Groepsdynamica: een inleiding op theorie en praktijk
1) Inleiding
…we binnen Methoden Sociaal Werk 1: drie methoden zullen bespreken: werken met en in
groepen is er één van. Ook Social Case work en methoden op samenlevingsniveau komen aan
bod binnen dit OLOD
1 Methoden op samenlevingsniveau macroniveau
2 Groepsdynamica mesoniveau
3 Social Casework microniveau
… groepen een grote impact hebben op het gedrag van mensen. Vanuit de sociale psychologie
zagen we kort een aantal experimenten die dat aantonen. Ik kan hier één of meerdere
voorbeelden bij geven. (kracht kan zowel destructief als constructief)
Destructief = afbrekend werken in de groep
Constructief = opbouwend werken in de groep
Voorbeelden uit de sociale psychologie toonden ons aan dat de kracht van een groep immens is.
o Stanford gevangenis: de rol die je speelt, beïnvloedt je gedrag.
Philip Zambardo onderzocht het gedrag van mensen in relatie tot rollen die men op
zich neemt. De helft van de deelnemers werd in een groep gedetineerden gestopt,
de andere helft in een groep bewakers. In enkele dagen veranderden de normale
studentenn in sadistische bewakers, want de gedetinneerden planden een staking,
ze luisterden niet meer naar de bewakers. Het experiment had 2 weken moeten
duren, na 5 dagen werd het stopgezet. 2 gevangenen waren al uit het expiment
gedwongen.
Zimbardo is één van de meest succesvolle gedragspsychologen in de laatste
decennia en won in 2012 een Gouden Medaille voor Voortgang in de Psychologie
o Asch: Conformiteit: “als anderen dat denken, wie ben ik dan om het er niet mee eens te
zijn?”
In 1951 deed Solomin Asch een experiment naar de confomiteit of
overeenstemming. Dat men toont als hun eigen mening tegenover andersmans
mening staat. Een deelnemer kwam in een groep terecht, waar de andere
deelnemers medewerkers warne van Asch. Hun taak was om van de drie lijntjes de
langste of de kortste te identificeren. Een groot deel vann de echte deelnemers ( 37
van de 50) conformeerden één keer of vaker met de foute optie als de groepsleden
die lijn voor hem aanwijzde. Achteraf bleek dat de mensen niet écht overtuigd
, waren dat hun eigen antwoord fout was, maar dat ze met de groep meeegingen
omdat ze niet zeker waren. zo sterk kan groepsdruk dus zijn!!!
… de groep een kracht kan zijn en daarom ‘werken met groepen’ een methode is die binnen
sociaal werk heel efficiënt kan worden ingezet. Het kan gedragingen en systemen naar
verandering leiden.
o De kracht van groepen is groot
o De kracht van groepen kan constructief zijn opbouwend werken in de groep
o De kracht van groepen kan descructief zijn afbouwend werken in de groep
Dat de keuze voor groepswerk als methode cliëntgebonden, organisatiegebonden en
functiegebonden motieven kan hebben. Ik kan deze motieven opsommen en uitleggen, ik kan
er ook een voorbeeld van geven.
Cliëntgebonden motieven
o (H)erkenning ervaren
Interesse in anderen hun ervarinng/ lotgenoten ontmoeten/ isolement doorbreken
Groepswerk biedt de mogelijkheden op problemen in een ruimer kader te plaatsen,
het is niet alleen een probleem van het individu
De ervaring dat anderen hetzelfde overkomt is heel heilzaam, menn odnervindt
(h)erkenning
o Je bent meer dan een cliënt alleen (er wordt appel gedaan op ‘nodig zijn’)
Als deelnemer ben je helper en geholpene tegelijk
Voor een ander iets betekenen is ook heel helpend in de eigen problematiek
Belang van gelijkwaardigheid (cliënt/ hulpverlener)
o Leermoment door feedback, ervaringen, informatie van anderen
o Emancierend, politiserend karakter
Persoonlijk falen maakt plaats voor de gedachte dat de maatschappij niet om kan
met bepaalde zaken/ tekorten/ beperkingen/ anders zijn…
Problemen werken vaak isolerend en het isolement geeft vaak eenn gevoel van een
persoonlijk falen.
