INLEIDING TOT DE KUNSTWETENSCHAPPEN
, 1. Inleiding
- 25/04/1483: Leonardo da Vinci tekent contract met broed
erschap van de heilige Madonna
- In contract stond wat geschilderd moest worden, zeer
strict, dit past niet bij ons actuele idee van de vrije en
zelfstandige kunstenaar
- da Vinci start een rechtzaak tegen broederschap omdat
schilders veel minder betaald kregen dan de houtsnijders
die aan dit altaarstuk werkten (houtsnijders werden over
het algemeen meer betaald)
- Leonardo da Vinci werkte als teamlid, voerde exact uit wat
werknemers wilden
onderzoek naar contracten kan inzicht geven in de
kunstwetenschap van de renaissance
‘Madonna in de grot’
In dit vak: Leonardo da Vinci Ca. 1483-1493
- Wat is kunst?
- Kennis over kunst?
- Hoe ga je erover schrijven?
- Evolutie tot vandaag de dag
1.1. Ad Reinhardt
- Studeerde kunst aan de universiteit van Colombia
- Ging vervolgens naar de kunstacademie
- Werkte als illustrator
- Serie cartoons ‘how to look at art’: bekende satirische reflectie op moderne kunst en
kunstkritiek
lezer aanzetten om na te denken hoe kan je naar kunst kijken en wat het bij ons oproept
1.2. algemeen
- bekende beeldtaal komt overal terug, belangrijk aspect van kunstgeschiedenis
- begin van kunst: grotschilderingen, veel ouder dan geschreven bronnen
hoe kunnen deze grotschilderingen vergeleken worden met een hedendaagse afbeelding
van een stier?
- kunst heeft een enorme emotionele impact
- beelden staan in ieder geheugen opgeslagen en gelinkt met gelijkaardige beelden
vb. Foto van de syrische Aylan
proces hiervoor: patos formel = formule van compassie
- kunstgeschiedenis is object gericht
, 1.3. drie actoren bij de (historische) studie van kunst
1.3.1. kunstwerk (artefact)
- het materiële
- kunst wordt gemaakt op een specifieke plaats en tijd
belang v.d. veranderlijke context van kunstwerk, kunstenaar en toeschouwer
- 5 kenmerken om kunstwerk te analyseren
a) Materiële conditie en fysieke kenmerken
observatie
- met blote oog, soms geholpen door licht en vergrootglas
- natuurwetenschappelijke technieken
vb. infraroodstralen om ondertekening te detecteren
beschrijving
1) materiaal en techniek
- tweedimensionaal: tekenen,schilderen, grafiek, glas en mozaïek, textiel
- driedimmensionaal: sculptuur, plastiek (vb. terracotta), brons
- overige: film, fotografie, land art
2) geschiedenis of provenance v.h. kunstwerk: keur- en herkomsttekens of merken
- keurmerken: compact, visueel kwaliteitsoordeel over product of dienst, afkomstig
v.e. betrouwbare bron vb. Brussels tapijtweversmerk
- verzamelmerken: collectie of verzamelmerk en stempel op tekeningen en prenten
- ex libris = uit de bibliotheek van …
3) conditie of bewaartoestand
- verandering door veroudering
vb. craquelure = kleine barstjes in schildershoek of paneel die kunnen wijzen op
ouderdomsverschijnselen
- verandering door menselijke ingreep
vb. aanpassingen v.h. formaat, soms reeds in ontstaanfase
overschilderingen
transfer van paneel naar doek (populair 18de en 19de eeuw)
herstellingen (restauraties)
b) Vorm- en stijlanalyse
bepaalde vormkenmerken = meer dominant in bepaalde stijl, die soms tijdbepaald is
(maar meestal in retrospectief bepaald door kunsttheoretici / wetenschappers / …)
bepaalde stijl drukt ‘geest’ van een heel tijdperk uit (Zeitgeist): oorsprong van
stijlperiodes als gotiek, barok, …
- lineair <> schilderachtig / picturaal
- vlakke <> diepe vorm
- gesloten <> open vorm
- meervoudig <> eenheid
, 1. Inleiding
- 25/04/1483: Leonardo da Vinci tekent contract met broed
erschap van de heilige Madonna
- In contract stond wat geschilderd moest worden, zeer
strict, dit past niet bij ons actuele idee van de vrije en
zelfstandige kunstenaar
- da Vinci start een rechtzaak tegen broederschap omdat
schilders veel minder betaald kregen dan de houtsnijders
die aan dit altaarstuk werkten (houtsnijders werden over
het algemeen meer betaald)
- Leonardo da Vinci werkte als teamlid, voerde exact uit wat
werknemers wilden
onderzoek naar contracten kan inzicht geven in de
kunstwetenschap van de renaissance
‘Madonna in de grot’
In dit vak: Leonardo da Vinci Ca. 1483-1493
- Wat is kunst?
