Lesnotities Cross-culturele En Grootstedelijke Psychologie

1


Cross-culturele en grootstedelijke psychologie: Lesnotities
Les 1: Inleiding
Praktische informatie
Contactgegevens:
 Titularis / verantwoordelijk lesgever:
Veerle Soyez – lokaal 3C232,
 Info / toelichtingen verlopen via Canvas
! CONTROLEER REGELMATIG DE CANVASRUIMTE VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL
 Vragen kunnen altijd na de les gesteld worden of via e-mail
! NEEM TIJDIG CONTACT OP INDIEN ER PROBLEMEN ZIJN
! Maak indien nodig en waar mogelijk gebruik van het ondersteuningsaanbod van de
universiteit (zie volgende slides)
Inhoud van het opleidingsonderdeel
Opbouw
 3 StP
 20 contacturen hoorcollege
 20 uren zelfwerk en - studie
• Voorbereiden ‘take-home toets’ (= deel van het examen)
Leerdoelen
 Kennis maken met / bewustwording over (structureel) grootstedelijke uitdagingen –
bijvoorbeeld
• (Super)diversiteit en migratie
• Armoede
• (Gezondheids)ongelijkheid
 Kennis maken met / bewustwording over de onderliggende assumpties van de cross-
culturele psychologie – bijvoorbeeld
• Intersectionaliteit (deelidentiteiten)
• Proportioneel universalisme
• TOPOI-model
 Kennis maken met thema’s gerelateerd aan de psychologische hulpverlening
• Meertalige gezinnen - faire diagnostiek; diagnostiek en meertaligheid
• Migratie – vluchtelingen en trauma
Theorie
Hoorcolleges
Praktisch:
 Fysieke lessen in auditorium QC
 Indien er moet geschakeld worden naar online lessen: via teams (live - tenzij anders
aangekondigd (via lesopname))
• Link naar de les beschikbaar via de Canvas-cursus
 Lesopname van alle lessen voorzien voor studenten (indien technisch mogelijk)
• Geen aparte lessen voor werkstudenten

, 2


 Twee delen (>> canvas modules):
• Grootstedelijke psychologie
• Cross-culturele psychologie
 Per deel:
• Hoorcolleges: de ‘highlights’ / discussie en vragen
• Webinars
• Info uit de les + webinars + cursustekst (bundeling van artikels)
= leerstof
Take-home toets
= Examenvraag, die je voorafgaand aan het examen als een opdracht uitwerkt: 15/100 punten
 In te dienen via Canvas (via ‘opdrachten’), uiterlijk de dag van het examen
• Individuele opdracht
• !Einduur van het examen geldt als deadline
• ~ Toepassen van kennis
Opdracht (ZIE EXTRA DOC!)
Kader: intersectionaliteit (=kruispuntdenken)
 In onze maatschappij gebeurt betekenisgeving volgens ‘sociale
ordeningsprincipes’ of dimensies
 Niet enkel beschrijvend
• Al dan niet beschikken over een kenmerk op een dimensie
heeft impact (dimensies zijn machtsgeladen: bv. Gender
~glazen plafond)
 De samenhang en verweving van kenmerken en posities op de
verschillende dimensies (het kruispunt) bepaalt mee onze
(deel)identiteit, maar kleurt ook onze ervaringen
Stap 1
 Selecteer een sociale deelidentiteit of kruispunt van deelidentiteiten die/dat voor jou
vreemd is
• Wat zijn jouw vragen? Waar denk je dat je blinde vlekken zitten?
 Ga in gesprek met iemand die tot deze deelidentiteit behoort
• Zet ontmoeting centraal
• Reflecteer
- kijk terug naar de vragen die je stelde – wat is anders?
- wat neem je hieruit mee als toekomstige hulpverlener?
Stap 2
 Zoek een (hulpverlenings)organisatie / hulpverlener die mensen met deze deelidentiteit
bereikt
• Verken de website (of ga in gesprek)
• Reflecteer
- op welke manier geeft men binnen deze organisatie ruimte aan deze
deelidentiteit
- wat neem je hieruit mee als toekomstige hulpverlener?

, 3



Evaluatie
Examen (20 juni, 9 uur)
 Schriftelijk (on campus; o.v. online volgens geldende corona-maatregelen)
 Omvat theoretische en toepassingsgerichte vragen over de aangeboden leerstof (alle
delen van de cursus worden bevraagd)
 In de vorm van meerkeuzevragen (MC) en/of beperkt aantal open (reflectie)vragen
 Take-home toets (15% van de punten)
 GEEN giscorrectie voor de MC-vragen
 (Er zullen per deel een aantal voorbeeldvragen beschikbaar gesteld worden via Canvas)
Leerstof
 Cursustekst (zie Canvas) = bundeling van artikels
 PowerPointpresentaties van de lessen
 Webinars
Mogelijke eigen referenties taak
 https://www.enar-eu.org/islamophobia/
 https://efomw.eu/activities/our-events/
 https://fr.slideshare.net/CCIB
 https://ccib-ctib.be/index.php/agir/
Module 1: Een sociaal-demografische blik: Superdiversiteit
Waarover gaat het?
Twee verwante begrippen
Grootstedelijkheid (enige definiëring a.d.h.v. cijfergegevens) >> urbanisation / ‘urban studies’
 >100.000 inwoners = grootstad;
> 1.000.000 inwoners = metropool (Internationaal Statistisch Instituut, 1887)
 Meer dan helft van de wereldbevolking leeft in (groot)steden – en aantal stijgt
 Toenemende belang van de stad als leefomgeving
• >> uitdagingen in de (groot)stad zijn vooral gelinkt aan het samenwonen
 we ‘zijn’ de stad
• hoe organiseren we dit? (o.a. ruimtelijke ordening, mobiliteit, hoe richten we de
publieke ruimte in, maar ook: sociale organisatie)
• hoe kijken we ernaar / hoe beleven we dit? (wat zijn onze representaties)
- Het ‘zichtbare’ eerst >> etnisch-(culturele) verschillen – vooral door
migratie op de radar gekomen (ook taal)
- Angst voor wat we niet kennen
- Vaak foute onderliggende assumpties

