TAB 2.4 SOCIALE EN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG
DEEL 1: KIND IN DE GEZONDHEIDSZORG
KIND IN DE MAATSCHAPPIJ – VERANDERD KINDBEELD
Tijdsgeest: kijken naar en omgaan met kinderen en jongeren
• Nu: anders dan vroeger.
• Evolutie in kindbeeld: 3 grote periodes:
• Tot einde Middeleeuwen
• Eind middeleeuwen tot ongeveer 1950
• Van 1959 tot nu
Ligt niet aan kinderen zelf, maar aan de veranderingen binnen de maatschappij.
PERIODE TOT EINDE MIDDELEEUWEN
• Onverschilligheid tegenover kinderen, tot ongeveer 1500 na Christus
• Kindermoord, achterlaten van pasgeborenen veel voorkomend
• Geen politie of gerecht om deze handelingen van ouders of andere misdadige volwassenen te
bestraffen
• In de 5de eeuw voor christus werden in Athene kinderen die om welke reden dan ook ongewenst
waren, van de rotsen gegooid.
• Ook kinderen die niet fysiek aan de vereisten voldeden, werden zonder verpinken van het ruige
Taigetos-gebergte gegooid.
• Overal in Europa werden kinderen in rivieren gegooid, op mesthopen achtergelaten of geofferd aan
dieren of goden.
• Kinderen die veel huilden of gehandicapt waren werden vaak gedood.
• Jongens waren meer waard dan meisjes. In Napels werden bij de geboorte van een meisje zwarte
vlaggen buiten gehangen om de buren te waarschuwen dat ze geen gelukwensen moesten brengen.
• Tot het einde van de Middeleeuwen was er geen maatschappelijk bewustzijn van het kind als aparte
groep.
• Kinderen jonger dan 6 – 7 jaar waren gewoon niet van tel.
1
,EINDE MIDDELEEUWEN TOT ± 1950
• De ontdekking van het kind.
• Het bewustzijn dat kinderen op een aparte manier, voor langere periode klaargemaakt moesten
worden voor een betere en meer rechtvaardige maatschappij.
• Kinderen werden aanzien als de toekomst, hoop op vooruitgang en voorspoed.
• Meer en meer jongens uit hogere kringen volgden regelmatig school.
• Het aantal scholen groeide traag en vooral in de 19de eeuw werden er overal kleine dorpsschooltjes
gebouwd.
• Ondanks alle inspanningen bleef onderwijs voor heel wat arme kinderen uitgesloten. Er was tot diep in
de 19de eeuw nog heel wat kinderarbeid.
• De kindergeneeskunde scheurt zich in het midden van de 19de eeuw af van de algemene
geneeskunde.
• Voor het eerst werden artsen opgeleid met de specialisatie in de toch wel zeer specifieke
kinderziektes.
• Eind 19de eeuw: de eerste eigenlijke “kinderwetten” moeten de kinderen beschermen tegen misbruik
van volwassenen.
• We kennen hierdoor in de 20ste eeuw de kinderwetten tegen kinderarbeid (1912) en de
leerplichtwetten (1914). Het gerecht en de politie kunnen voor het eerst, gesteund door de wet,
ingrijpen tegen misbruik van kinderen.
• De eerste jeugdbewegingen werden opgericht.
VAN 1950 TOT NU
• Het huidig kindbeeld = nieuw en modern
• De meeste mensen vinden kinderen lief, schattig, vol fantasie, eerlijk, spontaan, nieuwsgierig en
mooi…
• Vandaag de dag wordt er voor kinderen veel georganiseerd: school, opvang, speelpleinwerking,
sportmogelijkheden, expressiemogelijkheden, jeugdbeweging, jeugdrechtbank…
• Het kind is onderwerp van ontelbaar vele wetenschappelijke onderzoeken, van vele boeken en
tijdschriften, van kinderprogramma’s op tv en films in de bioscoop.
• De kinderpsychologie ontstaat als aparte discipline. Boeken over opvoeding van je terug in de top tien
lijsten van de bestverkochte boeken. Overal hoor je mensen bezig over kinderen.
2
,HET KINDERRECHTENVERDRAG
• Belangrijk internationaal instrument
• Rechten moeten ten minste gerespecteerd worden door landen die ondertekenden (alle 193)
• Op 20 november 1989 aangenomen door de Verenigde Naties
• In werking getreden in 1990
• België ondertekende in 1992
• Zuid-Soedan en VS nog niet geratificeerd
Rechten in KV worden ingedeeld in 3 groepen, de 3 P’ s:
• Provision Rights: geven voorzieningen aan kinderen waardoor ze kunnen overleven en zich
ontwikkelen
• Protection Rights: beschermen kinderen tegen allerhande gevaar
• Participation Rights: geven kinderen inspraak in beslissingen voor hen van belang.
