Grip op de groep
R. van Engelen
Hoofdstuk 1 De groep
Iedereen hoort bij diverse groepen: vriendengroepen, familie, sportclub, team, kerk, etc. Er is sprake
van een groep als er een gezamenlijk belang of gezamenlijke taak is die om samenwerking vraagt. Dit
kan ook al het geval zijn bij een tweetal.
Elke groep vertoont een aantal kenmerken. Deze zijn als volgt:
Relaties Rollen Groepsnormen
De leden van de groep krijgen Welke rollen er ontstaan in Dit zijn de regels die de groep
en onderhouden relaties met een groep, hangt af van het zelf opstelt en waarmee de
elkaar. De kans groot dat ze feit of het een negatieve of groep gaat functioneren. Deze
daarbij de leden van hun eigen een positieve groep is zijn erg belangrijk en zorgen
groep positiever beoordelen geworden (zie hoofdstuk 2 & voor de sfeer in de groep.
dan degene die niet bij hen in 3).
de groep zit.
Je hebt meerdere soorten groepen:
- Formele groepen
Deze worden ingesteld door een organisatie of personen met bepaalde functies (de juf).
- Informele groepen
Deze groepen ontstaan uit allerlei sociale contacten.
- Subgroepen
Groepjes die zich vormen binnen een formele of informele groep.
Ieder mens heeft bepaalde behoeften waarin hij of zij wil
voorzien. Maslow (1954) onderscheidt hierin 5 behoeften:
1. Lichamelijke behoeften
2. Veiligheid en zekerheid
3. Behoefte aan sociaal contact
4. Erkenning en waardering
5. Zelfrealisatie
In de bovenste laag kom je uit bij het ontwikkelen van je talenten.
Groepen vervullen een belangrijke rol bij het voorzien in de behoeften uit de piramide. Deze indeling
is als volgt:
Laag Behoefte Groep Uitleg
1 Lichamelijke behoeften Gezin Eten, drinken en onderdak
2 Veiligheid en zekerheid Leeftijdsgenoten Als groep sta je sterk; vaste normen
3 Behoefte aan sociaal contact Leeftijdsgenoten Je hoort bij de groep
4 Erkenning en waardering Leeftijdsgenoten Je bent onderdeel van de groep
, Ook is er een sterke link tussen het omgaan met groepen en adaptief onderwijs. Wie adaptief
onderwijs wil vormgeven, zal rekening moeten houden met de groep en de processen binnen die
groep. De leerling staat hierbij centraal. Om te komen tot leren zal eerst in een drietal
basisbehoeften voorzien moeten worden:
- Relatie
Het gevoel dat anderen je waarderen en met je willen omgaan.
- Competentie
Als een leerling zich competent voelt, heeft hij geloof en plezier in eigen kunnen.
- Autonomie
Een autonome leerling kan iets zonder hulp van anderen.
Als een kind in deze 3 voorwaarden voldoet, ontstaat een positief zelfbeeld bij het kind. De groep
vervult hierin een belangrijke rol. Wil een kind of jongeren zich competent voelen, dan heeft dit ook
met de groep te maken, niet alleen met de manier waarop de lesstof aangeboden wordt.
Als een groep positieve waarden en normen heeft, kan de groep voorzien in de behoeften van het
individu. Positieve relaties krijgen ruim baan. Tot slot is het van belang om zelfstandigheid te
bereiken bij kinderen. Om dit te kunnen doen, wordt leerlingen voldoende ruimte geboden zelf
beslissingen te nemen en zelf iets te doen zonder hulp van een volwassene.
Op het moment dat er aan de drie basisbehoeften van de leerling tegemoet wordt gekomen in de
positieve groep, is de basis gelegd voor effectief opbrengstgericht werken.
Hoofdstuk 2 De positieve groep
Typerend voor een groep is onder meer het ontstaan van groepsnormen. Iedere groep heeft ze. Het
zijn ongeschreven groepsregels (sociale gedragscodes) waarin is vastgelegd hoe te reageren in
bepaalde situaties, welke positie iemand inneemt, enz.
Er is sprake van een positieve groep als er groepsvormen zijn die onze maatschappij als positief
ervaart. Hierbij moet je denken aan normen en waarden als respect voor elkaar, samenwerken,
omgaan met verschillen, etc. Een positieve groep heeft de volgende kenmerken:
In een positieve groep zijn meerdere rollen. Dit zijn er in totaal 7:
Gezagsdrager Hij/zij vormt en bewaakt het groepsdoel.
Sociaal werker Hij bewaakt de sfeer en het welzijn van de groep.
Organisator Deze persoon houdt alles bij en weet alles te regelen.
Verkenner Deze personen nemen vaak initieven op het moment dat duidelijk is wat de bedoeling is.
Volger Deze groepsleden doen wat van hen gevraagd wordt.
Appellant Een appellant appelleert aan de gevoelens van zorgzaamheid en mededogen.
Joker Deze persoon zorgt voor relativering. Meestal laat hij/zij de groep lachen.
