HOOFDSTUK 1: SEMEIOLOGIE (= symptomenleer)
ZIEKTETEKENS (KLACHTEN OF SYMPTOMEN) VAN UROLOGISCHE
AANDOENINGEN
1. Algemene symptomen, wanneer komen ze voor?
A. Koorts
Wijst op een acute infectie, abces of grote tumor
Hoge pieken Pyelonefritis, prostatitis, orchi-epididymitis
Intermittent Abces
Andere gevallen Door prostaglandinesecretie bij acute ureterobstructie (=
zonder infectie)
’s nachts (+ transpiratie) Urinaire tuberculose
GEEN KOORTS bij bacteriële cystitis vrouw!
- Want is mucosaal en er komen normaal geen bacteriële toxines in de bloedbaan
Moeilijke woorden:
- Orchi-epididymitis: een ontsteking van zowel de zaadbal (testis) als de bijbal
(epididymis). Meestal door uitbreiding van een infectie met bacteriën die in de
urinewegen zijn binnengedrongen.
B. Eetlustverlies en vermagering
Bij urologische kanker, nierinsufficiëntie en soms bij chronische infectie door een nierabces
C. Nausea en braken
Chronisch Nierinsufficiëntie
Acuut Als onderdeel van de acute nierkoliek
2. Verschillende soorten pijn
Hoog abdominale pijn Niergezwellen of nierobstructie
- Uitrekking van het nierkapsel of ingroei van
omliggende structuur zoals de psoasspier (eerder het
eerste)
Soms ook bij grote niercysten
Acute pijn Meestal een nierkoliek = ondraaglijke unilaterale flankpijn die
kan uitstralen naar de genitaliën, gepaard met nausea en
, braken en uitgesproken bewegingsdrang
Doffe rugpijn bij jonge Abdominale lymfekliermetastasen van testiskanker
mannen
Hevige rugpijn, Botmetastasen door prostaatkanker
bekkenpijn of costale
pijn bij oudere mannen
Laag abdominale pijn of Urineretentie bij bv globus vesicalis
suprapubische pijn
Laag abdominale pijn in Blaasinfectie, blaastumor, blaassteen
combinatie met
plasklachten en hoge
koorts
Perianale of perineale “pijn aan de prostaat”
pijn met hoge Meestal acute prostatitis
Urethrale en peniele pijn Distale uretersteen, paraphymosis, balantis, peyronie,
priapisme, penisfractuur, ziekte van Mondor
Urethrale en peniele pijn Bacteriële infectie van blaas of urethra
tijdens het plassen
Scrotale pijn Acuut: trauma of torsio testis of torsio appendix testis
Chronisch bij stappen en bewegen: epididymitis of orchi-
epididymitis
!! vaak pt die komen met “pijn in hun nieren” en dan gewoon lage rugpijn hebben
!! vaak pt die komen met “pijn aan hun prostaat” en dan chronisch pelvisch pijnsyndroom
hebben (= neuromusculair of ligamentair)
!! testistumoren geven meestal geen pijn
Moeilijke woorden:
- Paraphymosis: voorhuid kan niet terug naar de oorspronkelijke plaats na retractie
- Balanitis: laesies in het slijmvlies van de glans penis
- Peyronie: scheefstand
- Ziekte van mondor: thromboflebitis in de oppervlakkige aders van de borst
(thoracica lateralis en vena thoracoepigastrica)
- Priapisme: zeer langdurige erectie ook wanneer niet opgewonden
- Globus vesicalis: voelbare urineblaas bij druk op de buik die niet leeggeplast kan
worden
- Torsio appendix testis
- Torsio testis
3. Mictiesymptomen
LUTS = (lower urinary tract SYMPTOMS), algemene naam voor afwijkingen van mictie of
vullingsproblemen
,Acute urineretentie Geen afvloei uit de blaas kans op globus vesicalis
Pijnlijke plasdrang
Algurie Pijn tijdens het plassen
Vaak bij cystitis of steen, blaascarcinoma in situ
Anurie Geen urine = nefrologisch probleem
Bruine urine Geconcentreerd, oud bloed, bilirubine
Chronische Kan totaal of partieel zijn (dat er telkens een residu overblijft)
urineretentie
Dysurie Moeilijk plassen
- met minder debiet (infravesicale obstructie of
blaashypotonie)
- onderbreking (blaassteen)
- in verschillende tijden (residublaas, blaasdivertikel,
vesico-uretrale reflux)
Fecalurie Faeces in de urine door een fistel
Hematurie Zichtbaar bloed in de urine (macro- of micro)
Worstvormige klonters komen uit de nieren of ureters
Ongecontroleerd - inspanningsgebonden = stress-incontinentie bij
urineverlies !!!! verhoogde abdominale druk (die hoger is dan
sluitspierdruk)
- aandrangsincontinentie = urge-incontinentie
- continu urineverlies (aangeboren of fistel)
- overloopsincontinentie: geen detrusorsamentrekking
dus de blaas raakt overvuld
o nadruppelen meestal verholpen door
lifestylemaatregelen, anders mss:
uerthrastenose of divertikel
- functionele incontinentie: ofwel door CVA dus niet
voelen dat je moet plassen, ofwel door beperkte
mobiliteit: “odette die niet naar het toilet geraakt”
= reflex-incontinentie: bij baby’s fysiologisch
Nycturie Door
- urologische aandoening
- nierziekte
- hartinsufficiëntie
- varices
- verlamming OL (opstapeling vocht in OL dat resorbeert
bij ligging)
Enuresis bedwateren
oligurie Te weinig plassen = NEFROLOGISCH
pollakisurie Vaker moeten plassen door irritatie, overprikkeling (overactieve
blaas) of onvolledige leging
Polyurie Te veel urine door cardiaal of metabool probleem
Paruresis Niet kunnen plassen waar anderen nabij zijn
Pneumaturie Luchtbelletjes plassen door fistel met darm of na urologisch
blaasonderzoek
, Pyurie Troebele urine door leukocyten
Infectie die latent of acuut is
Rode urine Hematurie, rode biet, medicatie zoals pyramidine en rhodamine
Urgenturie Altijd dringend moeten plassen
Wat moet je doen bij een hematurie?
