EXPEDITIE TP – januari 2023 1
DE PSYCHOLOGISCH CONSULENT
= een eerstelijns hulpbieder die testen af kan leggen en begeleiding kan bieden in ondersteuning van
psychiaters
- Werken preventief en begeleidend
- We werken vanuit een wetenschappelijke basis
- Wetgeving en deontologie!
BEROEPSROLLEN
CASEMANAGER
= centrale rol, want vanuit deze rol kies je welke andere (begeleidings)rol je opneemt en dus van toepassing in
elke werksetting
- Werkrelatie ontwikkelen
- Intakegesprek(ken) houden en hulpvraag detecteren en verfijnen
- Eerste psychologische evaluatie doen (Klopt dit gedrag ifv de leeftijd en situatie? Is het pluis of niet? Hoe
ernstig is het probleem?)
- Aanbod uitleggen (coachen, counselen, psychologische diagnose, doorverwijzen)
- Gemeenschappelijke doelen formuleren
- Aanpak bepalen
- Dossier beheren en opvolgen
PSYCHODIAGNOSTICUS
- Voorgaande informatie doornemen en interpreteren
- Psychologische evaluatie doen en ernst van de hulpvraag screenen
- Onderzoeksmethode kiezen en testbatterij samenstellen
- Testmateriaal afnemen
- Mondeling en schriftelijk verslaggeven naar cliënt/cliëntsysteem/professionals
! enkel psychologisch geschoolden mogen dit doen (PC, psycholoog, psychiater)
COUNSELOR
- Respect hebben voor het lijden
- Reflectie mogelijk maken en inzicht geven in het huidige gedrag en welzijn, bv. via KOP-model
- Werkzame doelen stellen in de begeleiding
,EXPEDITIE TP – januari 2023 2
COACH
- Vertrekken vanuit de eigen krachten van de cliënt
- Hulpbronnen van de cliënt ontdekken en versterken
- Gedragsverandering motiveren en/of specifieke methodes en technieken aanleren
- Psycho-educatie doen
DOORVERWIJZER
- Inzicht geven in mogelijke hulpverlenerstrajecten
- Doorverwijzen naar een andere hulpverlening
- Dossier opvolgen en samenwerken met andere hulpverleners
, EXPEDITIE TP – januari 2023 3
DOORVERWIJZEN
INLEIDING
Waarom zet de ene persoon sneller een stap naar psychologische hulpverlening?
- Cultuurgebonden factoren: is het taboe of niet?
- Persoonsgebonden: leeftijd (hoe ouder, hoe minder) en geslacht (mannen minder)
- Sociologische factoren: mate van psychologische ingesteldheid
ONGELIJKHEID DOOR KAPITAAL
3 kapitalen bepalen hoeveel kansen iemand heeft in de samenleving en zorgen dus voor ongelijkheid:
- Economisch kapitaal
Financiële mogelijkheden
Kwaliteit van de huisvesting
Buurt waar men opgroeit (en onderwijs krijgt)
- Cultureel kapitaal
Opleidingsniveau
Algemene kennis
Culturele kansen in thuisomgeving (wat ziet men thuis op TV, welke uitstappen doet men)
Omgangsvormen thuis
Normen en waarden van thuis uit (en die tegenover de overheersende maatschappij)
- Sociaal kapitaal
Open of gesloten naar andere culturen
Deelname aan sociaal verenigingsleven
Relaties en netwerken die iemand heeft (om te stijgen op de sociale ladder); aantal personen die men
kent uit verschillende lagen van de bevolking (netwerken) en mate van steun
ð Degenen die het meeste kapitaal hebben op de 3 niveau’s bepalen de kansen in de samenleving en zorgen
ervoor dat de kansen klein blijven voor groepen die lager scoren dan hen
ð Overheid zet vaak in op het economisch kapitaal, zoals het goedkoper maken van hulpverlening, maar die
andere 2 spelen even sterk mee!
STRATIFICATIES
Mensen met 3 zwakke kapitalen komen terecht in 2 stratificaties als het gaat om hulpverlening
1. Primaire sociale stratificatie van de hulpverlening
Problemen zijn al sterk geëscaleerd en men heeft meestal een lage veerkracht
Men krijgt geen kansen en zet geen stappen naar de hulpverlening
2. Secundaire sociale stratificatie van de hulpverlening
Er is een kleine groep (vaak omdat ze net wat meer kapitaal hebben) dat het dan wel “haalt” omdat ze
1 kans krijgen of nemen, bv. goede scores in het middelbaar en daardoor een studiebeurs gekregen
Gekregen/genomen kans moet wel in 1 keer lukken, anders kost het weer te veel geld, bv. slechte
punten in het hoger onderwijs, waardoor de studiebeurs wegvalt
Daarom belangrijk om zo gepast mogelijk doorverwijzen
Kans op vroegtijdig stopzetten van hulpverlening is groter dan normaal (maar volgens onderzoek wel
beperkt)
ECOGRAM
= het sociaal kapitaal visueel in kaart brengen
- ∞ genogram (grafische voorstelling van de familie) en ∞ sociogram (grafische voorstelling van de vrienden)
- Dynamisch, want kan elk jaar verschillen – toch is er sprake van een zekere stabiliteit, want je verandert
meestal niet elk jaar van beste vriend
- Wij kunnen ons overbodig maken door zicht te krijgen op hulp- en stressbronnen en de personen te helpen
de stressbronnen aan te pakken, vermijden of nieuwe mogelijkheden ontwikkelen
DE PSYCHOLOGISCH CONSULENT
= een eerstelijns hulpbieder die testen af kan leggen en begeleiding kan bieden in ondersteuning van
psychiaters
- Werken preventief en begeleidend
- We werken vanuit een wetenschappelijke basis
- Wetgeving en deontologie!
