Heremans An
Personen en familierecht
Inhoudsopgave
Begripsbepalingen .................................................................................................................... 2
Titel 1: Persoonlijkheid.............................................................................................................. 2
Hoofdstuk 1. De persoon ............................................................................................................... 2
Hoofdstuk 2. De staat van de persoon ............................................................................................ 4
Hoofdstuk 3. De vereenzelviging van de persoon............................................................................11
Titel 2: Personenbeschermingsrecht .........................................................................................19
Hoofdstuk 1. Algemeenbeschermingsrecht: de persoonlijkheidsrechten ..........................................19
Hoofdstuk 2 Bijzonder personenbeschermingsrecht .......................................................................43
Titel 3: afstamming en adoptie .................................................................................................55
Hoofdstuk 1. Afstamming .............................................................................................................55
Hoofdstuk 2. Adoptie ...................................................................................................................70
Titel 4: verhouding ouders/kinderen ........................................................................................81
Inleiding ......................................................................................................................................81
Hoofdstuk 1. Ouderlijk gezag en ouderlijke verplichtingen ..............................................................81
Hoofdstuk 2. Rechtspositie van kinderen tav hun ouders ................................................................93
Hoofdstuk 3. Rechtspositie van pleegzorgers..................................................................................95
Hoofdstuk 4. Voogdijgezag ............................................................................................................96
Hoofdstuk 5. Buitengewone gezagsinstituten ............................................................................... 102
Hoofdstuk 6. Handelingsonbekwaamheid van minderjarigen ........................................................ 102
Titel 5: huwelijk en wettelijke samenwoning ........................................................................... 105
Hoofdstuk 1. Algemeen .............................................................................................................. 105
Hoofdstuk 2 het aangaan van een huwelijk en van een wettelijke samenwoning ............................ 107
Hoofdstuk 3 Het statuut van de gehuwden en van de wettelijk samenwonenden ........................... 114
Hoofdstuk 4 De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding................................................... 126
Hoofdstuk 5 De ontbinding van de wettelijke samenwoning.......................................................... 133
Titel 6: Niet-geïnstitutionaliseerde tweerelaties en verwantschap en aanverwantschap ........... 133
Hoofdstuk 1. Algemeen .............................................................................................................. 133
Hoofdstuk 2 het aangaan van een huwelijk en van een wettelijke samenwoning ............................ 135
Hoofdstuk 3 Het statuut van de gehuwden en van de wettelijk samenwonenden ........................... 142
Hoofdstuk 4 De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding................................................... 154
Hoofdstuk 5 De ontbinding van de wettelijke samenwoning.......................................................... 161
1
Tasnime Kesters
,Heremans An
Begripsbepalingen
Personen recht is een onderdeel van het burgerlijk recht dat eigenlijk bepaald wie een persoon is en
welke rechten en plichten ze hebben. Het regelt de bescherming van een persoon en in welke mate
ze mogen deelnemen aan het rechtsverkeer.
Familierecht is ook een onderdeel van het burgerlijk recht maar regelt het statuut van verhoudingen
enerzijds gebaseerd op afstamming en anderzijds op levensgemeenschap tussen volwassenen.
Personen –en familierecht is het geheel van rechtsregels in het BW.
Raakvlakken met andere rechtstakken
s Huwelijksvermogensrecht
s Erfrecht
s Gerechtelijk privaatrecht
s Strafrecht
s Fiscaal recht en socialezekerheidsrecht
Het personenrecht omvat de algemene begrippen en beginselen van de persoon en de
regeling omtrent het statuut en de bescherming van de persoon.
De familierechtbank is het enige instituut dat bevoegd is voor alles omtrent familiezaken
Titel 1: Persoonlijkheid
Hoofdstuk 1. De persoon
§1 Wie is persoon?
A. De natuurlijke persoon
• De natuurlijke persoon: alleen mensen zijn personen
• Alleen de levende mens is een persoon (embryo, lijk, foetus hebben geen
rechtspersoonlijkheid wel bijzondere rechtsbescherming)
o Gebrek aan eerbied → respectvol voor zijn
• Er kan geen beslag gelegd worden op de handelswaarde van een mens
• Hoe zit het met de verkoop van een voetbalspeler?
o Vb. spelers worden verkocht voor 700 miljoen → geen beslag mens-> wel op
geldsom/opbrengst
B. De rechtspersoon
• Definitie: groeperingen van mensen en groeperingen van rechtspersonen die als
groepering drager zijn van ‘eigen’ rechten en plichten, los van die van de
samenstellende leden
• Zaak Ahold Delhaize
o Delhaize en AH samen
2
Tasnime Kesters
,Heremans An
• Quid ACV, ABVV?
