lOMoARcPSD|12869796
INLEIDING GEZONDHEIDSRECHT
Waarover handelt gezondheidsrecht? • Wie mag wat doen in gezondheidszorg ?
• Verdeling taken en bevoegdheden
• Wie moet wat kennen en kunnen?
• Hoe wordt samen gewerkt?
• Hoe worden patiënten beschermd? Wat zijn hun rechten?
• Rechten van patiënten
• Besluitvorming over de behandeling van kwetsbare
groepen (minderjarigen, personen met een
beperking, patiënten met verminderde
wilsbekwaamheid..)
• Bescherming van privéleven (beroepsgeheim,
privacybescherming)
• Hoe handelen als iets misloopt ?
• Aansprakelijkheid voor professionele fouten
• Kwaliteitsbeleid en vergoedingssystemen
• Handhaving van professionele normen
• Mag alles wat kan?
• Regulering medische technologie
• Medisch handelen bij het begin van het leven
• Medisch handelen bij het einde van het leven
• Wetenschappelijk onderzoek op mensen
• Regulering van experimenten en
geneesmiddelenonderzoek
• Onderzoek op data
• Hoe worden organisaties en instellingen in de
gezondheidszorg bestuurd en gefinancierd?
• Regulering van instellingen (erkenning,
programmatie, structuren)
• Ziekteverzekering
• Regulering van financiering
Welke normen?
• Verschil tussen
• Recht
• Ethiek
• Deontologie
• Verschillen in
• Afdwingbaarheid en sanctioneerbaarheid
• Aard van de sancties
• Auteur van de norm en autoriteit
• Toepassingsgebied
Wat zijn de bronnen van het recht? - Wet
- Rechtspraak
- Algemene rechtsbeginselen
- Gewoonte, maar ook deontologische codes,
gezaghebbende adviezen en professionele
richtlijnen
- Doctrine (‘rechtsleer’)
, lOMoARcPSD|12869796
Hiërarchie der normen 1. Internationale verdragen
2. Grondwet (nationaal)
3. Wetten (federale wetten en decreten)
4. Uitvoeringsbesluiten (Koninklijke Besluiten en Besluiten van
de Vlaamse Regering)
Verdeling van internationale verdragen - Met rechtstreekse werking (EVRM)
- Zonder rechtstreekse werking (BUPO)
- Afdwingbaar (verdrag van Werking Europese Unie)
- Niet afdwingbaar (verdrag van Oviedo)
EVRM Europees verdrag voor rechten van de mens
- Alle landen in Europa
- Vb: geen foltering (actuele discussie: voltering in
psychiatrie)
België is een complexe staat met… - Federale overheid
- 3 gewesten : Vlaams, Brussels en Waals
- 3 gemeenschappen : Vlaams, Frans en Duits
- Gemeenschappelijke gemeenschapscommie (GGC)
voor bipersoonsaangelegenheden in Brussel
Bevoegdheidsverdeling in - Veel commentaar (te versnipperd, geen eenheid)
gezondheidsbeleid - Persoonsgebonden aangelegenheid dus bevoegdheid
van gemeenschappen, maar vaak bepaald door
Europese richtlijnen (vb prijs medicijnen)
- Veel uitzonderingen die zijn voorbehouden voor
federale bevoegdheden (ziekte- en invaliditeitsverzekering,
nationale maatregelen inzake profylaxis en belangrijke voorbehouden
federale deelbevoegdheden)
Gemeenschappen zijn bevoegd voor • Zorg in ziekenhuizen met uitzondering van volgende
federaal gebleven bevoegdheden
• Organieke wetgeving
• Financiering van de exploitatie (maar
financiering van investeringen toch bij