R. van Engelen
Hoofdstuk 1 De groep
Iedereen hoort bij diverse groepen: vriendengroepen, familie, sportclub, team, kerk, etc. Er is sprake
van een groep als er een gezamenlijk belang of gezamenlijke taak is die om samenwerking vraagt. Dit
kan ook al het geval zijn bij een tweetal.
Elke groep vertoont een aantal kenmerken. Deze zijn als volgt:
Relaties Rollen Groepsnormen
De leden van de groep krijgen Welke rollen er ontstaan in Dit zijn de regels die de groep
en onderhouden relaties met een groep, hangt af van het zelf opstelt en waarmee de
elkaar. De kans groot dat ze feit of het een negatieve of groep gaat functioneren. Deze
daarbij de leden van hun eigen een positieve groep is zijn erg belangrijk en zorgen
groep positiever beoordelen geworden (zie hoofdstuk 2 & voor de sfeer in de groep.
dan degene die niet bij hen in 3).
de groep zit.
Je hebt meerdere soorten groepen:
- Formele groepen
Deze worden ingesteld door een organisatie of personen met bepaalde functies (de juf).
- Informele groepen
Deze groepen ontstaan uit allerlei sociale contacten.
- Subgroepen
Groepjes die zich vormen binnen een formele of informele groep.
Ieder mens heeft bepaalde behoeften waarin hij of zij wil
voorzien. Maslow (1954) onderscheidt hierin 5 behoeften:
1. Lichamelijke behoeften
2. Veiligheid en zekerheid
3. Behoefte aan sociaal contact
4. Erkenning en waardering
5. Zelfrealisatie
In de bovenste laag kom je uit bij het ontwikkelen van je talenten.
Groepen vervullen een belangrijke rol bij het voorzien in de behoeften uit de piramide. Deze indeling
is als volgt:
Laag Behoefte Groep Uitleg
1 Lichamelijke behoeften Gezin Eten, drinken en onderdak
2 Veiligheid en zekerheid Leeftijdsgenoten Als groep sta je sterk; vaste normen
3 Behoefte aan sociaal contact Leeftijdsgenoten Je hoort bij de groep
4 Erkenning en waardering Leeftijdsgenoten Je bent onderdeel van de groep
, Ook is er een sterke link tussen het omgaan met groepen en adaptief onderwijs. Wie adaptief
onderwijs wil vormgeven, zal rekening moeten houden met de groep en de processen binnen die
groep. De leerling staat hierbij centraal. Om te komen tot leren zal eerst in een drietal
basisbehoeften voorzien moeten worden:
- Relatie
Het gevoel dat anderen je waarderen en met je willen omgaan.
- Competentie
Als een leerling zich competent voelt, heeft hij geloof en plezier in eigen kunnen.
- Autonomie
Een autonome leerling kan iets zonder hulp van anderen.
Als een kind in deze 3 voorwaarden voldoet, ontstaat een positief zelfbeeld bij het kind. De groep
vervult hierin een belangrijke rol. Wil een kind of jongeren zich competent voelen, dan heeft dit ook
met de groep te maken, niet alleen met de manier waarop de lesstof aangeboden wordt.
Als een groep positieve waarden en normen heeft, kan de groep voorzien in de behoeften van het
individu. Positieve relaties krijgen ruim baan. Tot slot is het van belang om zelfstandigheid te
bereiken bij kinderen. Om dit te kunnen doen, wordt leerlingen voldoende ruimte geboden zelf
beslissingen te nemen en zelf iets te doen zonder hulp van een volwassene.
Op het moment dat er aan de drie basisbehoeften van de leerling tegemoet wordt gekomen in de
positieve groep, is de basis gelegd voor effectief opbrengstgericht werken.
Hoofdstuk 2 De positieve groep
Typerend voor een groep is onder meer het ontstaan van groepsnormen. Iedere groep heeft ze. Het
zijn ongeschreven groepsregels (sociale gedragscodes) waarin is vastgelegd hoe te reageren in
bepaalde situaties, welke positie iemand inneemt, enz.
Er is sprake van een positieve groep als er groepsvormen zijn die onze maatschappij als positief
ervaart. Hierbij moet je denken aan normen en waarden als respect voor elkaar, samenwerken,
omgaan met verschillen, etc. Een positieve groep heeft de volgende kenmerken:
In een positieve groep zijn meerdere rollen. Dit zijn er in totaal 7:
Gezagsdrager Hij/zij vormt en bewaakt het groepsdoel.
Sociaal werker Hij bewaakt de sfeer en het welzijn van de groep.
Organisator Deze persoon houdt alles bij en weet alles te regelen.
Verkenner Deze personen nemen vaak initieven op het moment dat duidelijk is wat de bedoeling is.
Volger Deze groepsleden doen wat van hen gevraagd wordt.
Appellant Een appellant appelleert aan de gevoelens van zorgzaamheid en mededogen.
Joker Deze persoon zorgt voor relativering. Meestal laat hij/zij de groep lachen.
