JEUGDCRIMINOLOGIE &
JEUGDRECHT
2021 – 2022
Professor De Bondt & Vandeviver
,JEUGDRECHT
1
, Deel 1: inleiding op het hedendaagse
jeugdrecht
1. HET KINDBEELD EN DE HUIDIGE RECHTSPOSITIE VAN DE
MINDERJARIGE
1.1. ONVERSCHILLIGHEID
Aanvankelijk geen afzonderlijke kindfase
- Onverschilligheid
g Weinig aandacht voor kwetsbaarheden of behoeften van kinderen
g Religieuze teksten: hierin zie je dat er niet echt naar kinderen gekeken wordt
- Hoge kindersterfte
g Hoge kindersterfte door onverschilligheid of omgekeerd? Is men historisch
niet over uit
- “Ik heb geen kinderen, ik heb meisjes”
g In de cursus wordt verwezen naar aantal gebruiken waarin blijkt dat de positie
van jongens en meisjes in de maatschappij heel anders was.
- “Vader, moeder zult gij eren”
DUS
Geen afzonderlijke sociale categorie
[ = geen afzonderlijke juridische categorie
[ = geen aparte rechten voor hen
[ Op dit moment bestaat jeugdrecht nog niet
1.2. KINDERBESCHERMING
Ontdekking van het kind:
- Afzonderlijke kindfase
g Het anders-zijn van kinderen wordt ontdekt
Rond 1900: door opkomst hulpwetenschappen steeds meer aandacht
voor het feit dat kinderen anders zijn
g Bewustwording van de ontwikkelingsstadia van een kind
g Nog-niet-mensen = sociale constructie
= gebruikte terminologie
Concepten zoals adolescentie komen op, bepaalde labels die men plakt
op delen van de bevolking die nog niet volwaardig zijn
Afzonderlijke kindfasen zijn dus een sociale constructie
= er is nood aan maatschappelijke en juridische aandacht voor de kindfase
2
, - Verschillende visies over betekenis: conflicten over de betekenis ervan en de manier
waarmee we in het recht met kinderen moeten omgaan
g Moralisten: inherent slecht
Kinderen zijn inherent slecht en moeten opgevoed zijn voor ze aan de
maatschappij mogen deelnemen
g Romanticisten: inherent goed
Kinderen zijn inherent goed en moeten zich nog leren weren tegen de
slechte invloeden van de maatschappij
g Verlichtingsdenken: afscherming
Je schermt kinderen af van de maatschappij, dit in het belang van het
kind (ongeacht of ze inherent goed of slecht zijn)
= kan je enkel beschermen door afschermen?
- Bescherming ‘in het belang’ van het kind?
g Afscherming vs aanpassing
Arbeidsrecht: kinderen afschermen/beschermen van gevaarlijke
arbeidssituaties
= mooie gedachte maar je kan de redenering omdraaien: je kan het
kind ook beschermen door de arbeidsomstandigheden aan te passen,
ipv ze ervan weg te houden
g Adultocentrisme
Volwassenen staan centraal
Het maatschappelijk leven en juridisch kader is hierop gebouwd
g Jeugdmoratorium
Al wie er niet aan kan voldoen wordt ervan weggehouden
Jongeren leven aan de kant en worden in “jeugdmoratorium”(worden
weggehouden van werk, moeten naar school) gezet, apart van de
volwassenen.
Met jeugdmoratorium bedoelt men dus dat kinderen bv niet mogen
gaan werken voor hun 18, zij mogen bv geen winkel opzetten en in hun
eigen levensonderhoud voorzien (kinderen van arbeidsmarkt
weghouden en ze op school steken)
Is het toelaatbaar om jongeren onder de 18 toch te laten werken?
Over nadenken: waarom zou een 13 jarige niet mogen gaan werken als
die dit wil en de competenties heeft?
1.3. KINDERRECHTEN
Verandering van perspectief:
- Terugwinnen van de materiële rechten
g Zelfde rechten als volwassenen
n Eerder schermde men dus de jongeren af, zijn nog “geen mensen”,
zijn nog niet competent, in moratorium steken. Jongeren werden dus
radicaal ontdaan van hun rechten. Je ontneemt ze rechten.
