Volledige notities van de module zenuwstelsel 2

Zenuwstelsel


Zenuwstelsel
Zenuwstelsel................................................................................................................................................. 1

Les 1 Neurologisch consult............................................................................................................................. 2

Les 2 Zenuwstelsel en spieren: klinische neurofysiologie..............................................................................10

Les 3 Afasie en dysartrie............................................................................................................................... 16

Les 4 Autonoom zenuwstelsel...................................................................................................................... 24

Les 5 Visueel systeem................................................................................................................................... 26

Les 6 Liquor en -afwijkingen......................................................................................................................... 28

Les 7 Sturen van beweging, ataxie, extrapiramidale syndromen...................................................................31

Les 8 Ziekten van spier en neuromusculaire overgang..................................................................................33

Les 9 Hogere cerebrale functies.................................................................................................................... 45

Les 10 Aandoeningen van de hersenzenuwen...............................................................................................54

Les 11 Ruggenmergaandoeningen................................................................................................................ 64

Les 12 Hydrocephalus en pediatrische neurochirurgie..................................................................................68

Les 13 Pijnsyndromen in nek, armen, rug en benen......................................................................................74

Les 14 Infecties van het Centrale Zenuwstelsel en de hersenvliezen..............................................................83

Les 15 Hersentumoren................................................................................................................................. 97

Les 16 Paraneoplastische neurologische syndromen...................................................................................101

Les 17 Neurometabele ziekten................................................................................................................... 106

Les 18 Cerebrovasculaire aandoeningen..................................................................................................... 115

Les 19 Epilepsie.......................................................................................................................................... 124

Les 20 Dementie........................................................................................................................................ 131

Les 21 Slaap............................................................................................................................................... 138

Les 22 Consciousness disorders.................................................................................................................. 146

Les 23 Interventionele neuroradiologie in acute stroke...............................................................................151

Les 24 Traumatische hoofd- en hersenletsels.............................................................................................. 162

,Zenuwstelsel


Les 25 Neurologische complicaties bij niet-neurologische aandoeningen....................................................170

Les 26 Palliatieve zorgen in de neurologie.................................................................................................. 174

Les 27 Spinocerebellaire aandoeningen...................................................................................................... 180

Les 28 Extrapyramidale ziekten: ziekte van Parkinson.................................................................................187

Les 29 Hoofd-en aangezichtspijn................................................................................................................ 198

Les 30 Ziekte van basale kernen – bewegingsstoornissen............................................................................206

Les 31 Multiple Sclerose en aanverwante aandoeningen............................................................................215




Les 1 Neurologisch consult

Het belangrijkste element in het neurologisch
onderzoek is...
 De anamnese
‘een degelijke anamnese kan veel tijd en geld besparen’ (Kuks en Snoek)
 De hetero-anamnese
 Het algemeen klinisch onderzoek
 Het neurologisch onderzoek sensu strictu
In veel gevallen kan je diagnose op basis van medische geschiedenis vaststellen
85% van de diagnose van dementie op basis van medische verhaal, zowel het verhaal van de patiënt als
de verzorgers, alle andere zaken dragen bij tot 90-95% van de diagnoses.
Observatie van de patiënt alleen al belangrijk
Wat is het enige dat je gaat doen bij migraine? Bloeddruk (omdat je B-blokker gaat voorschrijven of een
sartaan), ook bij TIA of CVA

DE VOORNAAMSTE VRAAG DIE DE NEUROLOOG ZICH STELT…
Waar is het letsel gelegen?
 Corticaal
 Subcorticaal
o Piramidaal
o Extrapiramidaal
o Cerebellum
 Hersenstam
 Ruggenmerg
 Perifere zenuw
 Eindapparaat: de receptor
o Neuromusculaire junctie
o Sensibele receptoren

DENK I N N I V E A U ’ S V A N D I A GN O S T I E K
 Anatomisch
o Één letsel, meerdere letsels, diffuus, welk niveau?
 Syndromaal
o Grote klinische syndromen

,Zenuwstelsel


 Etiologisch
o Wat is het oorzakelijke pathologische proces?
Trage, voorovergeboden patiënt: extrapyramidaal syndroom à medicatie zoals bv. neuroleptica kunnen
dat geven

IN N E U R O L O G I E I S H E T A L G E M E E N K L I N I S C H O N DE R Z O E K
MINSTENS EVEN BELANGRIJK!

