DEEL 1: RELIGIE IN HET SECULIERE TIJDPER
MODERNITEIT EN ATHEÏSME
Verlichtingsdenken
- Moderniteit doorbreekt met de verlichting (18de eeuw)
- Vervanging middeleeuws theocentrisme door het antropocentrisme
‣ Theocentrisme = god centraal -> kenmerkend voor middeleeuwse wer
‣ Antropocentrisme = de mens centraal**
- Een belangrijke factor in de teloorgang van het Middeleeuwse scholastiek
- Denken lag in de opkomst van observatie en experiment
- Objectiveerbaarheid = “Wat niet kan gemeten worden, is onbetrouwbaar”
- Werkelijkheid wordt herleid tot wat de autonome rede kan vatten en achte
empirische wetenschap (evidence based), gebaseerd op waarneming en ni
gezagsinstrumenten
- Elke vorm van autoriteit wordt onttroond -> dit rationalisme gaat analytis
- De werkelijkheid word opgesplitst = Doorgedreven specialisering -> Maa
deeltaken worden overgelaten aan specialisten (onderwijs, politiek, recht)
- Modernisering-en rationaliseringsprocessen = Religieuze kader verdwijnt
verzakeling maatschappelijk leven (secularisering)
‣ Functioneel, transparant, herhaalbaar, controleerbaar, calculeerbaar, be
mechaniseerbaar, automatiseerbaar
- Secularisering of verwereldlijking = het terugtrekken van religie uit ver
publieke domeinen, ontvoogding kerk en geloof starten met de wetenscha
gevolg door ontvoogding op andere domeinen (politiek, kunst, economie)
‣ bv. kunst: staat niet langer in dienst van religie, maar wordt zelfstandig
een eigen dynamiek en evolutie
- Door het zich loskoppelen, van de vroegere voorafgaande sacrale orde wor
mens op zichzelf teruggeworpen en moet hij zelf instaan voor de uitbouw
wereld
- Moderne zelfverstaan = De idee van een maakbare wereld
‣ Maakbare wereld -> de idee dat het autonoom geworden subject, steun
,- Typisch voor moderniteit = geloof in de onbegrensde menselijke mogelijk
‣ weerspiegeld zich in tal van maatschappelijke blauwdrukken (ideologie
liberalisme, socialisme, communisme etc..)
- Grote loso sche verhalen (Hegel, Rousseau, Marx) beeld gecreëerd van d
‣ Project met als doel de grote idealen van de verlichting verwezenlijken
‣ Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid
‣ Verhalen over vooruitgang en emancipatie, democratiseringstendensen
plaats van de feodale samenleving die gekenmerkt werd door een adeli
standenmaatschappij
- Kerngedachte Moderne Tijd = de idee van de totale zelfbeschikking, auton
volkomen ontplooiing van de mens op basis van autonomie
‣ Autonomie = zichzelf de wet kunnen stellen in volle vrijheid, los van d
of opgelegde ideeën, alleen op grond van redelijk inzicht, niets mag aan
onderzoek ontsnappen
‣ Zelfs eerbiedwaardige tradities en overtuigingen die sinds generaties a
moeten in vraag gesteld worden
- Verlichtingsdenkers waren optimisten = ze waren er ten diepste van overt
mogelijk is om bepaalde waarden rationeel te gronden en zo een rechtvaar
samenleving tot stand te brengen
1) De aankondiging = Zeer statisch, geen perspectief, dit kende men niet
, Atheïsme
- Visie waarin het bestaan van god en het hiernamaals geloochend wordt
- In onze cultuur een logisch maar niet noodzakelijk gevolg van de moderni
- Secularisatie of verwereldlijking bracht een afwenden van god tot stand
- De onttovering van de verschillende domeinen van het maatschappelijke l
een ontvoogding van de kerkelijke en godsdienstige invloeden
Ludwig Feuerbach
- Atheïsme kwam al tot uiting binnen de Griekse-Romeinse cultuur
- 19de eeuw = bepalend voor huidige culturele + maatschappelijke ontw
- Atheïsme = vrucht van de moderne maatschappij
- Feuerbach = Filoso sch materialisme -> het geloof is een projectie
van de mens, god is niets anders dan een evenbeeld van de mens maar
dan oneindig uitvergroot en verheerlijkt
‣ Hij draait om wat er in de bijbel staat, de bijbel stelt dat God de mens
naar zijn beeld en gelijkenis. Feuerbach draait dit om en zegt dat de me
geschapen naar het menselijke beeld en gelijkenis (vanuit eigen natuur
‣ Positief menselijke eigenschappen (liefde, wijsheid) worden geïdealisee
eigen bestaan leiden in God = God als een uitvergroot evenbeeld van p
menselijke eigenschappen
‣ Het Godsbegrip ontstaat vanuit de oneindigheid (onbegrensdheid) van
bewustzijn
‣ De mens spreekt over zichzelf als hij over God spreekt -> Bv: verrijzen
is de uitdrukking van het verlangen van de mens naar zijn persoonlijke
‣ Religie is niet de vrucht van de goddelijke openbaring maar de openbar
diep menselijk verlangen
- In principe kan je denken dat als mensen gelukkig worden van hier in te g
niet erg is, Echter stelt Feuerbach dat godsdienst schadelijk is, het staat de
van de mens in de weg (hier hoor je duidelijk de moderniteit naar voorkom
- Aangezien de mens aan God de Al-macht toeschrijft, zijn wij tweederangs
geworden in eigen huis -> Feuerbach stelt dat we ons dienen te bevrijden
bevoogding = afgodsbeeld verbrijzelen, de leugen van de godsdienst ontm