, 4


Angst voor wat we niet kennen
 >> Chicago School: verlies aan sociale controle als gevolg van migratie en
verstedelijking (sociale desorganisatie-theorie)
• ‘the process by which the authority and influence of an earlier culture and
system of social control is undermined and eventually destroyed’ (Park, Burgess
& McKenzie, 1925; pp.107)
 >> Migranten vertonen deviant gedrag en crimineel gedrag
 >> In de moderne stedelijke samenlevingen zijn er onvoldoende controlemechanismen
om dit te kunnen corrigeren
 Kijk naar Trump die Molenbeek ‘hell hole’ noemt
~ sociale desorganisatie: meer aanwezig in Amerikaanse dan Europese literatuur
Inherente (foute) assumpties
 >> migranten vormen een homogene groep, afkomstig uit ruraal, landelijk gebied, die
komen naar een dichtbevolkte, divers, meertalig, stedelijke context
 Kijk naar Belgisch gezin dat Oekraïense vluchtelingen in huis halen, maar geen Syrische
Complexiteit - verschillende lagen
Interdisciplinaire benadering van de uitdagingen is noodzakelijk
 Contextuele blik (samenspel tussen het individuele en collectieve):
met aandacht voor:
• Historische invloeden:
Hoe zijn mensen daar in de loop van de tijd mee omgegaan?
• Politiek-economisch invloeden
- neo-liberaal denken:
Westen: individu wordt naar voor geschoven,
identiteit is belangrijk ~ wat je doet; vb. diploma
- beleidswerk:
bvb. voorwaarden rond migratie; vluchtelingen geen recht op
hulpverlening, hulpverlener heeft geen mandaat om zelf dingen te doen
• Publieke debat en bewustzijn (frames en communicatie)
- Hoe omgaan met complexiteit en gelaagdheid?
- Ethiek:
 oordeel – het goede of het juiste doen / wat is de norm?
>> neemt hier ook een zoekende houding aan
 Vb. Artikel van Surinaamse familie die zoon dood in bed
laat liggen voor aantal weken  Probeer hun normen hier
ook te integreren bij eigen mening over gebeurtenis
Met verschillende brillen kijken
 Sociaal-demografisch: migratie als basis voor superdiversiteit
 Sociaal-economisch / structureel: grootstedelijkheid - diversiteit en armoede
 Cultureel: culturele diversiteit en identiteit
 Politiek, taalkundig, …
 Psychologisch

, 5


SUPERDIVERSITEIT: Naar een nieuwe kijk op stad en diversiteit
Waarom spreken we vandaag van superdiversiteit?
 Is meer dan een synoniem voor diversiteit of multi-culturaliteit
 nieuwe fase in migratie & demografie
• Steven Vertovec (2007) – zie tekst
• Zie ook Jan Blommaert, Maurice Crul, Rudi Janssens (VUB), Stijn Oosterlynck
(Uantwerpen), …
 Op amper een halve eeuw van een samenleving met beperkte etnisch-culturele
diversiteit naar een immigratiesamenleving
 Om dit te begrijpen, moeten we de geschiedenis van migratie kennen
Vertovec: naar een post-multiculturalisme
 Multiculturalisme = Promotie van tolerantie, respect voor collectieve identiteiten en
groepen (vooral migranten en etnische minderheden)
 Kansen bieden om
• Groep te representeren bij lokaal of nationaal beleid
• Instituties te herstructureren naar pluralistische provisie van dienstverlening
• Maatregelen te nemen om gelijkheid, respect en tolerantie te promoten
 Richt zich alleen tot minderheden, maar ook naar de dominante meerderheid:
• verantwoordelijkheid ligt niet bij mensen die binnenkomen (‘zij’), maar ook bij en
ons (‘wij’): iedereen moet aangesproken worden om hiermee aan de slag te gaan
 21ste eeuw: multiculturalisme voor allerhande nieuwe uitdagingen
• Druk op / verzet tegen multiculturalisme
- Veranderende aard van globale migratie
- Veranderende spanningen in formatie van naties
- Slechte socio-economische omstandigheden
• Gevolgen
- Sociaal systeem afbreken
- Etnische spanning
- Groei van extremisme en terrorisme
 Reflectie over wat anders kan
 Problemen met het multiculturalisme
• Marginalisatie van minderheden, bevinden zich aan rand voelen zich niet thuis
• Verdeel-en-heers strategie: we spelen bepaalde groepen tegen elkaar uit en
sommige groepen krijgen meer mogelijkheden dan anderen
• Gemeenschap / (sub)groep wordt benaderd als vaststaand
• Meer aandacht voor cultuur dan voor socio-economische deprivatie
• Persistente aanwezigheid van discriminatie en racisme in de samenleving
• Diepe en blijvende ongelijkheid onder etnische minderheden
• Kritiek op de etnische minderheden zelf gericht
• Drang om eigen culturen, tradities en eigen identiteit te behouden
>> POST-MULTICULTURALISME >> ‘SUPERDIVERSITEITSPARADIGMA’