- Macroscopisch: CBU (cytobacteriologisch onderzoek) neg?: beeldvorming en
cystoscopie
- Microscopisch: CBU, nier- en blaasecho, nefrologisch nazicht
Waardoor worden oligurie en polyurie veroorzaakt?
- Oligurie: nefrologisch probleem
- Polyurie: cardiaal of metabool
4. Urethraal verlies
Urineverlies bij opwinding door klieren van cowper = normaal!
Anders door SOA of soms een vreemd voorwerp
5. Ejaculatiestoornissen
Ejaculaat = spermatozoïden en prostaatvocht
Door ritmische spiercontracties voortgestuwd
Verstoord:
Anejaculatie Geen ejaculatie door geen prostaat of zaadblaasjes OF door
obstructie van de ducti ejaculatorii
Bv na prostatectomie
Hematospermie Microscopisch bloed
hemospermie Macroscopisch bloed
Banaal of door prostaatbiopsie, anders prostatitis of
prostaatkanker
Retrograde ejaculatie Prostaaturethra sluit zich niet door prostaatingrepen of inname
van alfablokkers, sympathectomie ejaculatie kan blaaswaarts
geperst worden
NIET ERG, wordt bij volgende mictie geëlimineerd
Wat doe je bij kinderwens bij een man met retrograde ejaculatie?
IVF
6. Erectiestoornissen
ZIEKTETEKENS (KLACHTEN OF SYMPTOMEN) VAN UROLOGISCHE
AANDOENINGEN
1. Algemene symptomen, wanneer komen ze voor?
A. Koorts
Wijst op een acute infectie, abces of grote tumor
Hoge pieken Pyelonefritis, prostatitis, orchi-epididymitis
Intermittent Abces
Andere gevallen Door prostaglandinesecretie bij acute ureterobstructie (=
zonder infectie)
’s nachts (+ transpiratie) Urinaire tuberculose
GEEN KOORTS bij bacteriële cystitis vrouw!
- Want is mucosaal en er komen normaal geen bacteriële toxines in de bloedbaan
Moeilijke woorden:
- Orchi-epididymitis: een ontsteking van zowel de zaadbal (testis) als de bijbal
(epididymis). Meestal door uitbreiding van een infectie met bacteriën die in de
urinewegen zijn binnengedrongen.
B. Eetlustverlies en vermagering
Bij urologische kanker, nierinsufficiëntie en soms bij chronische infectie door een nierabces
C. Nausea en braken
Chronisch Nierinsufficiëntie
Acuut Als onderdeel van de acute nierkoliek
2. Verschillende soorten pijn
Hoog abdominale pijn Niergezwellen of nierobstructie
- Uitrekking van het nierkapsel of ingroei van
omliggende structuur zoals de psoasspier (eerder het
eerste)
Soms ook bij grote niercysten
Acute pijn Meestal een nierkoliek = ondraaglijke unilaterale flankpijn die
kan uitstralen naar de genitaliën, gepaard met nausea en
, braken en uitgesproken bewegingsdrang
Doffe rugpijn bij jonge Abdominale lymfekliermetastasen van testiskanker
mannen
Hevige rugpijn, Botmetastasen door prostaatkanker
bekkenpijn of costale
pijn bij oudere mannen
Laag abdominale pijn of Urineretentie bij bv globus vesicalis
suprapubische pijn
Laag abdominale pijn in Blaasinfectie, blaastumor, blaassteen
combinatie met
plasklachten en hoge
koorts
Perianale of perineale “pijn aan de prostaat”
pijn met hoge Meestal acute prostatitis
Urethrale en peniele pijn Distale uretersteen, paraphymosis, balantis, peyronie,
priapisme, penisfractuur, ziekte van Mondor
Urethrale en peniele pijn Bacteriële infectie van blaas of urethra
tijdens het plassen
Scrotale pijn Acuut: trauma of torsio testis of torsio appendix testis
Chronisch bij stappen en bewegen: epididymitis of orchi-
epididymitis
!! vaak pt die komen met “pijn in hun nieren” en dan gewoon lage rugpijn hebben
!! vaak pt die komen met “pijn aan hun prostaat” en dan chronisch pelvisch pijnsyndroom
hebben (= neuromusculair of ligamentair)
!! testistumoren geven meestal geen pijn
Moeilijke woorden:
- Paraphymosis: voorhuid kan niet terug naar de oorspronkelijke plaats na retractie
- Balanitis: laesies in het slijmvlies van de glans penis