OPBOUW KINDERRECHTENVERDRAG
• Preambule: “de aanhef”. Inleiding bij de eigenlijke verdragstekst. Geen bindende principes, wel
interpretatief kader
• Deel I: de door het Verdrag gewaarborgde rechten van kinderen en de verplichting van anderen
tegenover hen
• Deel II: toezichtregeling op naleving Verdrag: info over het verdrag, Comité inzake rechten van het
kind, rapportages…
• Deel III: over inwerkingtreding Verdrag: ondertekening, ratificaties, toetreding…
BELANG KINDERRECHTENVERDRAG
• Juridisch bindend karakter “hard law” voor elke staat die het Verdrag geratificeerd heeft
• Allesomvattend karakter of comprehensiviteit: het Verdrag is het meest volledige m.b.t. teksten over
kinderrechten
• Het Verdrag vertaalt de veranderende visie op kinderen
• Internationale regel erkent participatierechten van kinderen
• “Offensieve pro – actieve aanwending: plicht van de Staten om rechten van kinderen te bevorderen, is
tegelijk checklist en agenda.
3
, GEZIN EN OPVOEDING
MODERNE, WESTERS – GETINTE GEZIN:
• = kerngezin
• Partners kiezen waar ze wonen,
• Kinderen meestal achternaam vader
• Aanvullend op vlak van verantwoordelijkheden
• Meestal 2 generaties, met verwantschapsbanden
• Is de kleinste democratie in de maatschappij
• Groot gezin: jongere generatie in de meerderheid sociale proces in opvoeding is veel intenser.
• Gezin is dynamisch proces: verandert onder invloed van leeftijd, omgevingsfactoren en tal van
elementen die samengaan met de individuele evolutie van elk gezinslid.
GEZIN EN FAMILIE
• 2 begrippen, met enige overlapping
• In veel talen zelfs geen onderscheid tussen beiden
• Gezin: naaste bloedverwanten, zonder ze allemaal te omvatten
• Kunnen ook dienstbodes, au pairs... omvatten
• Het modale gezin kan bestaan uit vader, moeder, zonen en dochters
• Familie bestaat ook uit grootouders, kleinkinderen, ooms, tantes, neven en nichten
HISTORISCHE EVOLUTIE GEZIN
Pre – industriële gezin:
• Kleine onderneming
• Sociaal – emotionele en economische structuur sterk verweven
• Gezin was leerschool voor het leven
• Vaak gearrangeerde huwelijken, waren zakelijk contract
• Ongeletterdheid
4
DEEL 1: KIND IN DE GEZONDHEIDSZORG
KIND IN DE MAATSCHAPPIJ – VERANDERD KINDBEELD
Tijdsgeest: kijken naar en omgaan met kinderen en jongeren
• Nu: anders dan vroeger.
• Evolutie in kindbeeld: 3 grote periodes:
• Tot einde Middeleeuwen
• Eind middeleeuwen tot ongeveer 1950
• Van 1959 tot nu
Ligt niet aan kinderen zelf, maar aan de veranderingen binnen de maatschappij.
PERIODE TOT EINDE MIDDELEEUWEN
• Onverschilligheid tegenover kinderen, tot ongeveer 1500 na Christus
• Kindermoord, achterlaten van pasgeborenen veel voorkomend
• Geen politie of gerecht om deze handelingen van ouders of andere misdadige volwassenen te
bestraffen
• In de 5de eeuw voor christus werden in Athene kinderen die om welke reden dan ook ongewenst
waren, van de rotsen gegooid.
• Ook kinderen die niet fysiek aan de vereisten voldeden, werden zonder verpinken van het ruige
Taigetos-gebergte gegooid.
• Overal in Europa werden kinderen in rivieren gegooid, op mesthopen achtergelaten of geofferd aan
dieren of goden.
• Kinderen die veel huilden of gehandicapt waren werden vaak gedood.
• Jongens waren meer waard dan meisjes. In Napels werden bij de geboorte van een meisje zwarte
vlaggen buiten gehangen om de buren te waarschuwen dat ze geen gelukwensen moesten brengen.
• Tot het einde van de Middeleeuwen was er geen maatschappelijk bewustzijn van het kind als aparte
groep.
• Kinderen jonger dan 6 – 7 jaar waren gewoon niet van tel.
1
,EINDE MIDDELEEUWEN TOT ± 1950
• De ontdekking van het kind.
• Het bewustzijn dat kinderen op een aparte manier, voor langere periode klaargemaakt moesten
worden voor een betere en meer rechtvaardige maatschappij.
• Kinderen werden aanzien als de toekomst, hoop op vooruitgang en voorspoed.
• Meer en meer jongens uit hogere kringen volgden regelmatig school.
• Het aantal scholen groeide traag en vooral in de 19de eeuw werden er overal kleine dorpsschooltjes
gebouwd.