o Gekozen voor geen RP -> rechter zegt dat staken niet gaat -> officieel bestaat
vakbond niet -> die kan een spontane staking doen -> zonder de rechter die
kan veroordelen door onwettige staking
• Wet van 25 mei 1999 strafrechtelijke aansprakelijkheid?
o VZW -> bestuurder vh bedrijf opgepakt -> vandaag kan het bedrijf
aansprakelijk worden gesteld
• Verschil tussen een feitelijke vereniging en een vzw
o VZW volwaardige onderneming geworden → vennootschapsrecht
o Feitelijke vereniging: geen RP → alle leden aansprakelijk
§3 Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid van de natuurlijke persoon
A. Ontstaan
• Vangt aan met de geboorte
o Levend: vanaf 24 weken, een doodgeboren kind verwerft geen
persoonlijkheid
o Levensvatbaar: dus niet in de onmogelijkheid verkeren om te overleven (bv
extreme vroeggeboorte niet)
• Een verwerkt kind: kan al titularis zijn van bepaalde rechten en plichten voor de
geboorte in zoverre het levend en levensvatbaar geboren wordt (vb. kind Wouter
Weylandt: infans conceptus pro iam nato habetur quotiens de commodo eius agitur)
o Kind erft van vader ook al heeft hij zijn vader nooit gekend
• Vermoeden van verwerking: 300 tot 180e dag voor geboorte
o vb 26 april 2022 → periode van verwerking van kind is gelegen tussen 26 juni
2021 en 26 april 2022
o Belang voor wie de vader is: vader op 20 mei 2021 vertrokken naar Zuid-
Afrika en teruggekomen op 3 mei 2022 -> de man is niet de vader van het
kind
B. Beëindiging
• Eindigt met overlijden
• Bij euthanasie wordt geacht natuurlijke dood gestorven te zijn voor wat betreft
uitvoering overeenkomst waarbij hij partij was
• Verdacht overlijden? (Mogelijk dient gerechtsarts ingeschakeld te worden)
o Vb. vrouw had man leren kennen en ging bij de man slapen -> man is
overleden, vrouw wordt mee verdacht want wat deed ze daar? Het is haar
man niet
• Faillietverklaring is mogelijk tot 6 maanden na overlijden
• Geen definitie ogenblik van dood: ‘alle’ functies nodig voor handhaving menselijk
leven volledig en onomkeerbaar uitgevallen
o Arts doet vaststelling
o Pol Hasselt 30 juni 1986
3
Tasnime Kesters
, Heremans An
Orgaanuitneming ‘ex mortuo’: het overlijden van de donor moet worden vastgesteld door een college
van drie geneesheren
Commorientes-leer: indien de volgorde waarin twee of meer personen zijn overleden niet kan
worden bepaald, stelt de wet een vermoeden van gelijktijdig overlijden
Vb. vliegtuigramp, treinramp
Hoofdstuk 2. De staat van de persoon
§1. Algemeen
A. Begripsbepaling
• De staat van de persoon (= geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die
zijn juridische toestand in de maatschappij en in de familie bepalen en die hem
onderscheiden vd andere personen wat het bezit en de uitoefening van bepaalde
rechten betreft) p32
o Staat in de maatschappij
o Staat in de familie
▪ Afstamming en huwelijk
o Staat als enkeling
▪ Fysieke = al dan niet in leven zijn, bepaald geslacht hebben en leeftijd
▪ Psychische = gezond van geest
▪ Civielrechtelijke = identificering van persoon
In onze maatschappij hebben ras, godsdienstige en filosofische opvatting en maatschappelijke stand
geen rechtsgevolgen (In Turkije wordt godsdienst vermeld op de ID)
B. Verkrijging van de staat
• De verkrijging is afhankelijk van:
o Rechtsfeiten
o Materiële rechtshandelingen: huwelijk
o Gerechtelijke uitspraken: vonnis echtscheiding
o Een wet: de naturalisatie
▪ Tot Belg worden genaturaliseerd -> verkrijgen van Belgische
nationaliteit
C. Kenmerken van de staat
• De staat is niet vatbaar voor autonome wijziging: geen wijziging door autonome
wilsuiting betrokkenen (bv als gehuwde kan je niet beslissen om opeens niet meer
gehuwd te zijn)
o Op menzelf kan ik dat niet beslissen
4
Tasnime Kesters
Personen en familierecht
Inhoudsopgave
Begripsbepalingen .................................................................................................................... 2
Titel 1: Persoonlijkheid.............................................................................................................. 2
Hoofdstuk 1. De persoon ............................................................................................................... 2
Hoofdstuk 2. De staat van de persoon ............................................................................................ 4
Hoofdstuk 3. De vereenzelviging van de persoon............................................................................11
Titel 2: Personenbeschermingsrecht .........................................................................................19
Hoofdstuk 1. Algemeenbeschermingsrecht: de persoonlijkheidsrechten ..........................................19