In groep wordt duidelijk dat de maatcshappij niet goed om kan met anders zijn
, o Veilig klimaat voor experiment met nieuw gedrag
In het begin van de groep ziet menn vaak een afspiegeling van het gebruikelijke
gedrag van de deenlenemers door interpersoonlijke feedback, informatie,
interactie, bespreken van ervaringen en gerichte oefeningen kann men in de groep
‘experimenteren’ met nieuw gedrag
o Informatieoverdracht
Voor de organisatie kan dit ook veel efficiënter zijn, maar ook bij cliënten leidt
groepswijze informatieoverdracht eerder tot een groepsbesef
o Preventieve werking
Van het werken met groepen kann een belangrijke preventieve werking uitgaan.
Uit ervaring weet men dat mensenn niet zo diep in de problemen raken als tijdig
een adequate groep aangeboden krijgen
o Anonimiteit
De groep is neutraler, er zijn geen persoonlijke dossiers, geen één op één relatie,
vaak geen individuele intake
o Altruïsme
Groepen geven de deelnemers veel mogelijkheden om iets voor de ander te
betekenen.
Voor de ander iets kunnenn betekenen is goed voor je eigen zelfbeeld
o Groepscohesie
In de groep voelen groepsleden zich geaccepteerd, ze horen erbij, hebben een plek,
zijn opgenomen enn voelen zich niet alleen
Organisatiegebonden motieven
o Aanwezigheid van groepswerk: meer deffirentiatie in het hulpaanbod
Methodische verfijning en verrijking
Meer differentiatie mogelijk
In het belang van de doelgroep
o Cliënten in groep worden op meer aangesproken dan op hun cliënt zijn. Dus groepswerk
brengt ook aandacht voor de context enn de maatschappelijke component van de
problematiek. Met de keuze voor groepswerk creëer je de mogelijkheid voor
emanciperende en/of politiserende hulpverlening
(De maatschappelijke functie van de instelling wordt hierdoor zichtbaarder)
Functiegebonden motieven
o Sociaal werk bestaat uit overleg/ teamwork/ vergaderen/ aftoetsen/ terugkoppelen… Wat
voor functie je ook opneemt: je werkt nooit louter allen
, o Daarom wordt van elke sociaal werker verwacht dat hij/zij bekend is met groepsdynamiek,
groepsprocessen, groepsfenomenen en groepsontwikkelingen
o Elke sociaal werker is in wezen een groepswerker (ook al werk je dus nniet met groepen)
SW werkt meestal in een team, een team is een soort groep. Van de meest formele
meetings tot spontane, informele overlegorganen en vergaderingen.
2) Groepsdynamica; tussen psychologie en sociologie
Hoe ‘groepsdynamica’ omschreven wordt.
o Groepsdynamica is de studie van het gedrag van mensen in kleine groepen. Veel menselijk
gedrag kan beter begrepen worden door aandacht voor de groepenn waarin dat gedrag
plaatsvindt.