gemeenschappen)
• Basisregelen betreffende programmatie
• Geestelijke gezondheidszorg (behalve in
ziekenhuizen)
• Ouderenzorg (met inbegrip van de geïsoleerde
geriatriediensten)
• ‘Long term care’-revalidatie en geïsoleerde
revalidatiediensten
• Eerste lijn
• Preventie en gezondheidsopvoeding
• Gezondheidsberoepen, behalve
• Erkenningsvoorwaarden
• Contigentering
, lOMoARcPSD|12869796
Rechtspraak Continentaal stelsel : geen dwingende percedenten
Sterke invloed van colleges die interpretatie normen betalen:
- Europees Hof voor Rechten van de mens (Straatsburg)
- Grondwettelijk hof
- Europees hof voor justitie (Luxemburg)
- Hof van Cassatie
- Raad van state
Gemotiveerde beslissingen van feitenrechts. Wel invloed door
beperkte casuïstiek of door trends
Adviezen Raadgevend comité voor bio-ethiek
Nationale raad van de Orde der Artsen
Federale commissie patiëntenrechten
- Geen bevoegdheid voor dwingende normen
- Duidelijkheid als recht niet concreet genoeg
- Zeer degelijke adviezen
- Vb: therapeutisch klonen, sterelisatie,…
Belangrijkste bronnen • Websites over wetgeving
• www.eur-lex.europa.eu
• www.juridat.be
• www.ejustice.just.fgov.be/
wet
• www.codex.vlaanderen.be
• Wettenverzamelingen over
Gezondheidsrecht
• T. Balthazar, T. Goffin, E.
Guldix, S. Lierman en T.
Vansweevelt, Codex
Gezondheidsrecht, Wolters
Kluwer, 2022
• D. Forniaciari, T. Goffin en S.
Tack, Zorginstellingen in de
diverse takken van het recht,
Larcier-Wet en Duiding,
2014
• Websites belangrijke adviesorganen
• Orde der Artsen
(www.ordomedic.be)
• Raadgevend comité voor
bio-ethiek
(www.health.belgium.be/nl/
belgisch-raadgevend-
comite-voor-bio-ethiek)
• Commissie Patiëntenrechten
(www.overlegorganen.gezon
dheid.belgie.be)
• Federaal Kenniscentrum
voor de Gezondheidszorg
(www.kce.fgov.be)
• Websites belangrijke administraties
• Federale Overheidsdienst
INLEIDING GEZONDHEIDSRECHT
Waarover handelt gezondheidsrecht? • Wie mag wat doen in gezondheidszorg ?
• Verdeling taken en bevoegdheden
• Wie moet wat kennen en kunnen?
• Hoe wordt samen gewerkt?
• Hoe worden patiënten beschermd? Wat zijn hun rechten?
• Rechten van patiënten
• Besluitvorming over de behandeling van kwetsbare
groepen (minderjarigen, personen met een
beperking, patiënten met verminderde
wilsbekwaamheid..)
• Bescherming van privéleven (beroepsgeheim,
privacybescherming)
• Hoe handelen als iets misloopt ?
• Aansprakelijkheid voor professionele fouten
• Kwaliteitsbeleid en vergoedingssystemen
• Handhaving van professionele normen
• Mag alles wat kan?
• Regulering medische technologie
• Medisch handelen bij het begin van het leven
• Medisch handelen bij het einde van het leven
• Wetenschappelijk onderzoek op mensen
• Regulering van experimenten en
geneesmiddelenonderzoek
• Onderzoek op data
• Hoe worden organisaties en instellingen in de
gezondheidszorg bestuurd en gefinancierd?
• Regulering van instellingen (erkenning,
programmatie, structuren)
• Ziekteverzekering
• Regulering van financiering
Welke normen?