Hoofdstuk 2 Bijzonder personenbeschermingsrecht .......................................................................43
Titel 3: afstamming en adoptie .................................................................................................55
Hoofdstuk 1. Afstamming .............................................................................................................55
Hoofdstuk 2. Adoptie ...................................................................................................................70
Titel 4: verhouding ouders/kinderen ........................................................................................81
Inleiding ......................................................................................................................................81
Hoofdstuk 1. Ouderlijk gezag en ouderlijke verplichtingen ..............................................................81
Hoofdstuk 2. Rechtspositie van kinderen tav hun ouders ................................................................93
Hoofdstuk 3. Rechtspositie van pleegzorgers..................................................................................95
Hoofdstuk 4. Voogdijgezag ............................................................................................................96
Hoofdstuk 5. Buitengewone gezagsinstituten ............................................................................... 102
Hoofdstuk 6. Handelingsonbekwaamheid van minderjarigen ........................................................ 102
Titel 5: huwelijk en wettelijke samenwoning ........................................................................... 105
Hoofdstuk 1. Algemeen .............................................................................................................. 105
Hoofdstuk 2 het aangaan van een huwelijk en van een wettelijke samenwoning ............................ 107
Hoofdstuk 3 Het statuut van de gehuwden en van de wettelijk samenwonenden ........................... 114
Hoofdstuk 4 De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding................................................... 126
Hoofdstuk 5 De ontbinding van de wettelijke samenwoning.......................................................... 133
Titel 6: Niet-geïnstitutionaliseerde tweerelaties en verwantschap en aanverwantschap ........... 133
Hoofdstuk 1. Algemeen .............................................................................................................. 133
Hoofdstuk 2 het aangaan van een huwelijk en van een wettelijke samenwoning ............................ 135
Hoofdstuk 3 Het statuut van de gehuwden en van de wettelijk samenwonenden ........................... 142
Hoofdstuk 4 De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding................................................... 154
Hoofdstuk 5 De ontbinding van de wettelijke samenwoning.......................................................... 161
1
Tasnime Kesters
,Heremans An
Begripsbepalingen
Personen recht is een onderdeel van het burgerlijk recht dat eigenlijk bepaald wie een persoon is en
welke rechten en plichten ze hebben. Het regelt de bescherming van een persoon en in welke mate
ze mogen deelnemen aan het rechtsverkeer.
Familierecht is ook een onderdeel van het burgerlijk recht maar regelt het statuut van verhoudingen
enerzijds gebaseerd op afstamming en anderzijds op levensgemeenschap tussen volwassenen.
Personen –en familierecht is het geheel van rechtsregels in het BW.
Raakvlakken met andere rechtstakken
s Huwelijksvermogensrecht
s Erfrecht
s Gerechtelijk privaatrecht
s Strafrecht
s Fiscaal recht en socialezekerheidsrecht
Het personenrecht omvat de algemene begrippen en beginselen van de persoon en de
regeling omtrent het statuut en de bescherming van de persoon.
De familierechtbank is het enige instituut dat bevoegd is voor alles omtrent familiezaken
Titel 1: Persoonlijkheid
Hoofdstuk 1. De persoon
§1 Wie is persoon?
A. De natuurlijke persoon
• De natuurlijke persoon: alleen mensen zijn personen
• Alleen de levende mens is een persoon (embryo, lijk, foetus hebben geen
rechtspersoonlijkheid wel bijzondere rechtsbescherming)
o Gebrek aan eerbied → respectvol voor zijn
• Er kan geen beslag gelegd worden op de handelswaarde van een mens
• Hoe zit het met de verkoop van een voetbalspeler?
o Vb. spelers worden verkocht voor 700 miljoen → geen beslag mens-> wel op
geldsom/opbrengst
B. De rechtspersoon
• Definitie: groeperingen van mensen en groeperingen van rechtspersonen die als
groepering drager zijn van ‘eigen’ rechten en plichten, los van die van de
samenstellende leden
• Zaak Ahold Delhaize
o Delhaize en AH samen
2
Tasnime Kesters
,Heremans An
• Quid ACV, ABVV?