• Ondanks alle inspanningen bleef onderwijs voor heel wat arme kinderen uitgesloten. Er was tot diep in
de 19de eeuw nog heel wat kinderarbeid.
• De kindergeneeskunde scheurt zich in het midden van de 19de eeuw af van de algemene
geneeskunde.
• Voor het eerst werden artsen opgeleid met de specialisatie in de toch wel zeer specifieke
kinderziektes.
• Eind 19de eeuw: de eerste eigenlijke “kinderwetten” moeten de kinderen beschermen tegen misbruik
van volwassenen.
• We kennen hierdoor in de 20ste eeuw de kinderwetten tegen kinderarbeid (1912) en de
leerplichtwetten (1914). Het gerecht en de politie kunnen voor het eerst, gesteund door de wet,
ingrijpen tegen misbruik van kinderen.
• De eerste jeugdbewegingen werden opgericht.
VAN 1950 TOT NU
• Het huidig kindbeeld = nieuw en modern
• De meeste mensen vinden kinderen lief, schattig, vol fantasie, eerlijk, spontaan, nieuwsgierig en
mooi…
• Vandaag de dag wordt er voor kinderen veel georganiseerd: school, opvang, speelpleinwerking,
sportmogelijkheden, expressiemogelijkheden, jeugdbeweging, jeugdrechtbank…
• Het kind is onderwerp van ontelbaar vele wetenschappelijke onderzoeken, van vele boeken en
tijdschriften, van kinderprogramma’s op tv en films in de bioscoop.
• De kinderpsychologie ontstaat als aparte discipline. Boeken over opvoeding van je terug in de top tien
lijsten van de bestverkochte boeken. Overal hoor je mensen bezig over kinderen.
2
,HET KINDERRECHTENVERDRAG
• Belangrijk internationaal instrument
• Rechten moeten ten minste gerespecteerd worden door landen die ondertekenden (alle 193)
• Op 20 november 1989 aangenomen door de Verenigde Naties
• In werking getreden in 1990
• België ondertekende in 1992
• Zuid-Soedan en VS nog niet geratificeerd
Rechten in KV worden ingedeeld in 3 groepen, de 3 P’ s:
• Provision Rights: geven voorzieningen aan kinderen waardoor ze kunnen overleven en zich
ontwikkelen
• Protection Rights: beschermen kinderen tegen allerhande gevaar
• Participation Rights: geven kinderen inspraak in beslissingen voor hen van belang.
OPBOUW KINDERRECHTENVERDRAG
• Preambule: “de aanhef”. Inleiding bij de eigenlijke verdragstekst. Geen bindende principes, wel
interpretatief kader
• Deel I: de door het Verdrag gewaarborgde rechten van kinderen en de verplichting van anderen
tegenover hen
• Deel II: toezichtregeling op naleving Verdrag: info over het verdrag, Comité inzake rechten van het
kind, rapportages…
• Deel III: over inwerkingtreding Verdrag: ondertekening, ratificaties, toetreding…
BELANG KINDERRECHTENVERDRAG
• Juridisch bindend karakter “hard law” voor elke staat die het Verdrag geratificeerd heeft
• Allesomvattend karakter of comprehensiviteit: het Verdrag is het meest volledige m.b.t. teksten over
kinderrechten
• Het Verdrag vertaalt de veranderende visie op kinderen
• Internationale regel erkent participatierechten van kinderen
• “Offensieve pro – actieve aanwending: plicht van de Staten om rechten van kinderen te bevorderen, is
tegelijk checklist en agenda.
3
, GEZIN EN OPVOEDING
MODERNE, WESTERS – GETINTE GEZIN:
• = kerngezin
• Partners kiezen waar ze wonen,
• Kinderen meestal achternaam vader
• Aanvullend op vlak van verantwoordelijkheden
• Meestal 2 generaties, met verwantschapsbanden
• Is de kleinste democratie in de maatschappij
• Groot gezin: jongere generatie in de meerderheid sociale proces in opvoeding is veel intenser.
• Gezin is dynamisch proces: verandert onder invloed van leeftijd, omgevingsfactoren en tal van
elementen die samengaan met de individuele evolutie van elk gezinslid.
GEZIN EN FAMILIE
• 2 begrippen, met enige overlapping
• In veel talen zelfs geen onderscheid tussen beiden
• Gezin: naaste bloedverwanten, zonder ze allemaal te omvatten
• Kunnen ook dienstbodes, au pairs... omvatten
• Het modale gezin kan bestaan uit vader, moeder, zonen en dochters
• Familie bestaat ook uit grootouders, kleinkinderen, ooms, tantes, neven en nichten
HISTORISCHE EVOLUTIE GEZIN
Pre – industriële gezin:
• Kleine onderneming
• Sociaal – emotionele en economische structuur sterk verweven
• Gezin was leerschool voor het leven
• Vaak gearrangeerde huwelijken, waren zakelijk contract
• Ongeletterdheid
4