o Groepen (groepslidmaatschappen) bepalen ieders indentiteit
o De primaire groep (meestal het gezin) is de bemiddelaar tussen de cultuur en dee
maatschappij enerzijds en het individu anderzijds. Er is sprake van ‘binding’ met de cultuur/
maatschappij door groepen en anderzijds van cultuuroverdracht
o De eigen manier van denken, waarnemen, voelen en reageren alsook de eigen
waardenopvattingen en normen zijn niet zo individueel en uniek als we graag van onzelf
zouden willen denken
o Wij mensen zijn groepsdieren, de sociale invloeden op elk individu zijn op hun beurt sterk
meebepaald en gekleurd door maatschappelijke omstandigheden
o Ieder individu wordt dus beïnvloed door zijn sociale omgeving, maar hijzelf beïnvloedt deze
omgeving ook actief
1) Inleiding
…we binnen Methoden Sociaal Werk 1: drie methoden zullen bespreken: werken met en in
groepen is er één van. Ook Social Case work en methoden op samenlevingsniveau komen aan
bod binnen dit OLOD
1 Methoden op samenlevingsniveau macroniveau
2 Groepsdynamica mesoniveau
3 Social Casework microniveau
… groepen een grote impact hebben op het gedrag van mensen. Vanuit de sociale psychologie
zagen we kort een aantal experimenten die dat aantonen. Ik kan hier één of meerdere
voorbeelden bij geven. (kracht kan zowel destructief als constructief)
Destructief = afbrekend werken in de groep
Constructief = opbouwend werken in de groep
Voorbeelden uit de sociale psychologie toonden ons aan dat de kracht van een groep immens is.
o Stanford gevangenis: de rol die je speelt, beïnvloedt je gedrag.
Philip Zambardo onderzocht het gedrag van mensen in relatie tot rollen die men op
zich neemt. De helft van de deelnemers werd in een groep gedetineerden gestopt,
de andere helft in een groep bewakers. In enkele dagen veranderden de normale
studentenn in sadistische bewakers, want de gedetinneerden planden een staking,
ze luisterden niet meer naar de bewakers. Het experiment had 2 weken moeten
duren, na 5 dagen werd het stopgezet. 2 gevangenen waren al uit het expiment
gedwongen.
Zimbardo is één van de meest succesvolle gedragspsychologen in de laatste
decennia en won in 2012 een Gouden Medaille voor Voortgang in de Psychologie
o Asch: Conformiteit: “als anderen dat denken, wie ben ik dan om het er niet mee eens te
zijn?”
In 1951 deed Solomin Asch een experiment naar de confomiteit of
overeenstemming. Dat men toont als hun eigen mening tegenover andersmans
mening staat. Een deelnemer kwam in een groep terecht, waar de andere
deelnemers medewerkers warne van Asch. Hun taak was om van de drie lijntjes de
langste of de kortste te identificeren. Een groot deel vann de echte deelnemers ( 37
van de 50) conformeerden één keer of vaker met de foute optie als de groepsleden
die lijn voor hem aanwijzde. Achteraf bleek dat de mensen niet écht overtuigd
, waren dat hun eigen antwoord fout was, maar dat ze met de groep meeegingen
omdat ze niet zeker waren. zo sterk kan groepsdruk dus zijn!!!
… de groep een kracht kan zijn en daarom ‘werken met groepen’ een methode is die binnen
sociaal werk heel efficiënt kan worden ingezet. Het kan gedragingen en systemen naar
verandering leiden.
o De kracht van groepen is groot
o De kracht van groepen kan constructief zijn opbouwend werken in de groep
o De kracht van groepen kan descructief zijn afbouwend werken in de groep
Dat de keuze voor groepswerk als methode cliëntgebonden, organisatiegebonden en
functiegebonden motieven kan hebben. Ik kan deze motieven opsommen en uitleggen, ik kan
er ook een voorbeeld van geven.
Cliëntgebonden motieven
o (H)erkenning ervaren
Interesse in anderen hun ervarinng/ lotgenoten ontmoeten/ isolement doorbreken
Groepswerk biedt de mogelijkheden op problemen in een ruimer kader te plaatsen,
het is niet alleen een probleem van het individu
De ervaring dat anderen hetzelfde overkomt is heel heilzaam, menn odnervindt
(h)erkenning
o Je bent meer dan een cliënt alleen (er wordt appel gedaan op ‘nodig zijn’)
Als deelnemer ben je helper en geholpene tegelijk
Voor een ander iets betekenen is ook heel helpend in de eigen problematiek
Belang van gelijkwaardigheid (cliënt/ hulpverlener)
o Leermoment door feedback, ervaringen, informatie van anderen
o Emancierend, politiserend karakter
Persoonlijk falen maakt plaats voor de gedachte dat de maatschappij niet om kan
met bepaalde zaken/ tekorten/ beperkingen/ anders zijn…
Problemen werken vaak isolerend en het isolement geeft vaak eenn gevoel van een
persoonlijk falen.