o Gekozen voor geen RP -> rechter zegt dat staken niet gaat -> officieel bestaat
vakbond niet -> die kan een spontane staking doen -> zonder de rechter die
kan veroordelen door onwettige staking
• Wet van 25 mei 1999 strafrechtelijke aansprakelijkheid?
o VZW -> bestuurder vh bedrijf opgepakt -> vandaag kan het bedrijf
aansprakelijk worden gesteld
• Verschil tussen een feitelijke vereniging en een vzw
o VZW volwaardige onderneming geworden → vennootschapsrecht
o Feitelijke vereniging: geen RP → alle leden aansprakelijk
§3 Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid van de natuurlijke persoon
A. Ontstaan
• Vangt aan met de geboorte
o Levend: vanaf 24 weken, een doodgeboren kind verwerft geen
persoonlijkheid
o Levensvatbaar: dus niet in de onmogelijkheid verkeren om te overleven (bv
extreme vroeggeboorte niet)
• Een verwerkt kind: kan al titularis zijn van bepaalde rechten en plichten voor de
geboorte in zoverre het levend en levensvatbaar geboren wordt (vb. kind Wouter
Weylandt: infans conceptus pro iam nato habetur quotiens de commodo eius agitur)
o Kind erft van vader ook al heeft hij zijn vader nooit gekend
• Vermoeden van verwerking: 300 tot 180e dag voor geboorte
o vb 26 april 2022 → periode van verwerking van kind is gelegen tussen 26 juni
2021 en 26 april 2022
o Belang voor wie de vader is: vader op 20 mei 2021 vertrokken naar Zuid-
Afrika en teruggekomen op 3 mei 2022 -> de man is niet de vader van het
kind
B. Beëindiging
• Eindigt met overlijden
• Bij euthanasie wordt geacht natuurlijke dood gestorven te zijn voor wat betreft
uitvoering overeenkomst waarbij hij partij was
• Verdacht overlijden? (Mogelijk dient gerechtsarts ingeschakeld te worden)
o Vb. vrouw had man leren kennen en ging bij de man slapen -> man is
overleden, vrouw wordt mee verdacht want wat deed ze daar? Het is haar
man niet
• Faillietverklaring is mogelijk tot 6 maanden na overlijden
• Geen definitie ogenblik van dood: ‘alle’ functies nodig voor handhaving menselijk
leven volledig en onomkeerbaar uitgevallen
o Arts doet vaststelling
o Pol Hasselt 30 juni 1986
3
Tasnime Kesters
, Heremans An
Orgaanuitneming ‘ex mortuo’: het overlijden van de donor moet worden vastgesteld door een college
van drie geneesheren
Commorientes-leer: indien de volgorde waarin twee of meer personen zijn overleden niet kan
worden bepaald, stelt de wet een vermoeden van gelijktijdig overlijden
Vb. vliegtuigramp, treinramp
Hoofdstuk 2. De staat van de persoon
§1. Algemeen
A. Begripsbepaling
• De staat van de persoon (= geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die
zijn juridische toestand in de maatschappij en in de familie bepalen en die hem
onderscheiden vd andere personen wat het bezit en de uitoefening van bepaalde
rechten betreft) p32
o Staat in de maatschappij
o Staat in de familie
▪ Afstamming en huwelijk
o Staat als enkeling
▪ Fysieke = al dan niet in leven zijn, bepaald geslacht hebben en leeftijd
▪ Psychische = gezond van geest
▪ Civielrechtelijke = identificering van persoon
In onze maatschappij hebben ras, godsdienstige en filosofische opvatting en maatschappelijke stand
geen rechtsgevolgen (In Turkije wordt godsdienst vermeld op de ID)
B. Verkrijging van de staat
• De verkrijging is afhankelijk van:
o Rechtsfeiten
o Materiële rechtshandelingen: huwelijk
o Gerechtelijke uitspraken: vonnis echtscheiding
o Een wet: de naturalisatie
▪ Tot Belg worden genaturaliseerd -> verkrijgen van Belgische
nationaliteit
C. Kenmerken van de staat
• De staat is niet vatbaar voor autonome wijziging: geen wijziging door autonome
wilsuiting betrokkenen (bv als gehuwde kan je niet beslissen om opeens niet meer
gehuwd te zijn)
o Op menzelf kan ik dat niet beslissen
4
Tasnime Kesters