• Verschil tussen
• Recht
• Ethiek
• Deontologie
• Verschillen in
• Afdwingbaarheid en sanctioneerbaarheid
• Aard van de sancties
• Auteur van de norm en autoriteit
• Toepassingsgebied
Wat zijn de bronnen van het recht? - Wet
- Rechtspraak
- Algemene rechtsbeginselen
- Gewoonte, maar ook deontologische codes,
gezaghebbende adviezen en professionele
richtlijnen
- Doctrine (‘rechtsleer’)
, lOMoARcPSD|12869796
Hiërarchie der normen 1. Internationale verdragen
2. Grondwet (nationaal)
3. Wetten (federale wetten en decreten)
4. Uitvoeringsbesluiten (Koninklijke Besluiten en Besluiten van
de Vlaamse Regering)
Verdeling van internationale verdragen - Met rechtstreekse werking (EVRM)
- Zonder rechtstreekse werking (BUPO)
- Afdwingbaar (verdrag van Werking Europese Unie)
- Niet afdwingbaar (verdrag van Oviedo)
EVRM Europees verdrag voor rechten van de mens
- Alle landen in Europa
- Vb: geen foltering (actuele discussie: voltering in
psychiatrie)
België is een complexe staat met… - Federale overheid
- 3 gewesten : Vlaams, Brussels en Waals
- 3 gemeenschappen : Vlaams, Frans en Duits
- Gemeenschappelijke gemeenschapscommie (GGC)
voor bipersoonsaangelegenheden in Brussel
Bevoegdheidsverdeling in - Veel commentaar (te versnipperd, geen eenheid)
gezondheidsbeleid - Persoonsgebonden aangelegenheid dus bevoegdheid
van gemeenschappen, maar vaak bepaald door
Europese richtlijnen (vb prijs medicijnen)
- Veel uitzonderingen die zijn voorbehouden voor
federale bevoegdheden (ziekte- en invaliditeitsverzekering,
nationale maatregelen inzake profylaxis en belangrijke voorbehouden
federale deelbevoegdheden)
Gemeenschappen zijn bevoegd voor • Zorg in ziekenhuizen met uitzondering van volgende
federaal gebleven bevoegdheden
• Organieke wetgeving
• Financiering van de exploitatie (maar
financiering van investeringen toch bij
gemeenschappen)
• Basisregelen betreffende programmatie
• Geestelijke gezondheidszorg (behalve in
ziekenhuizen)
• Ouderenzorg (met inbegrip van de geïsoleerde
geriatriediensten)
• ‘Long term care’-revalidatie en geïsoleerde
revalidatiediensten
• Eerste lijn
• Preventie en gezondheidsopvoeding
• Gezondheidsberoepen, behalve
• Erkenningsvoorwaarden
• Contigentering
, lOMoARcPSD|12869796
Rechtspraak Continentaal stelsel : geen dwingende percedenten
Sterke invloed van colleges die interpretatie normen betalen:
- Europees Hof voor Rechten van de mens (Straatsburg)
- Grondwettelijk hof
- Europees hof voor justitie (Luxemburg)
- Hof van Cassatie
- Raad van state
Gemotiveerde beslissingen van feitenrechts. Wel invloed door
beperkte casuïstiek of door trends
Adviezen Raadgevend comité voor bio-ethiek
Nationale raad van de Orde der Artsen
Federale commissie patiëntenrechten
- Geen bevoegdheid voor dwingende normen
- Duidelijkheid als recht niet concreet genoeg
- Zeer degelijke adviezen
- Vb: therapeutisch klonen, sterelisatie,…
Belangrijkste bronnen • Websites over wetgeving
• www.eur-lex.europa.eu
• www.juridat.be
• www.ejustice.just.fgov.be/
wet
• www.codex.vlaanderen.be
• Wettenverzamelingen over
Gezondheidsrecht
• T. Balthazar, T. Goffin, E.
Guldix, S. Lierman en T.
Vansweevelt, Codex
Gezondheidsrecht, Wolters
Kluwer, 2022
• D. Forniaciari, T. Goffin en S.
Tack, Zorginstellingen in de
diverse takken van het recht,
Larcier-Wet en Duiding,
2014
• Websites belangrijke adviesorganen
• Orde der Artsen
(www.ordomedic.be)
• Raadgevend comité voor
bio-ethiek
(www.health.belgium.be/nl/
belgisch-raadgevend-
comite-voor-bio-ethiek)
• Commissie Patiëntenrechten
(www.overlegorganen.gezon
dheid.belgie.be)
• Federaal Kenniscentrum
voor de Gezondheidszorg
(www.kce.fgov.be)
• Websites belangrijke administraties
• Federale Overheidsdienst