- Peyronie: scheefstand
- Ziekte van mondor: thromboflebitis in de oppervlakkige aders van de borst
(thoracica lateralis en vena thoracoepigastrica)
- Priapisme: zeer langdurige erectie ook wanneer niet opgewonden
- Globus vesicalis: voelbare urineblaas bij druk op de buik die niet leeggeplast kan
worden
- Torsio appendix testis
- Torsio testis
3. Mictiesymptomen
LUTS = (lower urinary tract SYMPTOMS), algemene naam voor afwijkingen van mictie of
vullingsproblemen
,Acute urineretentie Geen afvloei uit de blaas kans op globus vesicalis
Pijnlijke plasdrang
Algurie Pijn tijdens het plassen
Vaak bij cystitis of steen, blaascarcinoma in situ
Anurie Geen urine = nefrologisch probleem
Bruine urine Geconcentreerd, oud bloed, bilirubine
Chronische Kan totaal of partieel zijn (dat er telkens een residu overblijft)
urineretentie
Dysurie Moeilijk plassen
- met minder debiet (infravesicale obstructie of
blaashypotonie)
- onderbreking (blaassteen)
- in verschillende tijden (residublaas, blaasdivertikel,
vesico-uretrale reflux)
Fecalurie Faeces in de urine door een fistel
Hematurie Zichtbaar bloed in de urine (macro- of micro)
Worstvormige klonters komen uit de nieren of ureters
Ongecontroleerd - inspanningsgebonden = stress-incontinentie bij
urineverlies !!!! verhoogde abdominale druk (die hoger is dan
sluitspierdruk)
- aandrangsincontinentie = urge-incontinentie
- continu urineverlies (aangeboren of fistel)
- overloopsincontinentie: geen detrusorsamentrekking
dus de blaas raakt overvuld
o nadruppelen meestal verholpen door
lifestylemaatregelen, anders mss:
uerthrastenose of divertikel
- functionele incontinentie: ofwel door CVA dus niet
voelen dat je moet plassen, ofwel door beperkte
mobiliteit: “odette die niet naar het toilet geraakt”
= reflex-incontinentie: bij baby’s fysiologisch
Nycturie Door
- urologische aandoening
- nierziekte
- hartinsufficiëntie
- varices
- verlamming OL (opstapeling vocht in OL dat resorbeert
bij ligging)
Enuresis bedwateren
oligurie Te weinig plassen = NEFROLOGISCH
pollakisurie Vaker moeten plassen door irritatie, overprikkeling (overactieve
blaas) of onvolledige leging
Polyurie Te veel urine door cardiaal of metabool probleem
Paruresis Niet kunnen plassen waar anderen nabij zijn
Pneumaturie Luchtbelletjes plassen door fistel met darm of na urologisch
blaasonderzoek
, Pyurie Troebele urine door leukocyten
Infectie die latent of acuut is
Rode urine Hematurie, rode biet, medicatie zoals pyramidine en rhodamine
Urgenturie Altijd dringend moeten plassen
Wat moet je doen bij een hematurie?
- Macroscopisch: CBU (cytobacteriologisch onderzoek) neg?: beeldvorming en
cystoscopie
- Microscopisch: CBU, nier- en blaasecho, nefrologisch nazicht
Waardoor worden oligurie en polyurie veroorzaakt?
- Oligurie: nefrologisch probleem
- Polyurie: cardiaal of metabool
4. Urethraal verlies
Urineverlies bij opwinding door klieren van cowper = normaal!
Anders door SOA of soms een vreemd voorwerp
5. Ejaculatiestoornissen
Ejaculaat = spermatozoïden en prostaatvocht
Door ritmische spiercontracties voortgestuwd
Verstoord:
Anejaculatie Geen ejaculatie door geen prostaat of zaadblaasjes OF door
obstructie van de ducti ejaculatorii
Bv na prostatectomie
Hematospermie Microscopisch bloed
hemospermie Macroscopisch bloed
Banaal of door prostaatbiopsie, anders prostatitis of
prostaatkanker
Retrograde ejaculatie Prostaaturethra sluit zich niet door prostaatingrepen of inname
van alfablokkers, sympathectomie ejaculatie kan blaaswaarts
geperst worden
NIET ERG, wordt bij volgende mictie geëlimineerd
Wat doe je bij kinderwens bij een man met retrograde ejaculatie?
IVF
6. Erectiestoornissen
