België Nederland Frankrijk
Constitutionele monarchie, federatie Statuut voor Koninkrijk der Nederlanden, Eenheidsstaat met centralistisch bestuur
Soort staat
gedecentraliseerde eenheidsstaat (maar: al beetje decentralisatie)
Hoogste interne norm Belangrijkste regels staatsorganisatie Basis Vijfde Franse Republiek
* republiek als staatsvorm niet afschaffen
Bijzondere meerderheid voor wijziging: Wijziging:
* aanwezigheidsquorum 1. eerste lezing (wijzigingen bij formele wet) Wijziging:
* meerderheidsquorum 2. verkiezingen voor Tweede Kamer * initiatief vanuit UM of volksvertegenw
3. tweede lezing (2/3 meerderheid * wijziging aangenomen in beide kamers
uitgebrachte stemmen) * referendum voor goedkeuring volk
Grondwet / * indien initiatief president: kiezen voor
organisatie Grondrechtenbescherming voorlegging tekst aan verenigde kamers
constitutie * bescherming verruimd met internationaal (meerderheid 3/5) ipv referendum
recht
* klassieke grondrechten + sociale rechten Inhoudelijke regels over politiek
Staatsstructuur
* College voor de rechten van de mens functioneren, maar geen formele
grondrechtencatalogus
Bloc de constitutionnalité: fundamentele
regels, naleving verzekerd door GwH
Parlement: bicameraal Staten-Generaal: bicameraal Parlement: bicameraal
* Kamer van Volksvertegenwoordigers * Eerste Kamer * Assemblée nationale
(zwaartepunt) * Tweede Kamer (initiatiefrecht, ratione * Sénat
* Senaat materiae = onbeperkt)
Inperking wetgevende bevoegdheid
Wetgevende Formele wetten (mits bekrachtiging koning) Formele wetten (mits bekrachtiging door
macht koning en regering) Formele wet
Bijzondere meerderheidswetten * publicatie in Staatsblad → bindend * enkel voor bepaalde materies
* gelijk gestemd in Kamer en Senaat
* meerderheid aanwezigheid taalgroepen Wetstechnisch advies door RvS Organieke wet
* 2/3 uitgebrachte stemmen * aanvulling GW inzake openbaar gezag
* strengere regels inzake totstandkoming
, Koning Koning (Willem-Alexander) President
* lid van WM, hoofd UM * lid UM * onschendbaar en onafzetbaar (tenzij
* onschendbaar, maar: ministeriële * onschendbaar handelen op manifest incompatibele wijze +
verantwoordelijkheid * ceremoniële functie door voltallige parlement)
* verantwoording tov electoraat
Staatshoofd * sterke rol
* vaak uitoefening alleen
* hoofd UM (wetgevende bevoegdheid)
* samenstelling Conseil Supérieur
* toezicht op staatsmachten
* crisisbeleid
Federale regering Regering Regering + president
* ministers + staatssecretarissen * koning + ministers * residuaire wetgevende bevoegdheid
* premier * minister-president
* kabinet (ministerraad met Rechtshandelingen UM: reglementen
Taken staatssecretarissen) * décret en arrêté
* federale beleid * wetgevend initiatief in S-G * règlements autonomes en règlements
* organisatie bestuursapparaat * verantwoording aan kamers d’application
* buitenlandse betrekkingen * ordonnanties
* handhaving orde en veiligheid Formele wetten (samen met S-G) * omzendbrieven
* toepassing en naleving formele wetten
Uitvoerende Regeringsbeslissing = KB
macht Wetgeving * algemene maatregelen van bestuur
* KB (gehele regering) (AMvB)
* MB (individuele minister) * eigen initiatief regering
* publicatie Staatsblad → bindend
* beschikking (individuele
bestuursbeslissing)
Ministeriële regeling
* delegatie: individuele ministers
Wetstechnisch advies door RvS
, Deelstaten Provincies Gedecentraliseerde besturen
* exclusieve bevoegdheden * Provinciale Staten * gemeenten
* Gemeenschappen: persoonsgericht * Gedeputeerde Staten (vergadering van * departementen
