag was ze met haar vriendinnen aan het spelen
aan de kust toen ze een mooie witte stier zag. Die stier was toen eigenlijk de oppergod Zeus. Het
trok haar aandacht door zijn vriendelijke uitstraling.
Europa werd nieuwsgierig en naderede de stier. Ze raakte betoverend door zijn schoonheid en
streelde de vacht. De stier hurkte.
Ze klom op zijn rug en vervolgend begon de stier over het land te rennen.
De stier leidde Europa naar de zee en dook het water in.
Ze bereikten uiteindelijk het eiland Kreta, hij liet zijn ware identiteit zien en liet haar zijn goddelijke
krachten zien en ze gaf haar over aan zijn liefkozingen.
Ze kregen uiteindelijk 3 zonen: Minos, Rhadamanthys en Sarpedon. Minos werd later koning van
Kreta.
→ Tegenwoordig wordt deze mythe in de maatschappelijke context vergeleken met de #metoo.
→ Verhaal toont vooral het geografisch belang aan tussen de Levant en de Egeïsche wereld en ook tussen
het Oude Nabije Oosten en de klassieke oudheid en het chronologisch verband.
o Aanwezigheid vage herinneringen
o Nood aan verklaringen
o Mythologische verhalen
o Idem is het verhaal van de minotaurus
1
,Mythe minotaurus
• Vleesetend monster
• Opgesloten in labyrint van koning Minos
• Eet telkens 7 jongen en 7 meisjes
• Theseus werd erkend door zijn dapperheid en slimheid.
• Stelde zich op als offer
• Met hulp van Ariadne verslaan ze de minotaurus
Verblind door naïef geloof in deze verhalen had Arthur Evans in 1900 de monumentale resten in
Knossos blootgelegd.
Ter plekke bouwde hij op de grondvesten uit het verleden de muren. Hij wou dus een constructie van
het verleden en geen reconstructie.
Historiciteit: mate waarin iets/iemand echt heeft bestaan nu met veel voorzichtigheid mee omgaan.
Bv: De vulkaanuitbarsting in Thera: verzwakking Kreta en zo de Mykeense overheersing.
→ Mythologische verhalen zorgen voor historische beeldvorming en verklaren dingen zoals migratie,
contacten.
o Ligging Kreta van nature cruciaal maar moest dus worden verklaard.
2.2 DE OORLOG OM TROJE
=> De oorlog van Troje is nog bekender en dat voornamelijk doorwille van de Ilias en de Odyssee.
➢ Odyssee: 10 jaar durende en de terugkeer van de Griek Odysseus
➢ Ilias: laatste 50 dagen uit de 10 jaar durende oorlog
Grote verhaallijn Odyssee
• Episch verhaal uit de Griekse oudheid dat wordt toegeschreven aan de dichter Homerus.
• Het verteld de avonturen van de Griekse held Odysseus.
• Het begint wanneer Odysseus en zijn mannen proberen terug te keren naar Ithaka, maar ze worden
gedwongen om vele beproevingen te doorstaan. Odysseus wordt gevangen genomen door nymph.
• Onderweg krijgt hij de hulp van verschillende goden. Hij ontmoet verschillende mensen, uiteindelijk
bereikt hij na jaren Ithaka waar hij zijn vrouw Penelope terugvindt.
• Het verhaal is niet alleen maar een avonturenverhaal maar vertelt ook over de menselijke conditie,
trouw, moed en het verlagen naar huis.
Grote verhaallijn Ilias
• Éen van de oudste literaire werken en vertelt het verhaal van de Trojaanse oorlog.
• Het begint met een twist tussen Achilles en koning Agamemmnon, die leidt tot Achilles weigering
om deel te nemen aan de oorlog.
• Het verhaal is doordrenkt van Heroïsche gevechten, tragische gebeurtenissen en de tussenkomst
van de Goden.
• Belangrijk personages zijn onder andere de vriend van Achillens, Patroclus. Het Epos behandelt
thema’s als eer, glorie, wreedheden van oorlog en de rol van het noodlot.
2
, Weinig geschreven over het oordeel van Paris
➢ Het verwijst naar de gebeurtenis uit de Griekse mythologie. Waarbij de Paris en een prins van Troje
werd gevraagd om een oordeel te vellen over welke van de 3 godinnen; Hera, Athena en Aphrodite
de mooiste was. Dit wordt vaak gezien als het startpunt van de Trojaanse oorlog.
➢ De godinnen werden uitgenodigd op een feestelijke gelegenheid en er ontstond een twist over wie
de mooiste was. Ze keerden zich tot Paris en uiteindelijk koos hij Aphrodite omdat zij hem een
belofte deed dat hij de mooiste vrouw op aarde zou krijgen, namelijk Helena.
