Emma Willaert 2BA Bio-ingenieurswetenschappen
Omgevingswetenschappen DEEL 2
Antropoceen
Doel?
Focus op ‘human-environment relationships’ (invloed mens op aarde) en uitdiepen van de
invloed die de mens uitoefent op het functioneren van het systeem aarde als basis voor een
beter begrip van scenario’s voor duurzame ontwikkeling.
Bevolkingsevolutie op aarde?
- 200 000 jaar geleden ontstaan moderne mens in Afrika
- 100 000 jaar geleden verspreiding over de rest van de wereld
- Ontstaan landbouw (Neolithic Revolution) in jaar 0 zorgt voor toename tot +- 200
miljoen mensen
- Trage gestage groei bij begin Industriële revolutie
- Sterke exponentiële groeiversnelling t.g.v. Ind. Revolutie
➔ ‘An Essay on the Principle of Population’ van Thomas Malthus wil waarschuwen voor
de gevolgen van een exp. groei (bleek niet correct!)
Ruimtelijke verdeling?
Bevolkingsdichtheden niet evenredig verdeelt, India en China kennen hele hoge dichtheden.
Ruimtelijke verdeling correleert sterk met menselijke impact op het landschap.
Dichte steden => intens landgebruik
Verwachtingen bevolkingsgroei?
Bevolkingsgroei zal zich naar voorspelling stabiliseren (+- 11 miljard in 2100)
- Vruchtbaarheidscijfer (-)
- Levensverwachting (+)
- Immigratie (+/-: onzekerheid)
➔ Belangrijke factor bij landen waar piek reeds is gepasseerd (blijft bevolking stabiel of
zal deze toenemen?)
Bevolkingsgroei ook ruimtelijk gedifferentieerd -> grootste groei verwacht in Afrika
1
,Emma Willaert 2BA Bio-ingenieurswetenschappen
Impact mens op aarde in historisch perspectief (sleutelmomenten)?
- Impact jager-verzamelaars
- Impact beginnende landbouw
- Impact industriële revolutie
- Impact ‘Great acceleration’
Sleutelmomenten/events als gevolg van impact mens. Stratigrafische merkers zijn
belangrijke verandering ten gevolge van event.
Impact jager-verzamelaars?
Sleutelmoment: UITSTERVEN MEGAFAUNA aan begin Holoceen (in Afrika echter langdurige
coëxistentie ontwikkeld tussen mens en dier) => belangrijke impact op functioneren
ecosystemen o.a. via zogenaamde ‘trophic cascades’
Overkill hypothesis: mens ligt aan de basis van het uitsterven van de megafauna
Argumenten: geavanceerde jachttechnieken en timing (kolonisatie gebied gaat samen met
uitsterven megafauna in dat gebied)
Tegenargumenten: klimaat- en omgevingsveranderingen in zelfde periode.
Bron zegt dat overkill hypothesis beide factoren opneemt.
2
, Emma Willaert 2BA Bio-ingenieurswetenschappen
Wat zijn ‘trophic cascades’?
Trophic cascades zijn krachtige indirecte gevolgen van het onderdrukken van een trofisch
niveau die verregaande gevolgen kunnen hebben en hele ecosystemen kunnen beheersen
(regionaal en globaal klimaat, vegetatiesamenstelling, -diversiteit en -structuur, voedselweb,
biogeochemie, …).
➔ Trophic cascades experiment in Yellowstone National Park als voorbeeld
Impact beginnende landbouw (Neolithic Revolution)?
- Verzilting (toenemen zoutgehalte) door overmatige irrigatie in semi-ariede gebieden
(droge gebieden)
➔ Opbrengst (van vooral graan) daalt
- Verlies van oorspronkelijke vegetatie (door ontbossing)
➔ Erosie
- Shifting cultivation (stuk grond wordt voor enkele jaren gecultiveerd en dan
verlaten), door afwezigheid van bemesting (gecultiveerde gronden verliezen na een
tijd hun vruchtbaarheid als je ze niet bemest)
Agrarische maatschappij gelimiteerd door hernieuwbare energie (water, wind, biomassa, …)
Impact industriële revolutie (van agrarische naar industriële maatschppij)?
- Uitputten hulpbronnen: shift naar maatschappij gebaseerd op fossiele
energiebronnen (energieverbruik verhoogt met factor 4 à 5)
- Intensivering landgebruik (landbouw)
- Sterke toename vervuiling
Ook impact op de mens: Interactie met andere werelddelen wordt groter en onbekende
ziekten worden geïntroduceerd (aangestuurd vanuit Europa
Impact ‘Great Acceleration’?
Stuurvariabelen en impactindicatoren vertonen allemaal een duidelijke knik naar boven
(nieuw momentum door post-WWll economisch beleid).