3
JEUGDRECHT
2021 – 2022
Professor De Bondt & Vandeviver
,JEUGDRECHT
1
, Deel 1: inleiding op het hedendaagse
jeugdrecht
1. HET KINDBEELD EN DE HUIDIGE RECHTSPOSITIE VAN DE
MINDERJARIGE
1.1. ONVERSCHILLIGHEID
Aanvankelijk geen afzonderlijke kindfase
- Onverschilligheid
g Weinig aandacht voor kwetsbaarheden of behoeften van kinderen
g Religieuze teksten: hierin zie je dat er niet echt naar kinderen gekeken wordt
- Hoge kindersterfte
g Hoge kindersterfte door onverschilligheid of omgekeerd? Is men historisch
niet over uit
- “Ik heb geen kinderen, ik heb meisjes”
g In de cursus wordt verwezen naar aantal gebruiken waarin blijkt dat de positie
van jongens en meisjes in de maatschappij heel anders was.
- “Vader, moeder zult gij eren”
DUS
Geen afzonderlijke sociale categorie
[ = geen afzonderlijke juridische categorie
[ = geen aparte rechten voor hen
[ Op dit moment bestaat jeugdrecht nog niet
1.2. KINDERBESCHERMING
Ontdekking van het kind:
- Afzonderlijke kindfase
g Het anders-zijn van kinderen wordt ontdekt
Rond 1900: door opkomst hulpwetenschappen steeds meer aandacht
voor het feit dat kinderen anders zijn
g Bewustwording van de ontwikkelingsstadia van een kind
g Nog-niet-mensen = sociale constructie
= gebruikte terminologie
Concepten zoals adolescentie komen op, bepaalde labels die men plakt
op delen van de bevolking die nog niet volwaardig zijn
Afzonderlijke kindfasen zijn dus een sociale constructie
= er is nood aan maatschappelijke en juridische aandacht voor de kindfase
2
, - Verschillende visies over betekenis: conflicten over de betekenis ervan en de manier
waarmee we in het recht met kinderen moeten omgaan
g Moralisten: inherent slecht
Kinderen zijn inherent slecht en moeten opgevoed zijn voor ze aan de
maatschappij mogen deelnemen
g Romanticisten: inherent goed
Kinderen zijn inherent goed en moeten zich nog leren weren tegen de
slechte invloeden van de maatschappij
g Verlichtingsdenken: afscherming
Je schermt kinderen af van de maatschappij, dit in het belang van het
kind (ongeacht of ze inherent goed of slecht zijn)
= kan je enkel beschermen door afschermen?
- Bescherming ‘in het belang’ van het kind?
g Afscherming vs aanpassing
Arbeidsrecht: kinderen afschermen/beschermen van gevaarlijke
arbeidssituaties
= mooie gedachte maar je kan de redenering omdraaien: je kan het
kind ook beschermen door de arbeidsomstandigheden aan te passen,
ipv ze ervan weg te houden
g Adultocentrisme
Volwassenen staan centraal
Het maatschappelijk leven en juridisch kader is hierop gebouwd
g Jeugdmoratorium
Al wie er niet aan kan voldoen wordt ervan weggehouden
Jongeren leven aan de kant en worden in “jeugdmoratorium”(worden
weggehouden van werk, moeten naar school) gezet, apart van de
volwassenen.
Met jeugdmoratorium bedoelt men dus dat kinderen bv niet mogen
gaan werken voor hun 18, zij mogen bv geen winkel opzetten en in hun
eigen levensonderhoud voorzien (kinderen van arbeidsmarkt
weghouden en ze op school steken)
Is het toelaatbaar om jongeren onder de 18 toch te laten werken?
Over nadenken: waarom zou een 13 jarige niet mogen gaan werken als
die dit wil en de competenties heeft?
1.3. KINDERRECHTEN
Verandering van perspectief:
- Terugwinnen van de materiële rechten
g Zelfde rechten als volwassenen
n Eerder schermde men dus de jongeren af, zijn nog “geen mensen”,
zijn nog niet competent, in moratorium steken. Jongeren werden dus
radicaal ontdaan van hun rechten. Je ontneemt ze rechten.
3