➢ Helena was echter al getrouwd met koning Menelaus van Sparta, en haar ontvoering door Paris
leidde tot de Trojaanse oorlog. De Grieken en de Trojanen stonden dus tegenover elkaar.
➢ Het oordeel van Paris wordt vaak gezien waarop de ijdelheid en de macht van de goden en
menselijke zwakheden samenkomen.
→ Er zijn veel epen over de Trojaanse oorlog, vooral lange orale tradities.
→ Inhoud en vorm bevatten gelijkenissen en overeenkomsten.
o Gilgamesj en Odysseus: allabei op een dolende avonturentocht.
o Gilgamesj en Achilles: beide verdrietig om het verlies van hun vriend. (Enkidu en Patroclus)
→ Conclusie: verstelstof in de orale tradities veranderde van vorm en inhoud geleidelijk aan maar geven
ook aan dat dit gebeurde in een geconnecteerde ruimtelijke context.
Epen werden opgevoerd door rapsoden: maakten gebruik van geheugensteuntjes
o Barden
o Epitheton
Veel twijfel over het bestaan van ‘Homerus’ men denkt dat het een synoniem is voor een rapsode.
Homerische kwestie: De benaming voor de vragen omtrent de herkomst van de Ilias en de Odyssee, met
name wat betreft het auteurshap van Homerus.
→ De verhalen van Ilias en Odyssee zijn goed bewaard.
o Er is een grote afwezigheid in de materiële cultuur
▪ Algemene vertrouwdheid met de verhaalstof.
o Overlevering van de tekst van de Ilias in het Grieks.
▪ Fragmenten
• Handschriftelijk op papyrus
• Egypte
• Tot de 7de eeuw
• Schoolcontext
• Onvolledig
▪ Volledige versie
• Handschriftelijk, op papyrus
• In Alexandrië
• Vanaf de 3de eeuw v.C.
• Geleerden
• Tekst en randopmerkingen
• Nauwgezet
3
H2: ECHO’S VAN WAT VOORAF GING
Schip van Uluburun
➢ Laadvermogen van 20 ton
o 10 ton koper uit cyprus
o 10 ton tin uit Centaal-Azië
o Verschillende voorwerpen
▪ Olifantenslagtand
▪ Gouden scarabee
▪ Struisvogel eieren
➢ Van over een grote regio
o Levant
o Egypte
o Cyprus
o Myken
➢ Route
o Via kustplaatsen, havens en stopplaatsen in onder andere: Afrika, Azië en Europa
2.1 DE ONTVOERING VAN EUROPA
De mythe van Europa: Hoe een uit Fenicië afkomstige prinses met de naam Europa door de stier
vermomde Griekse oppergod Zeus wordt meegenomen naar Kreta.
Europa was de dochter van koning Agenor. Op een dag was ze met haar vriendinnen aan het spelen
aan de kust toen ze een mooie witte stier zag. Die stier was toen eigenlijk de oppergod Zeus. Het
trok haar aandacht door zijn vriendelijke uitstraling.
Europa werd nieuwsgierig en naderede de stier. Ze raakte betoverend door zijn schoonheid en
streelde de vacht. De stier hurkte.
Ze klom op zijn rug en vervolgend begon de stier over het land te rennen.
De stier leidde Europa naar de zee en dook het water in.
Ze bereikten uiteindelijk het eiland Kreta, hij liet zijn ware identiteit zien en liet haar zijn goddelijke
krachten zien en ze gaf haar over aan zijn liefkozingen.
Ze kregen uiteindelijk 3 zonen: Minos, Rhadamanthys en Sarpedon. Minos werd later koning van
Kreta.
→ Tegenwoordig wordt deze mythe in de maatschappelijke context vergeleken met de #metoo.
→ Verhaal toont vooral het geografisch belang aan tussen de Levant en de Egeïsche wereld en ook tussen
het Oude Nabije Oosten en de klassieke oudheid en het chronologisch verband.
o Aanwezigheid vage herinneringen
o Nood aan verklaringen
o Mythologische verhalen
o Idem is het verhaal van de minotaurus
1
,Mythe minotaurus
• Vleesetend monster
• Opgesloten in labyrint van koning Minos
• Eet telkens 7 jongen en 7 meisjes
• Theseus werd erkend door zijn dapperheid en slimheid.
• Stelde zich op als offer
• Met hulp van Ariadne verslaan ze de minotaurus
Verblind door naïef geloof in deze verhalen had Arthur Evans in 1900 de monumentale resten in
Knossos blootgelegd.
Ter plekke bouwde hij op de grondvesten uit het verleden de muren. Hij wou dus een constructie van
het verleden en geen reconstructie.
Historiciteit: mate waarin iets/iemand echt heeft bestaan nu met veel voorzichtigheid mee omgaan.