BEROEPSROLLEN
CASEMANAGER
= centrale rol, want vanuit deze rol kies je welke andere (begeleidings)rol je opneemt en dus van toepassing in
elke werksetting
- Werkrelatie ontwikkelen
- Intakegesprek(ken) houden en hulpvraag detecteren en verfijnen
- Eerste psychologische evaluatie doen (Klopt dit gedrag ifv de leeftijd en situatie? Is het pluis of niet? Hoe
ernstig is het probleem?)
- Aanbod uitleggen (coachen, counselen, psychologische diagnose, doorverwijzen)
- Gemeenschappelijke doelen formuleren
- Aanpak bepalen
- Dossier beheren en opvolgen
PSYCHODIAGNOSTICUS
- Voorgaande informatie doornemen en interpreteren
- Psychologische evaluatie doen en ernst van de hulpvraag screenen
- Onderzoeksmethode kiezen en testbatterij samenstellen
- Testmateriaal afnemen
- Mondeling en schriftelijk verslaggeven naar cliënt/cliëntsysteem/professionals
! enkel psychologisch geschoolden mogen dit doen (PC, psycholoog, psychiater)
COUNSELOR
- Respect hebben voor het lijden
- Reflectie mogelijk maken en inzicht geven in het huidige gedrag en welzijn, bv. via KOP-model
- Werkzame doelen stellen in de begeleiding
,EXPEDITIE TP – januari 2023 2
COACH
- Vertrekken vanuit de eigen krachten van de cliënt
- Hulpbronnen van de cliënt ontdekken en versterken
- Gedragsverandering motiveren en/of specifieke methodes en technieken aanleren
- Psycho-educatie doen
DOORVERWIJZER
- Inzicht geven in mogelijke hulpverlenerstrajecten
- Doorverwijzen naar een andere hulpverlening
- Dossier opvolgen en samenwerken met andere hulpverleners
, EXPEDITIE TP – januari 2023 3
DOORVERWIJZEN
INLEIDING
Waarom zet de ene persoon sneller een stap naar psychologische hulpverlening?
- Cultuurgebonden factoren: is het taboe of niet?
- Persoonsgebonden: leeftijd (hoe ouder, hoe minder) en geslacht (mannen minder)
- Sociologische factoren: mate van psychologische ingesteldheid
ONGELIJKHEID DOOR KAPITAAL
3 kapitalen bepalen hoeveel kansen iemand heeft in de samenleving en zorgen dus voor ongelijkheid:
- Economisch kapitaal
Financiële mogelijkheden
Kwaliteit van de huisvesting
Buurt waar men opgroeit (en onderwijs krijgt)
- Cultureel kapitaal
Opleidingsniveau
Algemene kennis
Culturele kansen in thuisomgeving (wat ziet men thuis op TV, welke uitstappen doet men)
Omgangsvormen thuis
Normen en waarden van thuis uit (en die tegenover de overheersende maatschappij)
- Sociaal kapitaal
Open of gesloten naar andere culturen
Deelname aan sociaal verenigingsleven
Relaties en netwerken die iemand heeft (om te stijgen op de sociale ladder); aantal personen die men
kent uit verschillende lagen van de bevolking (netwerken) en mate van steun
ð Degenen die het meeste kapitaal hebben op de 3 niveau’s bepalen de kansen in de samenleving en zorgen
ervoor dat de kansen klein blijven voor groepen die lager scoren dan hen
ð Overheid zet vaak in op het economisch kapitaal, zoals het goedkoper maken van hulpverlening, maar die
andere 2 spelen even sterk mee!
STRATIFICATIES
Mensen met 3 zwakke kapitalen komen terecht in 2 stratificaties als het gaat om hulpverlening
1. Primaire sociale stratificatie van de hulpverlening
Problemen zijn al sterk geëscaleerd en men heeft meestal een lage veerkracht
Men krijgt geen kansen en zet geen stappen naar de hulpverlening
2. Secundaire sociale stratificatie van de hulpverlening
Er is een kleine groep (vaak omdat ze net wat meer kapitaal hebben) dat het dan wel “haalt” omdat ze
1 kans krijgen of nemen, bv. goede scores in het middelbaar en daardoor een studiebeurs gekregen
Gekregen/genomen kans moet wel in 1 keer lukken, anders kost het weer te veel geld, bv. slechte
punten in het hoger onderwijs, waardoor de studiebeurs wegvalt
Daarom belangrijk om zo gepast mogelijk doorverwijzen
Kans op vroegtijdig stopzetten van hulpverlening is groter dan normaal (maar volgens onderzoek wel
beperkt)
ECOGRAM
= het sociaal kapitaal visueel in kaart brengen
- ∞ genogram (grafische voorstelling van de familie) en ∞ sociogram (grafische voorstelling van de vrienden)
- Dynamisch, want kan elk jaar verschillen – toch is er sprake van een zekere stabiliteit, want je verandert
meestal niet elk jaar van beste vriend
- Wij kunnen ons overbodig maken door zicht te krijgen op hulp- en stressbronnen en de personen te helpen
de stressbronnen aan te pakken, vermijden of nieuwe mogelijkheden ontwikkelen
