Samenvatting Hoorcolleges Communicatiewetenschappen 2

Communicatiewetenschappen II

1. Introductie
1.1 Inleiding
Kennismaking met founding fathers, auteurs: namen tellen!!!

Kennismaking met theorievorming, concepten, modelvorming, richtinggevende
wereldbeschouwingen, scholen

Kennismaking met empirische operationalisering, methoden en technieken: linken
naar andere cursussen: kwantitatieve/kwalitatieve methoden, beleidsanalyse,
inhoudsanalyse

Gebruik en kennis wetenschappelijke teksten (voor meer achtergrond, enkel de teksten van de
seminaries)

Kranten, internet, actualiteit als inspiratiebron...

___________________________________________________________________

1.1.1. Doelstellingen en aanpak


Reflectie rond studieveld en eigen positie als wetenschapper: van waar komen
we, waar staan we, waar gaan/willen we naartoe? – sterktes en zwaktes

Waarop bouwen we verder? Interdisciplinariteit!

Communicatiewetenschappen I, sociologie, filosofie, politicologie, mediageschiedenis, ...

 Theoretische en conceptuele voedingsbodem leggen en versterken,
methodologische en empirische operationalisering verkennen

___________________________________________________________________

1.1.2. Voorafgaande opmerkingen
Eén verhaal over communicatiewetenschappen?

 3 I’s : interdisciplinair, internationaal gericht zijn, intersectoreel

 Interdicsiplinair: bestaat uit verschillende disciplines zoals psychologie, sociologie …

,  Intersectoreel: niet voldoende om enkel academische input te hebben, maar ook andere
sectoren aan bod te laten komen, als je jongeren bestudeerd zeker jongeren maar ook ouders
etc bevragen
 Internationaal gericht zijn

Wetenschap als slingerbeweging, geen lineaire vooruitgang, geen
waarheidsaanspraken, er zijn breuklijnen

 We streven niet naar één waarheid, er zijn verschillende waarheden in het post-modernisme

En/en-benadering

 Niet zeggen dat we jongeren of ouders bevragen, beter jongeren EN ouders En academici EN
… Je heb een open blik, meerdere actoren, landen, disciplines betrekken

Reflectie rond eigen positie als wetenschapper: wie spreekt/kijkt
naar maatschappelijke fenomenen?

 Westerse blik, mannelijke blik, Brusselse blik, ...
 Belangrijk om te kijken wie het heeft geschreven, standpunten van persoon
o Bv corona: hoe Trump tot conclusies kwam dan kan je zeggen dat zijn achtergrond
Republikeins is, Amerikaans, rechts etc.

Scientia vincere tenebras (door wetenschap duisternis overwinnen)

 Duisternis zijn bijvoorbeeld (levens)vragen, onderzoeksvragen
 Belangrijk om met een open blik en zonder enige dwang kritisch aan de slag te gaan en een
antwoord te zoeken op onderzoeksvragen
 Verlichting en humanisme (modernisme & post)
o Met de verlichting werd rede belangrijk
o Humanisme: de mens staat centraal, kan zelf beslissingen nemen en zorgen voor
verandering i/d samenleving, door zelf onderzoek te doen & antwoorden te geven op
levensvragen

1.2. Verlichting, Humanisme & Post-modernisme

______________________________________________________________________
1.2.1. Moderniteit  postmoderniteit
Modernisme

 Moderniteit als historische fase

,  Als cognitief denkkader
 Als artistieke stroming

Keerzijde en kritische stemmen

Postmodernisme

 Postmoderniteit als historische fase
 Als cognitief denkkader
 Stromingen binnen postmodern denken
 Als artistieke stroming
 Lewis, J. (2011). Postmodernism and Beyond. In J. Lewis, Cultural
Studies. Sage.

_____________________________________________________________________

1.2.2. Moderniteit als historische fase
Moderniteit: historische periode vanaf Europese verlichtingsdenken
(17e eeuw) tot ten minste jaren 1980 (start post-modernisme)

 Belang rede (in plaats van geloof of religie), via wetenschap onderzoeksvraag beantwoorden,
kijken naar rede
 Geloof in de maakbaarheid van de maatschappij
 Humanisme: vrijheid, gelijkheid, verbondenheid
 Wereldbeeld verklaard door wetenschap, voortvloeiend uit verlichting, grootste belang bij
mens in humanisme
 Sociologische processen (zie volgende slides)

Secularisering:

 Einde dominantie religieuze autoriteit
 Werd (langzaamaan) vervangen door rationeel wetenschappelijk denkt

Rationalisering:

 Efficiëntie, voorspelbaarheid, controle over proces, berekenbaarheid, ...

Kapitalisme:

 Winstmaximalisatie en vrije markt
o Door alles automatisch te maken  meer winst

, o Monopolies  meer winst

Industrialisering:

 Machines om mens en dier te vervangen
 Technologische ontwikkelingen: ontginnen fossiele brandstoffen, staalproductie en –
bewerking, ...

Urbanisering:

 Door industrialisering grootschalige verhuis van landelijk naar verstedelijkt gebied
 Toename bevolkingsdichtheid in steden
 Meer individualisme

Bureaucratisering:

 Hiërarchische organisatie op basis van geschreven regels, procedures en aanspreekpunten
o Voorbeelden: onderwijs, gezondheidszorg, openbaar vervoer  wanneer mag je een
trein opstappen (1 min voor vertrek niemand meer)
o Regels moeten gevolgd worden, alles gestroomlijnd maken
 Onpersoonlijk door gestandaardiseerde procedures die in de regel geen uitzonderingen
toelaten

Democratisering:

 Inspraak en medezeggenschap, stemrecht
 Parlementair stelsel
 Vrijheid van meningsuiting, vrouwenstemrecht, democratisering onderwijs, etc.
 Feminisme

Globalisering

 Samenlevingen bestaan minder in isolatie
 Transnationale productie, handel en consumptie
 Personen zijn ook meer mobiel

Consumentisme:

 Verlangen naar consumptie wordt als positief beschouwd (persoonlijke voldoening)
 Materialisme en massaconsumptie
 Streven naar gevoel van vervulling, aangewakkerd door marketingcommunicatie