Bv: De vulkaanuitbarsting in Thera: verzwakking Kreta en zo de Mykeense overheersing.
→ Mythologische verhalen zorgen voor historische beeldvorming en verklaren dingen zoals migratie,
contacten.
o Ligging Kreta van nature cruciaal maar moest dus worden verklaard.
2.2 DE OORLOG OM TROJE
=> De oorlog van Troje is nog bekender en dat voornamelijk doorwille van de Ilias en de Odyssee.
➢ Odyssee: 10 jaar durende en de terugkeer van de Griek Odysseus
➢ Ilias: laatste 50 dagen uit de 10 jaar durende oorlog
Grote verhaallijn Odyssee
• Episch verhaal uit de Griekse oudheid dat wordt toegeschreven aan de dichter Homerus.
• Het verteld de avonturen van de Griekse held Odysseus.
• Het begint wanneer Odysseus en zijn mannen proberen terug te keren naar Ithaka, maar ze worden
gedwongen om vele beproevingen te doorstaan. Odysseus wordt gevangen genomen door nymph.
• Onderweg krijgt hij de hulp van verschillende goden. Hij ontmoet verschillende mensen, uiteindelijk
bereikt hij na jaren Ithaka waar hij zijn vrouw Penelope terugvindt.
• Het verhaal is niet alleen maar een avonturenverhaal maar vertelt ook over de menselijke conditie,
trouw, moed en het verlagen naar huis.
Grote verhaallijn Ilias
• Éen van de oudste literaire werken en vertelt het verhaal van de Trojaanse oorlog.
• Het begint met een twist tussen Achilles en koning Agamemmnon, die leidt tot Achilles weigering
om deel te nemen aan de oorlog.
• Het verhaal is doordrenkt van Heroïsche gevechten, tragische gebeurtenissen en de tussenkomst
van de Goden.
• Belangrijk personages zijn onder andere de vriend van Achillens, Patroclus. Het Epos behandelt
thema’s als eer, glorie, wreedheden van oorlog en de rol van het noodlot.
2
, Weinig geschreven over het oordeel van Paris
➢ Het verwijst naar de gebeurtenis uit de Griekse mythologie. Waarbij de Paris en een prins van Troje
werd gevraagd om een oordeel te vellen over welke van de 3 godinnen; Hera, Athena en Aphrodite
de mooiste was. Dit wordt vaak gezien als het startpunt van de Trojaanse oorlog.
➢ De godinnen werden uitgenodigd op een feestelijke gelegenheid en er ontstond een twist over wie
de mooiste was. Ze keerden zich tot Paris en uiteindelijk koos hij Aphrodite omdat zij hem een
belofte deed dat hij de mooiste vrouw op aarde zou krijgen, namelijk Helena.
➢ Helena was echter al getrouwd met koning Menelaus van Sparta, en haar ontvoering door Paris
leidde tot de Trojaanse oorlog. De Grieken en de Trojanen stonden dus tegenover elkaar.
➢ Het oordeel van Paris wordt vaak gezien waarop de ijdelheid en de macht van de goden en
menselijke zwakheden samenkomen.
→ Er zijn veel epen over de Trojaanse oorlog, vooral lange orale tradities.
→ Inhoud en vorm bevatten gelijkenissen en overeenkomsten.
o Gilgamesj en Odysseus: allabei op een dolende avonturentocht.
o Gilgamesj en Achilles: beide verdrietig om het verlies van hun vriend. (Enkidu en Patroclus)
→ Conclusie: verstelstof in de orale tradities veranderde van vorm en inhoud geleidelijk aan maar geven
ook aan dat dit gebeurde in een geconnecteerde ruimtelijke context.
Epen werden opgevoerd door rapsoden: maakten gebruik van geheugensteuntjes
o Barden
o Epitheton
Veel twijfel over het bestaan van ‘Homerus’ men denkt dat het een synoniem is voor een rapsode.
Homerische kwestie: De benaming voor de vragen omtrent de herkomst van de Ilias en de Odyssee, met
name wat betreft het auteurshap van Homerus.
→ De verhalen van Ilias en Odyssee zijn goed bewaard.
o Er is een grote afwezigheid in de materiële cultuur
▪ Algemene vertrouwdheid met de verhaalstof.
o Overlevering van de tekst van de Ilias in het Grieks.
▪ Fragmenten
• Handschriftelijk op papyrus
• Egypte
• Tot de 7de eeuw
• Schoolcontext
• Onvolledig
▪ Volledige versie
• Handschriftelijk, op papyrus
• In Alexandrië
• Vanaf de 3de eeuw v.C.
• Geleerden
• Tekst en randopmerkingen
• Nauwgezet
3