3
Omgevingswetenschappen DEEL 2
Antropoceen
Doel?
Focus op ‘human-environment relationships’ (invloed mens op aarde) en uitdiepen van de
invloed die de mens uitoefent op het functioneren van het systeem aarde als basis voor een
beter begrip van scenario’s voor duurzame ontwikkeling.
Bevolkingsevolutie op aarde?
- 200 000 jaar geleden ontstaan moderne mens in Afrika
- 100 000 jaar geleden verspreiding over de rest van de wereld
- Ontstaan landbouw (Neolithic Revolution) in jaar 0 zorgt voor toename tot +- 200
miljoen mensen
- Trage gestage groei bij begin Industriële revolutie
- Sterke exponentiële groeiversnelling t.g.v. Ind. Revolutie
➔ ‘An Essay on the Principle of Population’ van Thomas Malthus wil waarschuwen voor
de gevolgen van een exp. groei (bleek niet correct!)
Ruimtelijke verdeling?
Bevolkingsdichtheden niet evenredig verdeelt, India en China kennen hele hoge dichtheden.
Ruimtelijke verdeling correleert sterk met menselijke impact op het landschap.
Dichte steden => intens landgebruik
Verwachtingen bevolkingsgroei?
Bevolkingsgroei zal zich naar voorspelling stabiliseren (+- 11 miljard in 2100)
- Vruchtbaarheidscijfer (-)
- Levensverwachting (+)
- Immigratie (+/-: onzekerheid)
➔ Belangrijke factor bij landen waar piek reeds is gepasseerd (blijft bevolking stabiel of
zal deze toenemen?)
Bevolkingsgroei ook ruimtelijk gedifferentieerd -> grootste groei verwacht in Afrika
1
,Emma Willaert 2BA Bio-ingenieurswetenschappen
Impact mens op aarde in historisch perspectief (sleutelmomenten)?
- Impact jager-verzamelaars
- Impact beginnende landbouw
- Impact industriële revolutie
- Impact ‘Great acceleration’
Sleutelmomenten/events als gevolg van impact mens. Stratigrafische merkers zijn
belangrijke verandering ten gevolge van event.
Impact jager-verzamelaars?
Sleutelmoment: UITSTERVEN MEGAFAUNA aan begin Holoceen (in Afrika echter langdurige
coëxistentie ontwikkeld tussen mens en dier) => belangrijke impact op functioneren
ecosystemen o.a. via zogenaamde ‘trophic cascades’
Overkill hypothesis: mens ligt aan de basis van het uitsterven van de megafauna
Argumenten: geavanceerde jachttechnieken en timing (kolonisatie gebied gaat samen met
uitsterven megafauna in dat gebied)
Tegenargumenten: klimaat- en omgevingsveranderingen in zelfde periode.
Bron zegt dat overkill hypothesis beide factoren opneemt.
2
, Emma Willaert 2BA Bio-ingenieurswetenschappen
Wat zijn ‘trophic cascades’?
Trophic cascades zijn krachtige indirecte gevolgen van het onderdrukken van een trofisch
niveau die verregaande gevolgen kunnen hebben en hele ecosystemen kunnen beheersen
(regionaal en globaal klimaat, vegetatiesamenstelling, -diversiteit en -structuur, voedselweb,
biogeochemie, …).
➔ Trophic cascades experiment in Yellowstone National Park als voorbeeld
Impact beginnende landbouw (Neolithic Revolution)?
- Verzilting (toenemen zoutgehalte) door overmatige irrigatie in semi-ariede gebieden
(droge gebieden)
➔ Opbrengst (van vooral graan) daalt
- Verlies van oorspronkelijke vegetatie (door ontbossing)
➔ Erosie
- Shifting cultivation (stuk grond wordt voor enkele jaren gecultiveerd en dan
verlaten), door afwezigheid van bemesting (gecultiveerde gronden verliezen na een
tijd hun vruchtbaarheid als je ze niet bemest)
Agrarische maatschappij gelimiteerd door hernieuwbare energie (water, wind, biomassa, …)
Impact industriële revolutie (van agrarische naar industriële maatschppij)?
- Uitputten hulpbronnen: shift naar maatschappij gebaseerd op fossiele
energiebronnen (energieverbruik verhoogt met factor 4 à 5)
- Intensivering landgebruik (landbouw)
- Sterke toename vervuiling
Ook impact op de mens: Interactie met andere werelddelen wordt groter en onbekende
ziekten worden geïntroduceerd (aangestuurd vanuit Europa
Impact ‘Great Acceleration’?
Stuurvariabelen en impactindicatoren vertonen allemaal een duidelijke knik naar boven
(nieuw momentum door post-WWll economisch beleid).
3