Atherosclerose/Kleplijden Auscultatie, perifeer vaatonderzoek
Arthritis/Rheumaknobbels Stand en gewrichtsafwijkingen
Hypothyroidie/Diabetes Habitus, facies, ...
Longkanker/Borstkanker Palpatie, lymphonodi, abdomen, lever
Dermatomyositis Huid, spier

VOLGORDE NEUROLOGISCH ONDERZOEK
 Spraak en taal
 Mentale status
 Gang
 Hoofdzenuwen
 Motoriek
 Sensibiliteit
 Coördinatie
 Abnormale bewegingen
Belangrijk ook is de thuissituatie van de patiënt

Anamnese
7 DI M E N S I E S V A N DE K L A C H T
1. Plaats: patroonherkenning
2. Kwaliteit of aard: exploreren
3. Ernst: functionele weerslag
4. Beloop in de tijd: acuut, paroxysmaal, …
5. Omstandigheden waarin ontstaan: triggers?
6. Factoren die invloed hebben op beloop
7. Begeleidende verschijnselen

H E TE R O A N A M N E S E
Zeker even belangrijk als de anamnese van de patiënt zelf
 Belangrijk bij communicatiestoornissen door een neurologische aandoening vb afasie
 Bewustzijnsveranderingen
 Geheugenstoornissen
 Gedragsveranderingen
 Beoordeling van evolutie door naasten
 Anosognosie: het feit dat de patiënt er zichzelf niet bewust van is

B I J K O M E N DE G E GE V E N S
 Medische voorgeschiedenis
o Hypertensie, diabetes
o Medicatiegebruik: anticoa bv kijken wat de indicatie was
o ...
 Sociale anamnese

,Zenuwstelsel


o Omgeving, sociale status, beroep, hobby's, ...
 Eventuele toxines
 Systemische aandoeningen

NEUROLOGISCH ONDERZOEK
 Screeningonderzoek om na te gaan of er een neurologisch letsel zou kunnen zijn
o Volledig
o Systematisch
o Meestal van craniale zenuwen naar de VZR
 Onderzoeksinstrument om een specifiek letsel op te sporen
o Gericht op een bepaalde klacht
o Rekening houdend met een bepaalde context
o Bv onderzoek van de parkinsonpatiënt: functionele weerslag, stadium van de ziekte,
eventuele bijwerkingen medicatie

Symptomen
 Door een defect
o Neurologische uitval:
 Verlamming
 Gevoelsstoornis
 Gestoorde coördinatie
 Door een prikkeling
o Epilepsie
o Onwillekeurige bewegingen
o Secretie van een hormoon bvb door hypofyse
1 uitzondering secretie hormoon dat bijna alle acute neurologische zaken voorkomt: dat hypoNa geeft:
ADH

Besluitvorming na KNO
 Anatomisch - waar is het letsel gelegen?
 Syndromaal
o Bvb parkinsonisme, MS, MND
 Etiologisch
o Genetisch
o Congenitaal
o Infectieus
o Inflammatoir
o Neoplastisch
o Degeneratief
o Metabool
o ...