- Kennis over kunst?
- Hoe ga je erover schrijven?
- Evolutie tot vandaag de dag
1.1. Ad Reinhardt
- Studeerde kunst aan de universiteit van Colombia
- Ging vervolgens naar de kunstacademie
- Werkte als illustrator
- Serie cartoons ‘how to look at art’: bekende satirische reflectie op moderne kunst en
kunstkritiek
lezer aanzetten om na te denken hoe kan je naar kunst kijken en wat het bij ons oproept
1.2. algemeen
- bekende beeldtaal komt overal terug, belangrijk aspect van kunstgeschiedenis
- begin van kunst: grotschilderingen, veel ouder dan geschreven bronnen
hoe kunnen deze grotschilderingen vergeleken worden met een hedendaagse afbeelding
van een stier?
- kunst heeft een enorme emotionele impact
- beelden staan in ieder geheugen opgeslagen en gelinkt met gelijkaardige beelden
vb. Foto van de syrische Aylan
proces hiervoor: patos formel = formule van compassie
- kunstgeschiedenis is object gericht
, 1.3. drie actoren bij de (historische) studie van kunst
1.3.1. kunstwerk (artefact)
- het materiële
- kunst wordt gemaakt op een specifieke plaats en tijd
belang v.d. veranderlijke context van kunstwerk, kunstenaar en toeschouwer
- 5 kenmerken om kunstwerk te analyseren
a) Materiële conditie en fysieke kenmerken
observatie
- met blote oog, soms geholpen door licht en vergrootglas
- natuurwetenschappelijke technieken
vb. infraroodstralen om ondertekening te detecteren
beschrijving
1) materiaal en techniek
- tweedimensionaal: tekenen,schilderen, grafiek, glas en mozaïek, textiel
- driedimmensionaal: sculptuur, plastiek (vb. terracotta), brons
- overige: film, fotografie, land art
2) geschiedenis of provenance v.h. kunstwerk: keur- en herkomsttekens of merken
- keurmerken: compact, visueel kwaliteitsoordeel over product of dienst, afkomstig
v.e. betrouwbare bron vb. Brussels tapijtweversmerk
- verzamelmerken: collectie of verzamelmerk en stempel op tekeningen en prenten
- ex libris = uit de bibliotheek van …
3) conditie of bewaartoestand
- verandering door veroudering
vb. craquelure = kleine barstjes in schildershoek of paneel die kunnen wijzen op
ouderdomsverschijnselen
- verandering door menselijke ingreep
vb. aanpassingen v.h. formaat, soms reeds in ontstaanfase
overschilderingen
transfer van paneel naar doek (populair 18de en 19de eeuw)
herstellingen (restauraties)
b) Vorm- en stijlanalyse
bepaalde vormkenmerken = meer dominant in bepaalde stijl, die soms tijdbepaald is
(maar meestal in retrospectief bepaald door kunsttheoretici / wetenschappers / …)
bepaalde stijl drukt ‘geest’ van een heel tijdperk uit (Zeitgeist): oorsprong van
stijlperiodes als gotiek, barok, …
- lineair <> schilderachtig / picturaal
- vlakke <> diepe vorm
- gesloten <> open vorm
- meervoudig <> eenheid
