Hoofdstuk 1 de algemene systeemtheorie AST: ontstaan en situering
1.1 systemisch werken- algemene systeemtheorie- systemen
De term ‘systeem’ komt uit Griekse sustèma: samenstellen of bijeenplaatsen van. Systemen is dan ook
een synoniem voor het woord stelsel en dit heeft in elke wetenschap een andere betekenis.
Vb. onderwijssystemen, spijsverteringstelsel, zonnestelsel
Ludwig Von Bertalanffy is de grondlegger van de algemene systeemtheorie en hij definieerde een
systeem als ‘’ een aantal elementen die met elkaar in interactie staan’’. Het gaat er dus om hoe de
elementen samenhangen, tot elkaar in verhouding staan, interageren,…
Het wijst op een eenheid opgebouwd uit deelverhoudingen; het gaat om de doelgerichte betrekkingen
tussen alles. Een systeem is niet iets dat je kan zien of horen maar het is een abstracte constructie
vanuit de positie van de waarnemer en denker.
De algemene systeemtheorie A.S.T maakt mogelijk om complexe gehelen te ordenen en overzichtelijk
te maken. Toegepast in de menswetenschappen een belangrijk gezichtspunt om samenhangen in groep
(organisatie, gezin, team) te bekijken.
1.2 ontstaan van de algemene systeemtheorie
Kiemen van algemene systeemtheorie lagen in biologie: theorievorming rond organismen als open
systemen herkende Ludwig Bertalanffy (1901-1972) ( bioloog van Oostenrijks-Hongaarse afkomst) al
in de jaren 30/40 van vorige eeuw wetmatigheden waarvan hij meende dat ze andere wetenschappen
konden worden doorgetrokken. Zijn benadering lag in een meer holistische kijk: de organismen
bestuderen in hun wisselwerking met hun omgeving en werpt een ander licht op hun functioneren. Pas
in jaren 60 zijn levenswerk; algemene systeemtheorie: grondslagen, ontwikkelingen en toepassingen.
->organismen bestuderen in wisselwerking met de omgeving
Wiskunde / cybernetica: de wetenschap die zich bezighoud met besturing van mechanische systemen
met behulp van terugkoppeling ( feedback). Vb. thermostaat
Intussen ontwikkelde het systeemdenken zich ook in andere wetenschappen: scheikunde, cybernetica
maar ook in de menswetenschappen: sociologie, economie, psychologie.
De Amerikaanse culturele antropoloog Gregory Bateson (1956): de oorzaken voor bepaalde vormen
van het disfunctioneren van mensen niet binnen het individu zelf wordt gezocht maar binnen hun
omgeving, hun systemen. Communicatiewetenschappen Watzlawick (1970): de pragmatische aspecten
van de menselijke communicatie maakte het systeemdenken zij opgang binnen de
communicatiewetenschappen, de opleidingen psychologie en de hulpverlening. De ontwikkeling van
de axioma’s. de pioniers van de A.S.T. naast Wazlawick en Bateson waren allen verbonden aan het
Mental Research Institute in Palo Alto, Calafornië. Daarom werd de systeemtheoretische stroming ook
vaak’ De Palo Alto school’ genoemd. Ook Salvador Minuchin maakte deel uit van deze groep en
wordt als grondlegger gezien.
1.3 situering van de systeemtheorie
De redenen waarom mensen disfunctioneren worden volgens systeemtheorie gezocht in de omgeving
van het individu, in het systeem waar het individu deel van uitmaakt en vooral in de relaties en
interacties tussen de mensen. De systeemtheorie heeft een belangrijke plaats ingenomen in de
hulpverlening. Niet alleen in de kinderecht, gezinsbegeleiding maar ook in begeleiden van groepen.
De systeemtheorie deelt met het behaviorisme het standpunt dat enkel wat zichtbaar is van belang is
en niet op de innerlijke driften, verdringing, complexen (behaviorisme). Men focust op wat hier en nu
is en niet op trauma’s, vroegkinderlijke ervaringen of andere onaangename omstandigheden.