Verder onderzoek wordt op indicatie verricht
 Anatomische beeldvorming van het zenuwstelsel (Ctscan, MRI scan)
 Functionele beeldvorming (FDG PET, DATscan,…)
 Electro-encephalografie (EEG)
 Electromyografie & zenuwgeleidingen
 Geëvokeerde potentialen (SSEP, VEP, BAEP)
 Lumbale punctie

De moeilijk evalueerbare patient
 Comapatiënt is moeilijk te evalueren

,Zenuwstelsel


 Andere bewustzijnsstoornis
 Vaak urgente situaties, tijd is belangrijk
 Taalproblemen
 Functionele stoornissen
 Gebrek aan coöperatie

Follow-up als onderzoek
 Soms kan diagnose uit verdere beloop van ziekte alsnog duidelijk worden
 Nuttig om bij onbegrepen klachten of onzekere symptomen de patiënt gewoon nog een tweede
keer opnieuw te zien en te onderzoeken
 Nuttig zijn een tweede mening te vragen
 Komt regelmatig voor dat een aandoening pas verklaard kan worden in de loop van de tijd
 Follow-up over maanden tot jaren kan daarvoor nodig zijn
Vaak kan je niet onmiddellijk de diagnose stellen en volg je de patiënt op

CT-scan frequent gebruikt, kan ook op examen komen met de vraag welke structuur aangeduid bv.
Densiteit
 Meest dens: bot, bloed, minst dens: lucht, vet, tussenin: Hersenweefsel
 Grijze stof is denser dan witte stof
 Enkele structuren zijn vaak verkalkt

MRI voordeel: sagitaal beeld, minder artefacten, ook functionele neurologische beeldvorming mogelijk,
Vooral pre-op gedaan maar niet zo frequent
Intensiteit
 Axiaal
 Coronaal
 Sagittaal
EMG – motor unit/ Evoked potentials/ Lumbaal punctie: aparte les over

Leren kijken en luisteren
GANGSTOORNISSEN
Zeggen vaak iets over de neurologische aandoening dus belangrijk om te evalueren
 Symmetrie?
o Kleine of grote passen
o Houding
o Armzwaaien
o Gangbasis
o Heffen van de knieën
o Heupen en schouders
o Ganse beweging
 Asymmetrie?
o Pijn?
o Zwaaien?
o Dropvoet

Wat betekent het?
 Parkinson
 Marche à petits pas
 Schaargang
 Sensorische ataxie
 Cerebellaire ataxie

, Zenuwstelsel


 Waggelende gang - door bekkengordelzwakte
 Apractische gang: hydrocephalus soms gezien
 Hemiplegie
 Dropvoet
 Functionele stoornis – conversiestoornis
Parkinson: gangbegin stoornis
Functionele stoornissen vaak medical shopping, plus vaak erg traumatisch

Romberg test
 Ogen open, in principe geen visuele ijkingspunten
 Ogen gesloten
 Romberg test is positief wanneer de pt onstabiel wordt met gesloten ogen
 Wat betekent het?
o Achterstrengen
o Perifere neuropathie
Als je het goed doet, patiënt voor de muur zonder visuele indicatie en moet je soms afleiden

MOTORIEK
Motorisch probleem kan door verschillende oorzaken: upper or lower motor neuron of perifeer
 Overzicht
o Motorische cortex
o Limbische systeem
 Stemt motoriek af op motivaties en emoties
o Cerebellum
 Coördinatie
o Basale kernen
 Starten en stoppen
 Delen
o Bovenste motor neuron
o Onderste motor neuron
o Gemengd
o Spier
o NMJ
o Functioneel

Het centrale motorneuron
 Centrale motor neuron = piramidebaansysteem
 Kliniek
o Vaardigheidsstoornissen en parese
 Benen: de flexoren meer
 Armen: de extensoren
 Motorische kernen voor de volgende spieren bilateraal supranucleair
geïnnerveerd
 Rond het oog
 Keelspieren
 Rompmusculatuur
o Spierzwakte
o Spasticiteit
o Toegenomen spierrekreflexen: pas na een tijdje, altijd reflexen langs beide kanten!
o Abnormale huidreflexen
 Buikhuid – cremaster: wordt eigenlijk niet gedaan