MODERNITEIT EN ATHEÏSME
Verlichtingsdenken
- Moderniteit doorbreekt met de verlichting (18de eeuw)
- Vervanging middeleeuws theocentrisme door het antropocentrisme
‣ Theocentrisme = god centraal -> kenmerkend voor middeleeuwse wer
‣ Antropocentrisme = de mens centraal**
- Een belangrijke factor in de teloorgang van het Middeleeuwse scholastiek
- Denken lag in de opkomst van observatie en experiment
- Objectiveerbaarheid = “Wat niet kan gemeten worden, is onbetrouwbaar”
- Werkelijkheid wordt herleid tot wat de autonome rede kan vatten en achte
empirische wetenschap (evidence based), gebaseerd op waarneming en ni
gezagsinstrumenten
- Elke vorm van autoriteit wordt onttroond -> dit rationalisme gaat analytis
- De werkelijkheid word opgesplitst = Doorgedreven specialisering -> Maa
deeltaken worden overgelaten aan specialisten (onderwijs, politiek, recht)
- Modernisering-en rationaliseringsprocessen = Religieuze kader verdwijnt
verzakeling maatschappelijk leven (secularisering)
‣ Functioneel, transparant, herhaalbaar, controleerbaar, calculeerbaar, be
mechaniseerbaar, automatiseerbaar
- Secularisering of verwereldlijking = het terugtrekken van religie uit ver
publieke domeinen, ontvoogding kerk en geloof starten met de wetenscha
gevolg door ontvoogding op andere domeinen (politiek, kunst, economie)
‣ bv. kunst: staat niet langer in dienst van religie, maar wordt zelfstandig
een eigen dynamiek en evolutie
- Door het zich loskoppelen, van de vroegere voorafgaande sacrale orde wor
mens op zichzelf teruggeworpen en moet hij zelf instaan voor de uitbouw
wereld
- Moderne zelfverstaan = De idee van een maakbare wereld
‣ Maakbare wereld -> de idee dat het autonoom geworden subject, steun
,- Typisch voor moderniteit = geloof in de onbegrensde menselijke mogelijk
‣ weerspiegeld zich in tal van maatschappelijke blauwdrukken (ideologie
liberalisme, socialisme, communisme etc..)
- Grote loso sche verhalen (Hegel, Rousseau, Marx) beeld gecreëerd van d
‣ Project met als doel de grote idealen van de verlichting verwezenlijken
‣ Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid
‣ Verhalen over vooruitgang en emancipatie, democratiseringstendensen
plaats van de feodale samenleving die gekenmerkt werd door een adeli
standenmaatschappij
- Kerngedachte Moderne Tijd = de idee van de totale zelfbeschikking, auton
volkomen ontplooiing van de mens op basis van autonomie
‣ Autonomie = zichzelf de wet kunnen stellen in volle vrijheid, los van d
of opgelegde ideeën, alleen op grond van redelijk inzicht, niets mag aan
onderzoek ontsnappen
‣ Zelfs eerbiedwaardige tradities en overtuigingen die sinds generaties a
moeten in vraag gesteld worden
- Verlichtingsdenkers waren optimisten = ze waren er ten diepste van overt
mogelijk is om bepaalde waarden rationeel te gronden en zo een rechtvaar
samenleving tot stand te brengen
1) De aankondiging = Zeer statisch, geen perspectief, dit kende men niet
, Atheïsme
- Visie waarin het bestaan van god en het hiernamaals geloochend wordt
- In onze cultuur een logisch maar niet noodzakelijk gevolg van de moderni
- Secularisatie of verwereldlijking bracht een afwenden van god tot stand
- De onttovering van de verschillende domeinen van het maatschappelijke l
een ontvoogding van de kerkelijke en godsdienstige invloeden
Ludwig Feuerbach
- Atheïsme kwam al tot uiting binnen de Griekse-Romeinse cultuur
- 19de eeuw = bepalend voor huidige culturele + maatschappelijke ontw
- Atheïsme = vrucht van de moderne maatschappij
- Feuerbach = Filoso sch materialisme -> het geloof is een projectie
van de mens, god is niets anders dan een evenbeeld van de mens maar
dan oneindig uitvergroot en verheerlijkt
‣ Hij draait om wat er in de bijbel staat, de bijbel stelt dat God de mens
naar zijn beeld en gelijkenis. Feuerbach draait dit om en zegt dat de me
geschapen naar het menselijke beeld en gelijkenis (vanuit eigen natuur
‣ Positief menselijke eigenschappen (liefde, wijsheid) worden geïdealisee
eigen bestaan leiden in God = God als een uitvergroot evenbeeld van p
menselijke eigenschappen
‣ Het Godsbegrip ontstaat vanuit de oneindigheid (onbegrensdheid) van
bewustzijn
‣ De mens spreekt over zichzelf als hij over God spreekt -> Bv: verrijzen
is de uitdrukking van het verlangen van de mens naar zijn persoonlijke
‣ Religie is niet de vrucht van de goddelijke openbaring maar de openbar
diep menselijk verlangen
- In principe kan je denken dat als mensen gelukkig worden van hier in te g
niet erg is, Echter stelt Feuerbach dat godsdienst schadelijk is, het staat de
van de mens in de weg (hier hoor je duidelijk de moderniteit naar voorkom
- Aangezien de mens aan God de Al-macht toeschrijft, zijn wij tweederangs
geworden in eigen huis -> Feuerbach stelt dat we ons dienen te bevrijden
bevoogding = afgodsbeeld verbrijzelen, de leugen van de godsdienst ontm