* Gewesten: territoriumgericht volksvertegenwoordigers) * regio’s
* WM * Commissaris van de Koning
* deelstaatparlement (monocameraal) Financieel en bestuurlijk toezicht via prefect
* decreten / ordonnanties Gemeenten
* UM * 3 bijzondere gemeenten (niet in EU) Wettelijk kader bepaald door centraal gezag
* regeringsbesluiten en MB * gemeenteraad
Lokaal bestuur
* college van burgemeesters en wethouders Eigen rechtstreeks verkozen raad (conseil)
+
Decentralisatie met reglementaire bevoegdheid + eigen
bevoegdheids-
* provincies Waterschappen uitvoerend orgaan
verdeling
* provinciaal belang * college van heemraden + dijkgraaf
* volksvertegenwoordigend orgaan (dagelijks bestuur) Enkele overzeese gebieden (Frankrijk outre-
* deputatie (dagelijks bestuur) mer)
* provinciegouverneur → Verordeningen
* gemeenten
* gemeentelijk belang Bestuurlijk toezicht door regering
* gemeenteraad * vernietiging indien strijdigheid met recht /
* college = burgemeester algemeen belang
* verordeningen
GW, wetgeving WM en UM GW, wetgeving WM en UM GW, wetgeving WM en UM
Internationale verdragen + EU-recht Internationale verdragen Bloc de supralégalité
Wetgeving * monisme * monisme
Rechtsbronnen
* burgers kunnen inroepen indien directe * verbindend indien bekendmaking Internationale verdragen
werking * monisme
* voorwaarden aan uitwerking
Niet algemeen bindend, tenzij erga omnes Rechtsvinding bij leemtes, maar niet Niet algemeen bindend, tenzij annulatie
vernietiging door GwH of RvS algemeen bindend (verboden) door GwH
Rechtspraak Gezaghebbend (de facto-precedenten)
Gezaghebbend (de facto-precedenten) Gezaghebbend (de facto-precedenten) Rechtsvinding bij leemtes, anders
* zeker hoogste rechtscolleges (Hoge Raad) rechtsweigering
Constitutionele monarchie, federatie Statuut voor Koninkrijk der Nederlanden, Eenheidsstaat met centralistisch bestuur
Soort staat
gedecentraliseerde eenheidsstaat (maar: al beetje decentralisatie)
Hoogste interne norm Belangrijkste regels staatsorganisatie Basis Vijfde Franse Republiek
* republiek als staatsvorm niet afschaffen
Bijzondere meerderheid voor wijziging: Wijziging:
* aanwezigheidsquorum 1. eerste lezing (wijzigingen bij formele wet) Wijziging:
* meerderheidsquorum 2. verkiezingen voor Tweede Kamer * initiatief vanuit UM of volksvertegenw
3. tweede lezing (2/3 meerderheid * wijziging aangenomen in beide kamers
uitgebrachte stemmen) * referendum voor goedkeuring volk
Grondwet / * indien initiatief president: kiezen voor
organisatie Grondrechtenbescherming voorlegging tekst aan verenigde kamers
constitutie * bescherming verruimd met internationaal (meerderheid 3/5) ipv referendum
recht
* klassieke grondrechten + sociale rechten Inhoudelijke regels over politiek
Staatsstructuur
* College voor de rechten van de mens functioneren, maar geen formele
grondrechtencatalogus
Bloc de constitutionnalité: fundamentele
regels, naleving verzekerd door GwH
Parlement: bicameraal Staten-Generaal: bicameraal Parlement: bicameraal
* Kamer van Volksvertegenwoordigers * Eerste Kamer * Assemblée nationale
(zwaartepunt) * Tweede Kamer (initiatiefrecht, ratione * Sénat
* Senaat materiae = onbeperkt)
Inperking wetgevende bevoegdheid
Wetgevende Formele wetten (mits bekrachtiging koning) Formele wetten (mits bekrachtiging door
macht koning en regering) Formele wet
Bijzondere meerderheidswetten * publicatie in Staatsblad → bindend * enkel voor bepaalde materies
* gelijk gestemd in Kamer en Senaat
