Samenvatting 1v: genetica

Samenvatting genetica 1V: zorgthema 3


Hoofdstuk 1: de cel
Algemeen:
- Menselijk lichaam bestaat uit lichaamscellen: kleinste structuureenheden van
het lichaam
- Cellen variëren in grootte: 0,005 – 0,2 mm
- Cellen met zelfde functie hebben zelfde grootte
- Kleinste cel in lichaam is lymfocyt, grootste cel is rijpe eicel
- Cel bestaat uit protoplasma omgeven door een celmembraan. Celkern
(nucleus) bevindt zich meestal in midden van cel.
- Protoplasma van de celkern noemt men nucleoplasma of karyoplasma,
protoplasma in rest van de cel noemt men cytoplasma.
- Cytoplasma en nucleoplasma zijn gescheiden door kernmembraan of
kernwand dat openingen (nucleoporiën) bevat die toelaten dat stoffen vanuit
de kern naar het cytoplasma gaan.



Celkern/nucleus Nucleoplasma/
karyoplasma
Celmembraan met
Kernmembraan/kernwand nucleoporiën

Cytoplasma




Nucleus:
- Karyoplasma bevat chromatine  bevat kluwen van DNA rond eiwitten
gewonden
- Menselijke nucleus bevat 46 DNA-moleculen
- Tijdens celdeling zal chromatine compact opvouwen  ontstaan
chromosomen


Cytoplasma:
- Bevat celorganellen: mitochondriën, Golgi-apparaat, ER, ribosomen,
lysosomen, …
- Ribosomen: kleine, korrelvormige structuren die zijn samengesteld uit 2
partikeltjes; 1 groot en 1 klein. Het mRNA zal zich tijdens eiwitsynthese tussen
deze 2 partikels bevinden.
- mRNA bevat erfelijke code voor volgorde waarin AZ aan elkaar geschakeld
moeten worden tot eiwit  deze aaneenschakeling gebeurt t.h.v. de
ribosomen
- Endoplasmatisch reticulum (ER) is buizensysteem waarin de door de
ribosomen aangemaakte eiwitten terechtkomen. Deze worden dan weer
doorgestuurd naar het Golgi-apparaat waar ze verpakt en uitgescheiden
worden.



Pagina 1 van 15

, Samenvatting genetica 1V: zorgthema 3


- Microtubuli zijn holle buisjes opgebouwd uit eiwitten. Microtubuli die tijdens
celdeling een spoelfiguur vormen (zie later), noemen we spoeltubuli.
- Centriool: gespecialiseerde vorm van microtubuli  vorm van cilinder
waarvan wand is opgebouwd uit holle buisjes. Centriolen kunnen zichzelf
delen en vermenigvuldigen.
- Centrosoom: bestaat uit 2 centriolen loodrecht op elkaar  bevindt zich in de
buurt van de celkern en speelt belangrijke rol bij celdeling  deelt zich tijdens
celdeling in twee, waarbij elke helft zich naar een pool van de cel begeeft. Uit
het centrosoom verschijnen spoeldraden tijdens de celdeling, en verdwijnen
weer na de celdeling.


Hoofdstuk 2: DNA – RNA – eiwitsynthese
DNA (desoxyribonucleïnezuur):
- Genetische of erfelijke informatie ligt opgeslagen in kern van
lichaamscellen onder vorm van spiraalvormige strengen die we
DNA noemen
- DNA van ieder mens is uniek
- Bestaat uit dubbele nucleotide-keten  spiraalvormig
opgewonden
- Nucleotide van DNA: desoxyribose + fosfaatgroep + base  4
basen voor DNA zijn adenine (A) - thymine (T) en guanine (G) -
cytosine (C)
- De basenparen worden bij elkaar gehouden door
waterstofbruggen


Functies:
- Codegedeelte:
o DNA dat code bevat om één eiwit te vormen noemen we een gen, ze
bevatten erfelijke informatie voor lichaamskenmerken.
o Gen bestaat uit reeks DNA-basenparen in bepaalde volgorde
o Klein deel van DNA (2%) is nodig voor codering van eiwitten:
codegedeelte
- Regelgedeelte:
o Deel van DNA dat bepaalt wanneer welke genen geactiveerd en
afgelezen moeten worden.
o Sommige genen worden enkel gebruikt bij ontwikkeling van het
embryo, anderen in de loop van het leven
o Van sommige genen worden permanent afdrukken gemaakt, anderen
slechts indien het nodig is op een bepaald moment: bv. gen dat
aanmaak van hormoon insuline regelt



RNA (ribonucleïnezuur):
- RNA heeft enkelstreng van nucleotiden


Pagina 2 van 15