In groep wordt duidelijk dat de maatcshappij niet goed om kan met anders zijn
, o Veilig klimaat voor experiment met nieuw gedrag
In het begin van de groep ziet menn vaak een afspiegeling van het gebruikelijke
gedrag van de deenlenemers door interpersoonlijke feedback, informatie,
interactie, bespreken van ervaringen en gerichte oefeningen kann men in de groep
‘experimenteren’ met nieuw gedrag
o Informatieoverdracht
Voor de organisatie kan dit ook veel efficiënter zijn, maar ook bij cliënten leidt
groepswijze informatieoverdracht eerder tot een groepsbesef
o Preventieve werking
Van het werken met groepen kann een belangrijke preventieve werking uitgaan.
Uit ervaring weet men dat mensenn niet zo diep in de problemen raken als tijdig
een adequate groep aangeboden krijgen
o Anonimiteit
De groep is neutraler, er zijn geen persoonlijke dossiers, geen één op één relatie,
vaak geen individuele intake
o Altruïsme
Groepen geven de deelnemers veel mogelijkheden om iets voor de ander te
betekenen.
Voor de ander iets kunnenn betekenen is goed voor je eigen zelfbeeld
o Groepscohesie
In de groep voelen groepsleden zich geaccepteerd, ze horen erbij, hebben een plek,
zijn opgenomen enn voelen zich niet alleen
Organisatiegebonden motieven
o Aanwezigheid van groepswerk: meer deffirentiatie in het hulpaanbod
Methodische verfijning en verrijking
Meer differentiatie mogelijk
In het belang van de doelgroep
o Cliënten in groep worden op meer aangesproken dan op hun cliënt zijn. Dus groepswerk
brengt ook aandacht voor de context enn de maatschappelijke component van de
problematiek. Met de keuze voor groepswerk creëer je de mogelijkheid voor
emanciperende en/of politiserende hulpverlening
(De maatschappelijke functie van de instelling wordt hierdoor zichtbaarder)
Functiegebonden motieven
o Sociaal werk bestaat uit overleg/ teamwork/ vergaderen/ aftoetsen/ terugkoppelen… Wat
voor functie je ook opneemt: je werkt nooit louter allen
, o Daarom wordt van elke sociaal werker verwacht dat hij/zij bekend is met groepsdynamiek,
groepsprocessen, groepsfenomenen en groepsontwikkelingen
o Elke sociaal werker is in wezen een groepswerker (ook al werk je dus nniet met groepen)
SW werkt meestal in een team, een team is een soort groep. Van de meest formele
meetings tot spontane, informele overlegorganen en vergaderingen.
2) Groepsdynamica; tussen psychologie en sociologie
Hoe ‘groepsdynamica’ omschreven wordt.
o Groepsdynamica is de studie van het gedrag van mensen in kleine groepen. Veel menselijk
gedrag kan beter begrepen worden door aandacht voor de groepenn waarin dat gedrag
plaatsvindt.
o Groepen (groepslidmaatschappen) bepalen ieders indentiteit
o De primaire groep (meestal het gezin) is de bemiddelaar tussen de cultuur en dee
maatschappij enerzijds en het individu anderzijds. Er is sprake van ‘binding’ met de cultuur/
maatschappij door groepen en anderzijds van cultuuroverdracht
o De eigen manier van denken, waarnemen, voelen en reageren alsook de eigen
waardenopvattingen en normen zijn niet zo individueel en uniek als we graag van onzelf
zouden willen denken
o Wij mensen zijn groepsdieren, de sociale invloeden op elk individu zijn op hun beurt sterk
meebepaald en gekleurd door maatschappelijke omstandigheden
o Ieder individu wordt dus beïnvloed door zijn sociale omgeving, maar hijzelf beïnvloedt deze
omgeving ook actief