* meerderheid aanwezigheid taalgroepen Wetstechnisch advies door RvS Organieke wet
* 2/3 uitgebrachte stemmen * aanvulling GW inzake openbaar gezag
* strengere regels inzake totstandkoming
, Koning Koning (Willem-Alexander) President
* lid van WM, hoofd UM * lid UM * onschendbaar en onafzetbaar (tenzij
* onschendbaar, maar: ministeriële * onschendbaar handelen op manifest incompatibele wijze +
verantwoordelijkheid * ceremoniële functie door voltallige parlement)
* verantwoording tov electoraat
Staatshoofd * sterke rol
* vaak uitoefening alleen
* hoofd UM (wetgevende bevoegdheid)
* samenstelling Conseil Supérieur
* toezicht op staatsmachten
* crisisbeleid
Federale regering Regering Regering + president
* ministers + staatssecretarissen * koning + ministers * residuaire wetgevende bevoegdheid
* premier * minister-president
* kabinet (ministerraad met Rechtshandelingen UM: reglementen
Taken staatssecretarissen) * décret en arrêté
* federale beleid * wetgevend initiatief in S-G * règlements autonomes en règlements
* organisatie bestuursapparaat * verantwoording aan kamers d’application
* buitenlandse betrekkingen * ordonnanties
* handhaving orde en veiligheid Formele wetten (samen met S-G) * omzendbrieven
* toepassing en naleving formele wetten
Uitvoerende Regeringsbeslissing = KB
macht Wetgeving * algemene maatregelen van bestuur
* KB (gehele regering) (AMvB)
* MB (individuele minister) * eigen initiatief regering
* publicatie Staatsblad → bindend
* beschikking (individuele
bestuursbeslissing)
Ministeriële regeling
* delegatie: individuele ministers
Wetstechnisch advies door RvS
, Deelstaten Provincies Gedecentraliseerde besturen
* exclusieve bevoegdheden * Provinciale Staten * gemeenten
* Gemeenschappen: persoonsgericht * Gedeputeerde Staten (vergadering van * departementen
* Gewesten: territoriumgericht volksvertegenwoordigers) * regio’s
* WM * Commissaris van de Koning
* deelstaatparlement (monocameraal) Financieel en bestuurlijk toezicht via prefect
* decreten / ordonnanties Gemeenten
* UM * 3 bijzondere gemeenten (niet in EU) Wettelijk kader bepaald door centraal gezag
* regeringsbesluiten en MB * gemeenteraad
Lokaal bestuur
* college van burgemeesters en wethouders Eigen rechtstreeks verkozen raad (conseil)
+
Decentralisatie met reglementaire bevoegdheid + eigen
bevoegdheids-
* provincies Waterschappen uitvoerend orgaan
verdeling
* provinciaal belang * college van heemraden + dijkgraaf
* volksvertegenwoordigend orgaan (dagelijks bestuur) Enkele overzeese gebieden (Frankrijk outre-
* deputatie (dagelijks bestuur) mer)
* provinciegouverneur → Verordeningen
* gemeenten
* gemeentelijk belang Bestuurlijk toezicht door regering
* gemeenteraad * vernietiging indien strijdigheid met recht /
* college = burgemeester algemeen belang
* verordeningen
GW, wetgeving WM en UM GW, wetgeving WM en UM GW, wetgeving WM en UM
Internationale verdragen + EU-recht Internationale verdragen Bloc de supralégalité
Wetgeving * monisme * monisme
Rechtsbronnen
* burgers kunnen inroepen indien directe * verbindend indien bekendmaking Internationale verdragen
werking * monisme
* voorwaarden aan uitwerking
Niet algemeen bindend, tenzij erga omnes Rechtsvinding bij leemtes, maar niet Niet algemeen bindend, tenzij annulatie
vernietiging door GwH of RvS algemeen bindend (verboden) door GwH
Rechtspraak Gezaghebbend (de facto-precedenten)
Gezaghebbend (de facto-precedenten) Gezaghebbend (de facto-precedenten) Rechtsvinding bij leemtes, anders
* zeker hoogste rechtscolleges (Hoge Raad) rechtsweigering