1.1 systemisch werken- algemene systeemtheorie- systemen
De term ‘systeem’ komt uit Griekse sustèma: samenstellen of bijeenplaatsen van. Systemen is dan ook
een synoniem voor het woord stelsel en dit heeft in elke wetenschap een andere betekenis.
Vb. onderwijssystemen, spijsverteringstelsel, zonnestelsel
Ludwig Von Bertalanffy is de grondlegger van de algemene systeemtheorie en hij definieerde een
systeem als ‘’ een aantal elementen die met elkaar in interactie staan’’. Het gaat er dus om hoe de
elementen samenhangen, tot elkaar in verhouding staan, interageren,…
Het wijst op een eenheid opgebouwd uit deelverhoudingen; het gaat om de doelgerichte betrekkingen
tussen alles. Een systeem is niet iets dat je kan zien of horen maar het is een abstracte constructie
vanuit de positie van de waarnemer en denker.
De algemene systeemtheorie A.S.T maakt mogelijk om complexe gehelen te ordenen en overzichtelijk
te maken. Toegepast in de menswetenschappen een belangrijk gezichtspunt om samenhangen in groep
(organisatie, gezin, team) te bekijken.
1.2 ontstaan van de algemene systeemtheorie
Kiemen van algemene systeemtheorie lagen in biologie: theorievorming rond organismen als open
systemen herkende Ludwig Bertalanffy (1901-1972) ( bioloog van Oostenrijks-Hongaarse afkomst) al
in de jaren 30/40 van vorige eeuw wetmatigheden waarvan hij meende dat ze andere wetenschappen
konden worden doorgetrokken. Zijn benadering lag in een meer holistische kijk: de organismen
bestuderen in hun wisselwerking met hun omgeving en werpt een ander licht op hun functioneren. Pas
in jaren 60 zijn levenswerk; algemene systeemtheorie: grondslagen, ontwikkelingen en toepassingen.
->organismen bestuderen in wisselwerking met de omgeving
Wiskunde / cybernetica: de wetenschap die zich bezighoud met besturing van mechanische systemen
met behulp van terugkoppeling ( feedback). Vb. thermostaat
Intussen ontwikkelde het systeemdenken zich ook in andere wetenschappen: scheikunde, cybernetica
maar ook in de menswetenschappen: sociologie, economie, psychologie.
De Amerikaanse culturele antropoloog Gregory Bateson (1956): de oorzaken voor bepaalde vormen
van het disfunctioneren van mensen niet binnen het individu zelf wordt gezocht maar binnen hun
omgeving, hun systemen. Communicatiewetenschappen Watzlawick (1970): de pragmatische aspecten
van de menselijke communicatie maakte het systeemdenken zij opgang binnen de
communicatiewetenschappen, de opleidingen psychologie en de hulpverlening. De ontwikkeling van
de axioma’s. de pioniers van de A.S.T. naast Wazlawick en Bateson waren allen verbonden aan het
Mental Research Institute in Palo Alto, Calafornië. Daarom werd de systeemtheoretische stroming ook
vaak’ De Palo Alto school’ genoemd. Ook Salvador Minuchin maakte deel uit van deze groep en
wordt als grondlegger gezien.
1.3 situering van de systeemtheorie
De redenen waarom mensen disfunctioneren worden volgens systeemtheorie gezocht in de omgeving
van het individu, in het systeem waar het individu deel van uitmaakt en vooral in de relaties en
interacties tussen de mensen. De systeemtheorie heeft een belangrijke plaats ingenomen in de
hulpverlening. Niet alleen in de kinderecht, gezinsbegeleiding maar ook in begeleiden van groepen.
De systeemtheorie deelt met het behaviorisme het standpunt dat enkel wat zichtbaar is van belang is
en niet op de innerlijke driften, verdringing, complexen (behaviorisme). Men focust op wat hier en nu
is en niet op trauma’s, vroegkinderlijke ervaringen of andere onaangename omstandigheden.
